Marija Karađorđević
Marija Karađorđević (rum. Marie von Hohenzollern-Sigmaringen; Gota, 9. januar 1900 — London, 22. jun 1961) bila je jugoslovenska kraljica, supruga kralja Aleksandra I i majka poslednjeg jugoslovenskog kralja, Petra II.[1]
| Marija Karađorđević | |
|---|---|
 Kraljica Marija Karađorđević | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 9. januar 1900. |
| Mesto rođenja | Gota, Nemačko carstvo |
| Datum smrti | 22. jun 1961. (61 god.) |
| Mesto smrti | London, Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Grob | Oplenac (nakon 2013) |
| Porodica | |
| Supružnik | Aleksandar I Karađorđević |
| Potomstvo | Petar II Karađorđević, Tomislav Karađorđević i Andrej Karađorđević |
| Roditelji | Ferdinand Hoencolern Marija od Edinburga |
| Dinastija | Hoencolern (po rođenju) Karađorđević (po udaji) |
| Kraljica SHS, kraljica Jugoslavije | |
| Period | 8. jun 1922 — 9. oktobar 1934. |
| Prethodnik | Draga Mašin (kao kraljica Srbije) |
| Naslednik | Aleksandra Karađorđević |
Biografija uredi
Druga je ćerka rumunskog kralja Ferdinanda Hoencolerna (1865—1927) i rumunske kraljice Marije (1875—1938), princeze od Velike Britanije i Irske, sinovice engleskog kralja Edvarda VII i unuke kraljice Viktorije.
Marijina baka po majci je bila velika kneginja Marija Aleksandrovna, sestra ruskog cara Aleksandra III, a deda po majci joj je bio Alfred, vojvoda od Edinburga — drugi sin britanske kraljice Viktorije.
Iako rođena u Nemačkoj osnovno obrzovanje je stekla na rumunskom dvoru, a posle završetka Prvog svetskog rata nastavlja školovanje u Engleskoj, u Hilfild školi, gde su se školovala deca engleske kraljevske porodice. Sem maternjeg dobro je govorila i engleski, nemački i francuski jezik, a kasnije i srpski.[2]
Bila je veoma obrazovana. Pre udaje imala je titulu princeze od Rumunije. A kao praunuka kraljice Viktorije bila je u rodbinskim odnosima sa svim evropskim kraljevskim kućama. Za vreme Prvog svetskog rata radila je sa majkom u bolnici, negujući ranjenike. Pošto se zvala isto kao i svoja majka, bila je poznata i po nadimku Minjon.
Veridba sa jugoslovenskim kraljem Aleksandrom I Karađorđevićem je objavljena na njen rođendan, 9. januara 1922. u Sinaji.[3] Venčanje je održano 8. juna 1922. godine u Beogradu, u Sabornoj crkvi Svetog arhangela Mihaila.[4] Sa njim je rodila tri sina:
- kralj Petar II Karađorđević (1923—1970)
- princ Tomislav Karađorđević (1928—2000)
- princ Andrej Karađorđević (1929—1990)
Imala je vinariju u Demir Kapiji.[5]
Srpski narod ju je veoma voleo. Bila je uzor predane i brižne supruge i majke. Bila je veoma angažovana u humanitarnom radu i učestvovala je u radu organizacija kao što su Komitet Jugoslovenskog crvenog krsta i Društvu „Sveti Jovan”. Osnovala je i fond koji je pomagao siromašnu i bolesnu decu i stare i nemoćne.[6]
Posle ubistva kralja Aleksandra u Marselju, 9. oktobra 1934. ostala je da se brine o sinovima i sprema Petra da preuzme kraljevsku ulogu kada postane punoletan.
Ubistvo muža je kraljicu teško pogodilo, pa se sa porodicom povukla u seosko domaćinstvo u blizini Londona, u Bedfordširu gde je živela sa svojim sinovima Tomislavom i Andrejom živela do 1946. godine, nakon čega su se preselili u Kent gde je kupila kuću sa imanjem. Tamo je nastavila da upražnjava svoje hobije, slikarstvo i vajarstvo, a čak je u pedesetim godinama postala i student umetničke škole.
Kada je kralj Petar II stupio na vlast 28. marta 1941. posle kapitulacije jugoslovenske vojske ona je postala kraljica-majka. Pitanje Petrovog braka sa grčkom princezom Aleksandrom , koji je sklopljen u proleće 1944. godine, trajno ju je otuđio od najstarijeg sina.[7] Tokom Drugog svetskog rata učestvovala je u radu Komiteta Crvenog krsta preko koga je slala humanitarnu pomoć u Jugoslaviju, kao i u logore širom evrope gde je bilo internirano preko 200 hiljada srba, ali se nije potpisivala svojim imenom već pseudonimom Marija K. Đorđević. [8]
Jugoslovenska kraljica se nikada nije bavila politikom, posvetila se svom domu i porodici i učila je srpske narodne običaje. Do kraja života je slavila porodičnu krsnu slavu, Svetog Andreja Prvozvanog.
Posle Drugog svetskog rata skromno je živela u Engleskoj na imanju u Kentu. Šarl de Gol je 1959. odlikovao velikim krstom Ordena legije časti.[9]
Preminula je 22. juna 1961. u Londonu, u 61. godini života i sahranjena u Kraljevskom groblju Frogmor u Vindzoru. Njeni posmrtni ostaci su ekshumirani i preneti u Srbiju 29. aprila 2013. godine[10][11], da bi 26. maja 2013. u okviru državne sahrane bili sahranjeni na Oplencu.[12][13] Odlukom Višeg suda u Beogradu rehabilitovana je 14. aprila 2014. godine.[14]
Bila je aktivna u dobrotvornim organizacijama.
