Slobodan Penezić Krcun

slobodan penezić krcun
slobodan penezić krcun
	Slobodan Penezić Krcun
Lični podaci
Datum rođenja	2. jul 1918.
Mesto rođenja	Užice, Kraljevina Srbija
Datum smrti	6. novembar 1964. (46 god.)
Mesto smrti	Šopić, kod Lazarevca; SR Srbija, SFR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Porodica
Supružnik	Grozdana Zina Belić-Penezić
Delovanje
Član KPJ od	februara 1939.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije; Jugoslovenska armija; 1941 — 1945.
Čin	general-pukovnik u rezervi
Načelnik; Odeljenja za zaštitu naroda za Srbiju
Period	jula 1944 — 19. februara 1946.
Prethodnik	Funkcija ustanovljena
Naslednik	Milorad Milatović
Ministar ; unutrašnjih poslova NR Srbije
Period	22. novembra 1946 — 16. decembra 1953.
Prethodnik	Milentije Popović
Naslednik	Vojin Lukić
Predsednik ; Izvršnog veća Skupštine SR Srbije
Period	9. juna 1962 — 6. novembra 1964.
Prethodnik	Miloš Minić
Naslednik	Stevan Doronjski
Heroj
Narodni heroj od	5. jula 1952.
Odlikovanja
	jugoslovenska odlikovanja:
	inostrana odlikovanja:
Orden Suvorova drugog stepena	Orden Grunvaldov krst drugog reda

Slobodan Penezić Krcun (Užice, 2. jul 1918 — Šopić, kod Lazarevca, 6. novembar 1964) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Srbije i narodni heroj Jugoslavije. Prvi je načelnik Odeljenja za zaštitu naroda (OZN) za Srbiju, od jula 1944. do 19. februara 1946. Dužnost ministra unutrašnjih poslova NR Srbije obavljao je od 22. novembra 1946. do 16. decembra 1953. godine. U periodu od 9. juna 1962. do 6. novembra 1964. godine obavljao je funkciju predsednika Izvršnog veća Skupštine Socijalističke Republike Srbije.

Biografija uredi

U Užicu je završio osnovnu školu i gimnaziju. Kao učenik, viših razreda, Užičke gimnazije, preko literarne družine „Napredak“, uključio se u rad omladinskog revolucionarnog pokreta.

Nakon mature, 1937. godine, otišao je u Zemun, gde je upisao Poljoprivredno-šumarski fakultet (danas Poljoprivredni fakultet). Posredovanjem Dobrivoja Radosavljevića, uključio se u rad studentskog revolucionarnog pokreta i februara 1939. godine postao član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Početkom 1940. godine je postao sekretar Partijskog biroa u Zemunu i član Univerzitetskog komiteta SKOJ-a, a iste godine, i član Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Srbiju.

Narodnooslobodilačka borba uredi

Napad sila Osovine na Kraljevinu Jugoslaviju, 6. aprila 1941. godine, zatekao ga je u Beogradu i on je istog dana krenuo kući. U Užicu je pokušao da se prijavi u vojsku, ali je bio odbijen. Kada su Nemci zauzeli Užice, otišao je u Sandžak i tu je ostao do kraja aprila 1941. godine. U toku maja uspeo je da se vrati u Beograd, gde je dobio zadatak od Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Srbiju da se vrati u Užice i poveže se sa tamošnjom partijskom organizacijom KPJ.

Po zadatku Okružnog komiteta KPJ za Užice, u Zlatiborskom srezu je radio na pripremi ustanka i formiranju Zlatiborske partizanske čete. Posle formiranja te čete, na poziv Okružnog komiteta, otišao je u Štab Užičkog partizanskog odreda „Dimitrije Tucović“, gde je određen za zamenika političkog komesara Odreda. Posle oslobođenja Užica, septembra 1941. godine, imao je zadatak da u oslobođenom gradu organizuje borbu protiv „pete kolone“. Pored ovoga, radio je i na organizovanju „narodne vlasti“, organizovanju pozadine i dr. U oslobođenom Užicu je ostao sve do pada Užičke republike, 29. novembra 1941. godine.

U selo Radoinju, gde se tada nalazio Vrhovni štab NOP odreda Jugoslavije, stigao je 5. decembra 1941. godine, i bio zadužen da radi na obezbeđenju članova Vrhovnog štaba. Na toj dužnosti je ostao sve dok je Vrhovni štab boravio u oslobođenoj Foči. Prilikom povlačenja partizanskih jedinica iz Sandžaka, juna 1942. godine, postao je rukovodilac Političkog odeljenja (Politodela) Druge proleterske udarne brigade, a uskoro, kod Mrkonjić-Grada, postao je zamenik političkog komesara brigade. Aprila 1943. godine, posle smrti Alekse Dejovića, postavljen je za političkog komesara brigade.

Septembra 1943. godine određen je za političkog komesara Druge proleterske divizije i s njom je učestvovao u oslobađanju Sandžaka. Sa ove funkcije je smenjen 7. decembra 1943. godine, zbog poraza divizije kod Prijepolja. Posle toga, nalazio se sa Drugom i Petom krajiškom divizijom, koje su išle u Srbiju do Ibra, i natrag u Crnu Goru, gde se oformila grupa rukovodilaca za Srbiju, koji su od manastira Morače, juna 1944, otišli na Vis.

Na Visu, Krcun je izabran u Pokrajinski komitet KPJ za Srbiju i određen za načelnika Odeljenja za zaštitu naroda (OZN) za Srbiju. Sa Visa je, početkom jula, otišao u Bari, a odatle je, s grupom drugih rukovodilaca, avionom prebačen na oslobođenu teritoriju južne Srbije. Tamo je počeo da radi na formiranju prvih organizacije Odeljenja za zaštitu naroda, a potom je prešao u oslobođeno Valjevo, zatim u Aranđelovac, pa u Beograd, gde je postao načelnik Odeljenja za zaštitu naroda za Srbiju.

