Himna Crne Gore
Oj svijetla majska zoro je zvanična himna Crne Gore. Današnji naslov i tekst ove himne ozvaničeni su 2004. godine, kada je Skupština Crne Gore usvojila Zakon o državnim simbolima i danu državnosti Crne Gore, čijim su 6. članom propisani sadašnji naslov i tekst himne.[1]
| Država |  Crna Gora |
|---|---|
| Jezik | srpski |
| Tekstopisac | narodna pesma, uredio Sekula Drljević |
| Kompozitor | narodna pesma, uredio Žarko Mirković |
| Prihvaćena | 2004. |
Oj svijetla majska zoro u izvođenju Orkestra američke mornarice | |
Sporna pitanja uredi
Tokom javne rasprave o izboru himne, pokrenuta su brojna pitanja o znatnim odstupanjima zvanično usvojenog naslova i teksta u odnosu na izvorne oblike, a posebnu pažnju stručne i šire javnosti izazvala je odluka da se kao treća i četvrta strofa zvaničnog teksta himne usvoje dijelovi pjesme Vječna naša, koju je 1944. godine ispjevao crnogorski pravnik i političar Sekula Drljević, poznat po fašističkim stavovima.[2]
Prilikom izbora zvaničnog teksta himne (2004), usvojene su strofe prema verziji koju je Drljević uobličio upravo kao visoki fašistički časnik, za vrijeme boravka u ustaškoj NDH, čime je zaobiđena prvobitna Drljevićeva verzija iz 1937. godine,[3] koja je bila objavljena prije no što se Drljević afirmisao kao fašista, saradnik okupatora i ratni zločinac.[4]
Usvajanje Drljevićevih strofa kritikovali su brojni politički i društveni činioci ne samo u Crnoj Gori, već i u inostranstvu,[5] a polemike o spornim dijelovima himne dovele su do otvorenih podjela među građanima Crne Gore.[6] U polemikama o tekstu himne aktivno je učestvovao i Filip Vujanović, predsjednik Crne Gore (2003-2018), koji je u više navrata kritikovao usvajanje Drljevićevih strofa, od kojih se javno ogradio, založivši se za izmjenu zvaničnog teksta himne.[7][8]
Vujanović je u raznim prilikama isticao da je usvajanje Drljevićevih stihova neprihvatljivo zbog toga što je njihov tvorac bio fašista, odnosno nacista, a istim povodom je upozoravao i na opasnost od jačanja ekstremnog crnogorskog nacionalizma i šovinizma.[9][10]
Srpski istoričar Milan St. Protić smatra da je ova verzija himne kafanska pesma „koju je prilagodio ustaški saradnik i crnogorski izrod Sekula Drljević.”[11]
Izvorna pjesma uredi
Pored današnjeg zvaničnog teksta himne, postoji i nekoliko starijih varijanti, a prvobitni, odnosno izvorni tekst nastao je obradom narodne pjesme „Oj, junaštva svijetla zoro oj!“, čiji prvi pomen potiče iz 1863. godine, kada je izvedena u Beogradu, u sklopu drame "Boj na Grahovu", koju su napisali Jovan Car (otac poznatog srpskog književnika Marka Cara) i Obrad Vitković.[12][13][14]
Naknadnim preradama, prvobitni tekst je mjenjan putem skraćivanja ili dodavanja raznih stihova ili čitavih strofa, što je rezultiralo nastankom brojnih varijanti koje u manjoj ili većoj mjeri odstupaju od izvornog teksta. Pretpostavlja se da je pomen meseca maja svojevremeno unet u jednu od verzija ove pesme u spomen na dolazak Sekule Drljevića u Crnu Goru iz NDH 12. maja 1941. godine.[15]
Obrade uredi
Danica Crnogorčević je 3. septembra 2021. izbacila njenu obradu pesme Oj junaštva svijetla zoro, dan pre ustoličenja mitropolita crnogorsko-primorskog Jonikija II (kojeg je pratila žestoka tenzija Cetinjana prema SPC). Tekst te pesme je starija verzija speva koji će postati zvanična himna Crne Gore. U toj pesmi se jasno ističe povest Crnogoraca (regionalnog naziva za Srbe u Crnoj Gori) i Njegoša (Na Lovćenu Njegoš spava / Najmudrija srpska glava), dok je današnju verziju crnogorske himne napisao fašistički kolaboracionista Sekula Drljević.
Tekst himne uredi
Oj svijetla majska zoro
Majko naša Crna Goro
Sinovi smo tvog stijenja
I čuvari tvog poštenja
Volimo vas, brda tvrda,
I stravične vaše klance
Koji nikad ne poznaše
Sramotnoga ropstva lance.
Dok lovćenskoj našoj misli
Naša sloga daje krila,
Biće gorda, biće slavna
Domovina naša mila.