Titule i priznanja uredi
- 9. januar 1900 — 8.jun 1922: Nj. K. V. princeza Marija od Rumunije, kneginja od Hoencolern-Sigmaringena.
- 8. jun 1922 — 6. januar 1929: Njeno Veličanstvo kraljica od SHS
- 6. januar 1929 — 9. oktobar 1934: Njeno Veličanstvo kraljica od Jugoslavije
- 9. oktobar 1934 — 22. jun 1961: Njeno Veličanstvo kraljica Marija, kraljica Majka
Odlikovanja uredi
Domaća
Orden Karađorđeve zvezde sa brilijantima, Veliki krst (Kraljevina Jugoslavija)
Orden Svetog Save, Veliki krst (Kraljevina Jugoslavija)
Strana
Porodično stablo uredi
Porodica uredi
Supružnik uredi
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti |
|---|---|---|---|
| Kralj Aleksandar I |  |
16. decembar 1888. | 9. oktobar 1934. |
Deca uredi
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti | supružnik |
|---|---|---|---|---|
| Kralj Petar II |  |
6. septembar 1923. | 3. novembar 1970. | Kraljica Aleksandra |
| Princ Tomislav |  |
19. januar 1928. | 12. jul 2000. | Princeza Margarita; Linda Meri Boni |
| Princ Andrej |  |
28. jun 1929. | 7. maj 1990. | Princeza Kristina; Princeza Kira; Eva Marija Anđelković |
Galerija uredi
-
Kraljica Marija (Paja Jovanović) -
kralj Aleksandar i kraljica Marija -
Portret princeze Marije iz devojačkih dana. U Rumuniji su je zvali „Minjon“ zbog njene lepote -
Kraljica Marija sa sinovima, prinčevima Petrom, Tomislavom i Andrejom -
Bista kraljice Marije rad Đorđa Jovanovića -
Kraljica Marija u srpskoj narodnoj nošnji -
Petar II kao dete, obučen u šumadijsku narodnu nošnju -
Kraljica Marija sa sinom Petrom -
Kraljica Marija -
Kraljica Marija, 1923. (rad Milene Pavlović-Barili)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Hronograf”.
- ^ „Kraljica Marija”.
- ^ „Politika“, 10. jan. 1922
- ^ 90 godina od poslednje kraljevske svadbe u Beogradu („Politikin zabavnik“, 13. jun 2014)
- ^ Šajn, Željko (4. 6. 2021). „Kraljica Marija u Severnoj Makedoniji”. Politika. Pristupljeno 9. 6. 2021.
- ^ „Projekatt Rastko”.
- ^ Karađorđevići: od vožda do krune. 2018. ISBN 978-86-81046-45-6.
- ^ SRPSKA KRALJICA MAJKA: Davala nakit za lekove, spasavala logoraše i volela Srbiju! („Telegraf“, 14. april 2014)
- ^ Kraljica Marija tugovala sama („Večernje novosti“, 20. jun 2011)
- ^ Zemni ostaci kraljice Marije stigli u Beograd („Blic“, 29. april 2013)
- ^ Kraljica Marija se vratila kući („Večernje novosti“, 29. april 2013)
- ^ Sahranjeni Karađorđevići na Oplencu („Večernje novosti“, 26. maj 2013)
- ^ Sahrana Karađorđevića: Dinastiji mir, a Srbiji pomirenje („Večernje novosti“, 26. maj 2013)
- ^ Rehabilitovana kraljica Marija Karađorđević („Politika“, 14. april 2014)
Literatura uredi
- Čolović, Danica Kaća; Čolović, Srđan (2001). Marija Karađorđević: kraljica - majka. Beograd: Arhiv Srbije. str. 243. ISBN 978-86-8151-116-9.
- Biografija kraljice Marije Karađorđević (uz dozvolu)
Spoljašnje veze uredi
- Kraljevska porodica Srbije
- Venčanje kralja Aleksandra i princeze Marije (1922), Britanski kino arhiv na jutjubu - Zvanični kanal
- Kralj Aleksandar i kraljica Marija na Terazijama (1934), Jugoslovenska kinoteka - Zvanični kanal
- Sahrana kralja Aleksandra od Jugoslavije (1934), Britanski kino arhiv na jutjubu - Zvanični kanal
- Kraljica Marija od Jugoslaviji u Engleskoj (1941), Britanski kino arhiv na jutjubu - Zvanični kanal
- Zvanična prezentacija prestolonaslednika Aleksandra
- „Ženidba kralja Aleksandra“[mrtva veza], Đuro Zagorac, Večernje novosti, feljton, jun 2007.
- „Marija, plemenita kraljica“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. decembar 2019), Vojislava Latković, Večernje novosti, feljton, avgust 2010.
- Neobičan život obične kraljice, srpske („Večernje novosti“, 3. maj 2014)
- Kraljica Marija - bila je „majka“ svih Srba („Večernje novosti“, 26. avgust 2015)
- NAJVOLjENIJA SRPSKA KRALjICA: Marija je osvojila srca ljudi svoje nove domovine („Večernje novosti“, 11. jun 2021)
- "Ilustrovani list", br. 42, 1923, str. 1-2 (rođen prestolonaslednik)