Jedan od najvećih uspeha službe koju je vodio bilo je hapšenje Draže Mihailovića.

Posleratni period uredi

Posle oslobođenja Jugoslavije, obavljao je mnoge odgovorne društveno-političke funkcije u Republici i Federaciji. Od novembra 1946. do decembra 1953. godine obavljao je dužnost ministra unutrašnjih poslova u prvoj, drugoj i trećoj Vladi Narodne Republike Srbije. Od 16. decembra 1953. bio je potpredsednik, a od 9. juna 1962. godine predsednik Izvršnog veća Skupštine Socijalističke Republike Srbije. Od novembra 1954. godine bio je član Saveznog izvršnog veća (SIV). U vreme dok je bio potpredsednik Izvršnog veća Skupštine NR Srbije, nalazio se i na mestu predsednika republičkog Odbora za unutrašnju politiku.

Novembra 1944. godine je bio poslanik Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Srbije (ASNOS), a kasnije je u više saziva, biran za narodnog poslanika Narodne skupštine NR Srbije i Savezne narodne skupštine.

Na Osnivačkom kongresu Komunističke partije Srbije, maja 1945. godine, izabran je za člana Centralnog komiteta, a nedugo potom i za člana Politbiroa CK KPS. Na Petom kongresu KPJ izabran je za člana Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije. Godine 1963. postao je član Saveta federacije. Imao je čin general-pukovnika JNA u rezervi.

Pogibija i odlikovanja uredi

Poginuo je 6. novembra 1964. godine u saobraćajnoj nezgodi na Ibarskoj magistrali, u blizini sela Šopić kod Lazarevca. Tog dana, zajedno sa visokim republičkim funkcionerima — Svetolikom Lazarevićem Lazom i Ljubomirom Mijatovićem, krenuo je na Sresku konferenciju Saveza komunista u Titovom Užicu. Prema zvaničnoj istrazi, njegov novi automobil (neposredno pre udesa, dodeljen mu je nov automobil) je tokom pljuska naleteo na blato, usled čega je automobil proklizao i vozač Milorad Lomić je izgubio kontrolu nad vozilom, koje je zatim sletelo sa puta i svom silinom pri brzini od 130 km/h udarilo u drvo. Zajedno sa Krcunom tada je poginuo Svetolik Lazarević Laza. U automobilu je bila i Olga Živković.^[1]

Odmah posle pogibije, tela Slobodana Penezića Krcuna i Svetolika Lazarevića Laze, su bila preneta u Beograd i izložena u auli zgrade Savezne skupštine, gde su im brojne društveno-političke, boračke i vojne delegacije, kao i građani u mimohodu odali počast. Sahranjeni su 8. novembra, jedan pored drugog, u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Bio je oženjen Grozdanom Zinom Belić-Penezić (1920—1984), sa kojom je imao troje dece — sinove Srđana^[2] i Relju i ćerku Vidu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih visokih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden narodnog oslobođenja, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem i Orden za hrabrost. Od inostranih odlikovanja, ističu se sovjetski Orden Suvorova drugog reda i poljski Grunvaldov krst drugog reda. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 5. jula 1952. godine.^[3]

Pevač narodne muzike, Slobodan Mulina, ispevao je „Pesmu o Krcunu“.^[4]

Po njemu je nazvana OŠ „Slobodan Penezić Krcun” Junkovac.

Galerija uredi

Penezić, u pozadini, na prijemu povodom 57. rođendana Josipa Broza Tita, u Beogradu 1949.
Penezić, peti zdesna, i rukovodstvo Udbe sa Titom, u Beogradu 1951.
Mijalko Todorović, Koča Popović i Krcun na Sutjesci 1958.
Sa Josipom Brozom Titom, Aleksandrom Rankovićem, Jovanom Veselinovim Žarkom, Jovankom Broz i Svetislavom Stefanovićem Ćećom u Negotinu 1959.
Grob Slobodana Penezića Krcuna u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu
Orden narodnog heroja

Vidite još uredi

Vlada Slobodana Penezića

Reference uredi

^ Da nismo zamenili mesta, Krcun možda ne bi poginuo („Večernje novosti”, 9. jul 2016)
^ Moj Krcun je i dalje neispričana priča („Večernje novosti“, 19. april 2014)
^ Marković 2020, str. 49.
^ Tekstovi pesama — Pesma o Krcunu, pristupljeno 29. avgusta 2014.

Literatura uredi

Šesti novembar 1964. — Spomenica preminulim revolucionarima Slobodanu Peneziću Krcunu i Svetoliku Lazareviću. Titovo Užice: NIP „Vesti“. 1965. godina.
Vojna enciklopedija (knjiga šesta). Beograd 1973. godina.
Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
Vojin Lukić Brionski plenum: obračun sa Aleksandrom Rankovićem — sećanja i saznanja. Beograd: Stručna knjiga. 1990. godina.
Marković, Željko V. (2020). Slobodan Penezić Krcun Glasnost ćutanja. Užice: Istorijski arhiv Užice.

Spoljašnje veze uredi

[1] Da nismo zamenili mesta, Krcun možda ne bi poginuo („Večernje novosti”, 9. jul 2016)

[2] Moj Krcun je i dalje neispričana priča („Večernje novosti“, 19. april 2014)

[FOOTNOTEMaрковић202049-3] Marković 2020, str. 49.

[4] Tekstovi pesama — Pesma o Krcunu, pristupljeno 29. avgusta 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]