Sevastopolj
Sevastopolj (rus. Севастополь, ukr. Севастополь, kt. Aqyar) najveći je grad na poluostrvu Krim. Nalazi se na obali Crnog mora. Sevastopolj je pod faktičkom kontrolom Rusije, a suverenitet nad gradom je predmet spora između Rusije i Ukrajine. Prema ruskom gledištu, Sevastopolj je grad sa federalnim statusom u okviru Rusije (u sastavu Južnog federalnog okruga), dok prema ukrajinskom gledištu, grad ima specijalni status u okviru Ukrajine.
| Sevastopolj | |
|---|---|
 Sevastopoljska luka | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rusija (defakto) Ukrajina (dejure) |
| Osnovan | 14. jun 1783. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2012. | 340.559 (procena) |
| — gustina | 393,97 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 36′ 13″ S; 33° 31′ 18″ I / 44.60355° S; 33.52166° I |
| Vremenska zona | UTC+3 (MSK) |
| Aps. visina | 100 m |
| Površina | 864 km2 |
.svg)  Sevastopolj Sevastopolj na karti Krima | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Sergej Menjajlo |
| Poštanski broj | 99000–99699 |
| Pozivni broj | +380-692 |
| Registarska oznaka | 92, 777 |
| Veb-sajt | |
| sevastopol.gov.ru | |
Od 1997. grad je bio zajednička baza ruske i ukrajinske Crnomorske flote.
Prema proceni iz 2012. u gradu je živelo 340.559 stanovnika. Od toga su oko 74% Rusi i 21% Ukrajinci. U gradu živi oko 30.000 ruskih oficira i mornara sa članovima porodica.
Ruska flota je najveći poslodavac u gradu. Ona obezbeđuje 25% gradskog budžeta. Samo za zakup luke Rusija je godišnje plaćala Ukrajini 97 miliona $.
Poreklo imena uredi
U prošlosti se ovde nalazila mala tatarska tvrđava pod imenom Ahtiarom. Na turskom i jeziku krimskih Tatara ovaj grad se i danas zove Akjar (Akyar, Aqyar). Ime gradu Sevastopolj je 1784. dao knez Grigorij Potemkin.
Reč Sevastopolj je spoj dve grčke reči: sevastos (σεβαστóς) i polis (πóλις). U doba starog Rima dva mesta su imala ovo ime; jedno u Maloj Aziji, a drugo u Trakiji. Tada je korišćena i titula sevastos za cara u značenju „veličanstvo“ ili „svetost“. Sevastopolj, dakle, znači „veličanstveni grad“ ili „carski grad“.
Geografija uredi
Položaj uredi
Sevastopolj se nalazi na jugozapadu Krima. Glavni od mnogobrojnih zaliva deli grad na južni i severni deo. U južnom delu se na više brežuljaka prostire centar grada. Gradsko područje je široko i ima pedesetak kilometara u prečniku.
Klima uredi
Klima u Sevastopolju je skoro suptropska. Planine štite grad od hladnijih vazdušnih masa sa severa, tako da je vazduh suv. Godišnja količina padavina je 500 do 700 milimetara. Leti se temperature penju do 40 stepeni, ali je uvek prisutan i lak vetar sa mora. Zimske temperature su između -2 i 7 stepeni. Luke na Crnom moru se zimi često zalede, ali to u Sevastopolju nije slučaj.
| Klima Sevastopolja | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Srednji maksimum, °C (°F) | 5,9 (42,6) |
6,0 (42,8) |
8,9 (48) |
13,6 (56,5) |
19,2 (66,6) |
23,5 (74,3) |
26,5 (79,7) |
26,3 (79,3) |
22,4 (72,3) |
17,8 (64) |
12,3 (54,1) |
8,1 (46,6) |
15,9 (60,6) |
| Srednji minimum, °C (°F) | −0,2 (31,6) |
−0,4 (31,3) |
2,0 (35,6) |
6,1 (43) |
11,1 (52) |
15,5 (59,9) |
18,2 (64,8) |
17,9 (64,2) |
13,9 (57) |
9,9 (49,8) |
5,4 (41,7) |
2,0 (35,6) |
8,5 (47,3) |
| Izvor: Baza dannыh pogodы, Turističeskiй portal | |||||||||||||
Istorija uredi
Priobalno područje Krima naselili su grčki kolonisti još u 7. veku p. n. e. U blizini današnjeg centra grada kolonisti iz Mileta su sagradili emporion, a u 5. veku p. n. e. doseljenici iz Herakleje Pontike su pretvorili tvrđavu Kalamita u najznačajnije naselje na Tauridi (tadašnje ime Krima). Pod Rimljanima i Vizantincima sačuvao se grčki karakter poluostrva, sve do najezde Tatara u 14. veku. Kada su Rusi osvojili Krim u 18. veku, grad je ponovo osnovan 1783.
