Википедија

Sekularizacija

Sekularizacija je proces mirnog ili prisilnog pretvaranje društva od stanja bliske identifikacije sa religijskim vrednostima i ustanovama ka nereligijskim vrednostima i sekularnim ustanovama. Sekularizaciona teza se odnosi na verovanje da kako društva napreduju, delimično kroz modernizaciju i racionalizaciju, religija gubi svoj autoritet u svim aspektima društvenog života i vladavine.[1] Pojam sekularizacije se takođe koristi u kontekstu ukidanja manastirskih ograničenja članovima sveštenstva.[2]

Sekularizacija se odnosi na istorijski postupak u kojem religija gubi društveni i kulturni značaj. Kao rezultat sekularizacije uloga religije u modernom društvu postaje ograničena. U sekularizovanim društvima veri nedostaje kulturni autoritet, i verske organizacije imaju malo društvene moći.

Sekularizacija poseduje mnogo značenja, kao teorija i kao istorijski proces. Socijalni teoretičari Karl Marks, Sigmund Frojd, Maks Veber i Emil Dirkem, postularili su da bi modernizacija društva uključivala opadanje nivoa religioznosti. Izučavanje ovog procesa nastoji da odredi način na koji, ili do koje mere religiozna uverenja, prakse i ustanove gube društveni značaj. Neki teoretičari tvrde da je sekularizacija savremenog društva delimično posledica naše nesposobnosti da se prilagodimo širokim etičkim i duhovnim potrebama čovečanstva u periodu sve bržeg napredovanja prirodnih nauka i tehnološkog razvoja.[3]

Termin takođe ima dodatna značenja, pre svega istorijsko i versko.[4] Primenjeno na crkvenu imovinu, istorijski se odnosi na oduzimanje monaškog zemljišta i zgrada, kao što je Raspuštanje manastira u Engleskoj od strane Henrija VIII i kasnija dela tokom Francuske Revolucije kao i razna dela protiv-crkvenih evropskih vlada tokom 18. i 19. veka, koja su dovela do proterivanja i suzbijanja verskih zajednica koje su do tada vladale. Kulturkampf u 19. veku u Nemačkoj kao i slični događaji u ostalim državama su takođe izrazi sekularizacije.[5]

Još jedan oblik sekularizacije odnosi se na čin vladika ili nosioca pozicije u monaškom ili vojnom odredu - koji sadrži kombinovanu versku i sekularnu vlast pod katoličkom crkvom - koji su se odvojili i učinili sebe potpuno sekularnim (najčešće, Protestanti) naslednim vladarima. Na primer, Gothard Ketler, poslednji gospodar Livonskog reda, prešao je u Luteranizam, sekularizovao (i uzeo za sebe) zemlju Semigalije i Kurlandije koje je do tad držao u ime reda - što mu je omogućilo da se oženi i ostavi zemlju naslednicima Vojvodstva Kurlandije i Semigalije.

Do naglog preokreta u pravcu sekularizacije došlo je 1960-ih godina u Zapadnoj Evropi, Severnoj Americi (posebno Kvebeku), Australiji i Novom Zelandu. Ova promena je isprepletana najvažnijim društvenim faktorima: privredni boljitak, pobunama mladih protiv pravila i moralnih vrednosti društva, liberalizacije ženskih prava, radikalne teologije i radikalne politike.[6]

Pozadina uredi

Sekularizaciji se ponekad pripisuju kulturne promene u društvu nakon pojave racionalnosti kao i razvoj nauke kao zamene za sujeverje — Maks Veber ja nazvao ovaj proces "Razočarenje sveta". U većini glavnih faza, ona počinje sa sporim prelazom iz usmene tradicije u pisanu kulturu koja održava znanje. Ovo prvo smanjuje autoritet sveštenika kao čuvara otkrivenog znanja. A odgovornost za obrazovanje se preselila sa porodice i zajednice na državu, dve posledice nastale iz ovoga su:

  • Kolektivna svest kakvu je definisao Dirkem je umanjena
  • Deljenje društvenih aktivnosti dovodi do toga da religija postaje više pitanje ličnog izbora, nego raspoložive društvene obaveze.

