Пашканат
Paškanat ili pastrnjak (lat. Pastinaca sativa) je aromatična biljka iz porodice štitara (Apiaceae) koja se koristi i za ljudsku ishranu kao povrće.
| Paškanat | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | P. sativa
|
| Binomno ime | |
| Pastinaca sativa | |
Opis biljke uredi
Dvogodišnja zeljasta biljka sa beličasatim, vretenastim korenom iz koga druge godine izraste snažna, izbrazdana stabljika visine od 50-100 cm. Listovi su neparno perasto složeni od 2-7 pari duguljastih, sedećih, nazubljenih listića. Cvetovi su sitni, zlatnožuti sakupljeni u štitaste cvasti na krajevima stabljike i ogranaka. Plodovi su zelenkastožuti i spljošteni. Svi biljni delovi imaju specifičan začinski miris i ukus.
Dejstvo i hemijski sastav uredi
Aromatičan ukus i miris potiču od eteričnog ulja koga ima najviše u plodovima. Pored eteričnog ulja paškanat sadrži obilje mineralnih materija, vitamina C, B i E, organskih kiselina, skroba i dr. Pored upotrebe u ishrani kao povrće i začin, paškanat se koristi i u narodnoj medicini. U zvaničnoj medicini nije priznata njegova lekovitost mada se alkaloid pastinacin (nalazi se u svim delovima ove biljke) u nekim zemljama upotrebljava za lečenje neuroze, grčeva u želucu i crevima, stenokardije i dr.
Upotreba uredi
Paškanat se koristi za jačanje srca i reguliše njegov nepravilan rad. Reguliše krvni pritisak i ojačava zidove krvnih sudova. Takođe, poboljšava varenje i otklanja smetnje pri varenju, smiruje želudačne grčeve i bolove, poboljšava rad creva. Deluje i na bubrege poboljšavajući njihov rad i izlučivanje mokraće i pomaže kod peska i kamena u bubregu. Ima umirujuće dejstvo pa tako pomaže kod neuroze, nemira i nesanice. Pojačava znojenje čime smanjuje telesnu temperaturu.
Kada se redovno uzima mešavina paškanata i praziluka u obliku guste supe, može da se smanji telesna težina.
Literatura uredi
- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
Spoljašnje veze uredi