Zbog svog vojnog značaja, Sevastopolj je bio glavna meta napadača u Krimskom ratu.[1] Posle jedanaestomesečne opsade, teško stradali grad se predao 8. septembra 1855. Od tada nije povratio pređašnji značaj naprednog trgovačkog grada.
U Sovjetskom Savezu uredi
U Drugom svetskom ratu Sevastopolj je važio za najjaču tvrđavu na svetu. Sevastopolj je izdržao intenzivno nemačko bombardovanje tokom teških borbi u 1941. i 1942. Zbog jake utvrđenosti grada, Nemci su ga bombardovali Teškim Gustavom. Nemačke trupe su ga zauzele 1. jula 1942. posle 250 dana opsade. Tada je u gradu preostalo samo 9 neoštećenih zgrada. Planirano je da se gradu promeni ime u Teodorishafen u slučaju nemačke pobede nad Sovjetskim Savezom. Kao i na ostatku Krima, planirano je da se grad kolonizuje nemačkim stanovništvom. Grad je oslobodila Crvena armija 9. maja 1944. Zbog intenzivnih borbi Sevastopolj je dobio titulu „grada heroja“ godinu dana kasnije.
Nikita Hruščov je 1954. premestio Krimsku oblast i Sevastopolj iz Ruske u Ukrajinsku Sovjetsku Republiku u okviru obeležavanja 300. godišnjice Perejaslavskog sporazuma. Gradu je 1957. pripojeno mesto Balaklava.
Do 1991. Sevastopolj je bio zatvoreni grad. To je značilo da su osobe koje nisu bile lokalni stanovnici morale da traže od vlasti privremenu dozvolu da posete grad. Grad je bio direktno podređen centralnim vlastima RSFSR, a ne lokalnoj oblasti, a od 1978. bio je direktno podređen administraciji Ukrajinske SSR.[2]
Nakon raspada SSSR uredi
Ugovorom sa Rusijom, koji je trebalo da važi do 2047, Sevastopolj je određen kao zajednička baza ruske i ukrajinske Crnomorske flote. Grad je bio pod direktnom upravom ukrajinske vlade i nije se nalazio u sastavu Autonomne Republike Krim. U Ukrajini je samo još Kijev imao ovakav poseban status.
Usled nemira u Ukrajini početkom 2014. godine i svrgavanja proruskih ukrajinskih vlasti, u Sevastopolju je 16. marta 2014. održan referendum, na kome su stanovnici Sevastopolja glasali za pripajanje grada Rusiji. 18. marta 2014. je Sevastopolj ušao u sastav Ruske Federacije, kao grad sa federalnim statusom.
Stanovništvo uredi
Broj stanovnika uredi
| 1939. | 1959. | 1970. | 1979. | 1989. | 2001. | 2012. | 2014. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 114.000 | 148.033 | 228.904 | 300.686 | 356.123 | 342.451[3] | 340.559[3] | 343.189 |
Nacionalnost i jezik uredi
| Nacionalnost[4] | 1989. | 2001. | Maternji jezik[5] | 2001. |
| Rusi | 74,4% | 71,6% | Ruski jezik | 90,6% |
| Ukrajinci | 20,7% | 22,4% | Ukrajinski jezik | 6,8% |
| Belorusi | 1,9% | 1,6% | ostali jezici | 2,6% |
| Tatari | 0,3% | 0,7% | ||
| Krimski Tatari | 0,1% | 0,5% | ||
| Jermeni | 0,1% | 0,3% | ||
| Jevreji | 0,7% | 0,3% | ||
| Moldavci | 0,3% | 0,2% | ||
| Azeri | 0,1% | 0,2% |
Panorama uredi
Partnerski gradovi uredi
Reference uredi
- ^ „Ukrajina | Hrvatska enciklopedija”. enciklopedija.hr. Pristupljeno 2023-01-26.
- ^ „Fleeting Disagreements”, The Warsaw Voice, 1996
- ^ a b „UKRAINE: Major Cities”. City Population. Pristupljeno 10. 11. 2012.
- ^ National composition of population, State Statistics Committee of Ukraine
- ^ Linguistic composition of the population, State Statistics Committee of Ukraine
Spoljašnje veze uredi
- Zvanični veb-sajt
- Fotografije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. jul 2008)