Glavno pitanje u istraživanju sekularizacije je stepen u kojoj meri određene težnje, kao što su smanjenje prisustva na mestima bogosluženja, svedoče o smanjenju religioznosti ili samo privatizaciji verskih uverenja, gde verska uverenja prestaju da igraju glavnu ulogu u javnom životu ili u drugim aspektima donošenja odluka.

Problem sekularizma je opisan u različitim verskim tradicijama. Vlada Turske je često navođen primer, posle ukidanja otomanskog Kalifata i osnivanja Turske Republike 1923. godine. Ona je stvorila narodni suverenitet u sekularnim republičkog okviru, u suprotnosti sa sistemom čija moć se zasniva na religiji islama. Kao jedan od mnogih primera modernizacije države.

Definicije uredi

Džon Somervil (1998) opisao je šest upotreba termina sekularizacije u naučnoj literaturi. Prvih pet su po uzoru na 'definicije' dok je šesta više kao 'pojašnjenje upotrebe':[7]

  1. Kada se govori o makro društvenim strukturama, sekularizacija se može odnositi na diferencijaciju: proces u kome različiti aspekti društva, ekonomije, politike, prava i morala postaju sve više specijalizovani i različiti jedni od drugih.
  2. U razmatranju individualnih institucija, sekularizacija može da označava transformaciju verskih u sekularne institucije. Kao primer može da posluži evolucija institucije Harvard Univerziteta iz pretežno verske institucije u sekularnu instituciju (sa školom božanstva koja održava verski element koji ilustruje diferencijaciju).
  3. Ako govorimo o aktivnostima, sekularizacija se odnosi na transfer aktivnosti sa verskih na sekularne institucije, kao što je prenos pružanja socijalnih usluga sa crkve na državu.
  4. Kada je reč o mentalitetu, sekularizacija se odnosi na prelaz sa krajnjih problema na neposredne probleme. Na primer, ljudi na zapadu su skloniji da umere svoja ponašanja iz straha od trenutačnih posledica radije nego iz zabrinutosti za posmrtnim posledicama. Ovo predstavlja lični religijski pad iliti okretanje ka sekularnom načinu života.
  5. Kada se govori o stanovništvu, sekularizacija se odnosi na široke obrazce društvenog pada religioznosti za razliku od gore navedenog (4) individualnog nivoa sekularizacije. Ovo razumevanje sekularizacije je takodjer različito od gorenavedene definicije (1) koja se odnosi na religijsko opadanje, a ne društvenu diferencijaciju.
  6. Kada je reč religiji, sekularizacija se može samo nedvosmisleno koristiti da se odnosi na religiji u opštem smislu. Na primer, pozivanje na hrišćanstvo nije jasno osim ako se ne precizira o kojim se tačno apoenima hrišćanstva raspravlja.

Abdel Vahab Elmesiri (2002) je opisao dva značenja termina sekularizacije:

  1. Parcijalna sekularizacija: što je često značenje pojma, i označava "Razdvajanje religije i države".
  2. Kompletna sekularizacija: ova definicija nije ograničena parcijalnom definicijom, već je prevazilazi: "Razdvajanje svih (verskih, moralnih i ljudskih) vrednosti, i ne samo države već i ljudse prirode u javnom i privatnom životu, tako da je svetost uklonjena sa sveta, i ovaj svet je transformisan u upotrebljivu materuju koja se može koristiti za dobrobit jakih".

Sociološko korišćenje i razlikovanje uredi

Na osnovu socioloških proučavanja, jedna od glavnih tema sekularizacije je upravo ona o "diferencijaciji", odnosno težnji da različite oblasti u životu postaju sve zasebnije i specijalizovanije kako se društvo modernizuje. Evropsku sociologiju, pod uticajem

Antopologe su zanimali su procesi promene takozvanih primitivnih društava u ona sve više razvijena. U SAD, isticana je najpre promena kao aspekt napretka, ali se Talkot Parsons preusmerio na društvo kao sistem, udubljujući se u konstantni proces rastuće diferencijacije, koji je video kao proces u kom nove ustanove preuzimaju zadatke neophodne da zagarantuju opstanak društva kako originalne monolitne ustanove nestaju. To je prenos sa manjeg broja neizdiferenciranih ustanova na sve specijalizovanije podgrupe.[8]