Rijeka će naših vala,
Uskačući u dva mora,
Glas nositi okeanu,
Da je vječna Crna Gora.
Izvorni stihovi uredi
Najstarija poznata verzija pesme, iz 1863. godine glasi:[12][13][14]
Oj, junaštva svjetla zoro oj!
Majko naša Crna Goro!
Na tvojim se vrletima oj!
Razbi sila dušmanima.
Jedina si za slobodu oj!
Ti ostala srpskom rodu.
Dat’ će Bog i sveta Mati oj!
Da se jednom sve povrati.
Verzije Sekule Drljevića uredi
|
Vječna naša Crna Goro! |
Vječna naša Crna Goro, |
Druge verzije uredi
Oj svijetla majska zoro,
Majko naša Crna Goro,
Sinovi smo tvog stijenja
I čuvari tvog poštenja
Lovćen nam je oltar sveti,
U njega smo svi zakleti.
Na Lovćenu Njegoš spava
Najmudrija srpska glava.
Lovćen krase Petrovići
A Kosovo Obilići.
Lovćen krasi grob Njegošev
A Kosovo grob Milošev.
Durmitore, je l' ti žao
Što se Lovćen opjevao?
Ne, neka ga, nek' se pjeva
Zasluga je Njegoševa.
Partizanska uredi
Oj svijetla majska zoro,
Majko naša Crna Goro,
Listaj goro, cvjetaj cvijeće
Crna Gora u boj kreće
Crna Gora u boj kreće
Bez pobjede doći neće/Robovati više neće.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Zakon o državnim simbolima i danu državnosti Crne Gore (2004)”. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 26. 06. 2019.
- ^ a b Drljević 1944, str. 5.
- ^ a b Štedimlija 1937, str. 127.
- ^ Petrović 2005.
- ^ Radio Slobodna Evropa (2004): Da li su stihovi crnogorske himne “Oj svijetla majska zoro” neonacistički i fašistički?
- ^ Vijesti (2011): Vujanović: Državna himna ne zbližava već odvaja ljude
- ^ „Večernje novosti (2010): Smenjuju Vujanovića”. Arhivirano iz originala 26. 06. 2019. g. Pristupljeno 26. 06. 2019.
- ^ Večernje novosti (2011): Povratak pravim simbolima
- ^ Politika (2011): Vujanović: Napadaju me crnogorski nacionalisti
- ^ Slobodna Evropa (2011): Ima li crnogorskog nacionalizma u Crnoj Gori
- ^ „Ova vlast bi da vlada večno”. Nin online. Pristupljeno 2023-08-24.
- ^ a b Likić 1884.
- ^ a b Perić 1995, str. 145-146.
- ^ a b Markuš 2007, str. 102-103.
- ^ Publicista Jovan Markuš autor djela «Narodna stranka u knjaževini i kraljevini Crnoj Gori» Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. novembar 2016), između 18. do 21. minuta (Radio Svetigora, 2007.)
Literatura uredi
- Drljević, Sekula (1944). Balkanski sukobi 1905-1941 (PDF). Zagreb: Putovi.
- Likić, Dušan, ur. (1884). Pozorišna lira: Lira sa 800 pozorišnih pesama. Beograd: Zadruga štamparskih radenika.
- Markuš, Jovan B. (2007). Grbovi, zastave i himne u istoriji Crne Gore. Cetinje: Svetigora.
- Perić, Đorđe (1995). „Pozorišne pesme u zapisima melografa XIX veka”. Srpska muzička scena. Beograd: Muzikološki institut SANU. str. 142—154.
- Petrović, Rastislav V. (2005) [1997]. Crnogorske ustaše (3. dopunjeno izd.). Beograd: Autor agent.
- Stojković, Borivoje S. (1979). Istorija srpskog pozorišta od srednjeg veka do modernog doba (drama i opera). Beograd: Muzej pozorišne umetnosti.
- Štedimlija, Savić M. (1937). Osnovi crnogorskog nacionalizma (PDF). Zagreb: Putovi.
Spoljašnje veze uredi
- Srpska zemlja Crna Gora: Oj junaštva svijetla zoro
- Milan Vujović (2008): (Ne)uvažavanje (ne)poraženih
- Filip Vujanović (2011): Pola himne Crne Gore slušam sa zadovoljstvom, a pola po dužnosti
- Filip Vujanović (2012): Trobojka predsednička zastava, skratiti himnu Crne Gore
- RTS (2012): Medojević: Sramota što je himnu Crne Gore pisao ratni zločinac
- Politika (2018): Vlada Crne Gore ne odustaje od kazni za nepoštovanje državne himne
- Politika (2018): Mora li Crna Gora kaznama da brani himnu?