Sledeći Parsonsa, ovaj koncept diferencijacije je široko primenjivan. Kako je formulisao Hose Kazanova, ovo jezgro i glavna teza teorije sekularizacije su formula procesa modernizacije društva, kao procesa funkcionalnog diferenciranja i emancipacije sekularnih sfera – pre svega države, ekonomije i nauke - do domena religije odnosno istovremene diferencijacije i specijalizovanja religije u okviru njenih novoosnovanih religioznih sfera. Kazanova takođe opisuje ovu teoriju kao teoriju o privatizaciji religije, koju delimično kritikuje.[9] Dejvid Martin međutim ističe da je koncept socijalne diferencijacije jedan od njenih najkorisnijih elemenata. [10]

Reference uredi

  1. ^ "The Secularization Debate" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. decembar 2005), chapter 1 (pp. 3-32) of Norris, Pippa; Inglehart, Ronald (2004). Sacred and Secular. Religion and Politics Worldwide. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-83984-6. 
  2. ^ Secularization - definition of secularization by The Free Dictionary
  3. ^ See text Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. jun 2010)
  4. ^ Casanova, Jose. 1994
  5. ^ Gould 1999, str. 82.
  6. ^ Jeffrey Cox, "Secularization and other master narratives of religion in modern Europe."
  7. ^ Somerville, C. J. "Secular Society Religious Population: Our Tacit Rules for Using the Term Secularization.
  8. ^ Martin, David (2005).
  9. ^ Casanova, Jose (1994).
  10. ^ Martin, str. 20

Literatura uredi

  • Ovaj članak ili njegov deo izvorno je preuzet iz Rečnika socijalnog rada Ivana Vidanovića uz odobrenje autora.
  • Gould, Andrew (1999). Origins of Liberal Dominance: State, Church, and Party in Nineteenth-century Europe. University of Michigan Press. str. 82. ISBN 978-0-472-11015-5. 
  • Berger, Peter. The Sacred Canopy. (1967)
  • Berger, Peter. The Desecularization of the World. (1999)
  • Brown, Callum G. The Death of Christian Britain: Understanding Secularisation, 1800-2000 (2009).
  • Bruce, Steve, and Tony Glendinning, "When was secularization? Dating the decline of the British churches and locating its cause" British journal of sociology 61#1 (2010): 107-126.
  • Bruce, Steve. Religion in the Modern World: From Cathedrals to Cults
  • Bruce, Steve. God is Dead: Secularization in the West. (2002)
  • Casanova, Jose. Public Religions in the Modern World. (1994)
  • Chaves, M. Secularization As Declining Religious Authority. Social Forces 72(3):749–74. (1994)
  • Ellul, Jacques. The New Demons.
  • Gauchet, Marcel. The Disenchantment of the World. (1985/tr. 1997)
  • Gilbert, Alan D. The making of post-Christian Britain: a history of the secularization of modern society (Longman, 1980).
  • Martin, David. A General Theory of Secularization. (New York: Harper & Row, 1979).
  • Sommerville, C. J. "Secular Society Religious Population: Our Tacit Rules for Using the Term Secularization. Journal for the Scientific Study of Religion 37#2 :249–53. (1998)
  • Said, E. Orientalism: Western Conceptions of the Orient. London: Penguin. (1978).
  • Skolnik, Jonathan and Peter Eli Gordon, eds., New German Critique 94 (2005) Special Issue on Secularization and Disenchantment
  • Stark, Rodney, Laurence R. Iannaccone, Monica Turci, and Marco Zecchi. "How Much Has Europe Been Secularized?" Inchiesta 32 #136 pp:99–112. (2002)
  • Taylor, Charles. A Secular Age. (Harvard University Press, 2007)
  • Warrier, Maya. "Processes of Secularisation in Contemporary India: Guru Faith in the Mata Amritanandamayi Mission," Modern Asian Studies (2003)

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Секуларизација&oldid=27673535”