Herceg Novi
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Herceg Novi je gradsko naselje u opštini Herceg Novi, u Crnoj Gori. Prema popisu iz 2011. bilo je 11.059 stanovnika. Herceg Novi je primorsko mjesto smješteno na ulazu u Boku kotorsku i podno planine Orjen.
Herceg Novi | |
|---|---|
 centar Herceg Novog | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Crna Gora |
| Opština | Herceg Novi |
| Stanovništvo | |
| — (2011) | 11.059 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 27′ 07″ S; 18° 32′ 09″ I / 42.451833° S; 18.535833° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Herceg Novi Herceg Novi na karti Crne Gore | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 85340 |
| Pozivni broj | 031 |
| Registarska oznaka | HN |
| Veb-sajt | www |
Geografija uredi
Herceg Novi predstavlja centar istoimene opštine koja se prostire od graničnog prelaza Debeli brijeg do najužeg dijela Boka kotorske (tjesnaca Verige - 300 m širine), na ukupnoj površini od 235 km2 i broji nešto oko 33.000 stanovnika. Nalazi se na ulazu u živopisni zaliv Boka kotorske, okružene terasama koje se spuštaju od visokog Orjena i sa dvjesto sunčanih dana godišnje.
Geografske koordinate grada su: 42"27' sjeverne geografske širine i 18"33' istočne geografske širine. Oko grada se nalaze: planina Orjen (visine 1.895 m, poznata je po svojim endemskim vrstama, rekreativnim stazama i skijanju u kasnim proljećnim, ponekad i ranim ljetnjim mjesecima), brda: Dobroštica (1.570 m) i Radoštak (1.441 m) i poluostrvo Luštica sa najvišim vrhom Obosnik (586 m). Sam ulaz u Bokokotorski zaliv se nalazi između rtova Oštra i Mirište i širine je cca. 2.900 metara. Prosječna dubina vode u Zalivu je 27,8 metara, a maksimalna je 61 metar. Od 1997. godine Boka kotorska je i zvanično uvrštena u Asocijaciju 28 najljepših zaliva svijeta. Dugačko morsko šetalište Pet Danica spaja Igalo i Meljine, takođe poznata i uvijek ugodna odmarališta. Rivijera dužine 15 km obuhvata Meljine, Zeleniku, Kumbor, Đenoviće, Baošiće, Bijelu i Kamenare. Ova mala mjesta obiluju čuvenim plažama i kućicama a u rano proleće dobijaju posebne boje u vrijeme cvjetanja čuvene žute mimoze.
Klima uredi
Oblast Boka Kotorske odlikuje sredozemna klima sa suvim i toplim ljetima i blagim zimama. Herceg Novi ima specifičnu mikroklimu, što je posledica otvorenosti prema jugu, blizini mora, krečnjačke podloge i planinskog zaleđa koje sprečava prodor hladnih vazdušnih masa. Herceg Novi ima približno 200 sunčanih dana godišnje. U julu i avgustu sunčanih sati ima 11 dnevno. Prosječna godišnja temperatura je 16,2 °C. Takođe postoje i česta manja kolebanje u temperaturi; prosječna dnevna kolebanja iznose samo 4 °C. Prosječna temperatura od maja do septembra je 25 °C, što pruža mogućnost da plivačka sezona traje više od 4 mjeseci, pošto je i prosječna temperatura mora visoka i iznosi između 22 °C i 26 °C.
Prosječni godišnji nivo padavina je 1.930 mm. Najveća relativna vlažnost je tokom jeseni i iznosi 80%. Najniža relativna vlažnost je tokom leta.
| Mesec | Jan | Feb | Mart | Apr | Maj | Jun | Jul | Avg | Sep | Okt | Nov | Dec |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Srednje maksimalne temperature ( °C) | 12,2 | 12,8 | 15,0 | 18,1 | 22,6 | 26,2 | 29,4 | 29,4 | 26,1 | 21,8 | 17,0 | 13,6 |
| Srednje minimalne temperature ( °C) | 4,8 | 5,2 | 7,0 | 9,6 | 13,5 | 16,9 | 19,3 | 19,3 | 16,6 | 12,9 | 9,4 | 6,4 |
| Srednja količina padavina po mesecima (mm) | 231 | 195 | 199 | 156 | 104 | 64 | 47 | 85 | 142 | 199 | 258 | 236 |
Istorija uredi
Arheološka nalazišta sa poluostrva Luštica i pećine Vranjaj pokazuju prisustvo ljudi na ovim prostorima još u mlađem kamenom dobu i ranom bronzanom dobu. U 3. vijeku p. n. e., poslije pobjede nad Ilirima, ovim krajevima je zavladala Rimska republika.
Nakon podjele Rimskog carstva, ova oblast je pripala Zapadnom rimskom carstvu. Poslije pada Zapadnog rimskog carstva, ovim krajevima dominirala je Vizantija. Slovenska plemena su počela naseljavati ove prostore u 7. vijeku, u periodu kada na tlu Vizantije niču prve župe, koje su na početku zavisile od Vizantije, a kasnije postepeno stiču nezavisnost i političku autonomiju. Na prostoru oko današnjeg Herceg Novog formirana je župa Dračevica. Ova župa je pripadala primorskim župama srpske udeone kneževine Travunije (pored: Risna, Konavla i Žrnovice). Dračevica je dobila ime po slovenskoj riječi drač (sitno, trnovito žbunje). Župa se dijelila na tri polja: Sutorinu, Kameno polje i Kutsko polje. Kroz župu je prolazio rimski put, a odvajao se od mora dolinom Sutorine, ka Konavlima. Tjesnac Verige (Catena) u Boki kotorskoj, koji je skraćivao put iz Duklje do Travunije, nalazio se na putu između župe Dračevice i susjedne župe Risna. Već od 10. vijeka Dračevica je izgubila nezavisnost i postala posjed zetskih kneževa, a njih su od 12. vijeka smenili Nemanjići. Poslije smrti cara Dušana, Dračevicom je zavladao knez Vojislav Vojinović, a zatim Balšići.
Prvo ime Herceg Novog je bilo Sveti Stefan, kada je i osnovan 1382. godine u sastavu Kraljevine Bosne za vreme vladavine kralja Bosne i Srbljem Stefana Tvrtka Prvog Kotromanića, koji ga je utvrdio u župi Dračevica u Topaljskom zalivu. Tvrtkova želja je bila da Kraljevina Bosna dobije sopstvenu luku kako bi bio trgovinski nezavisan od Dubrovnika. Dubrovčani su stoga blokirali grad i primorali Tvrtka da prizna njihov monopol nad trgovinom soli. Poslije Tvrtkove smrti, vojvoda Sandalj Hranić Kosača je zadobio naselje. Od njegovog vremena, grad se uspješno bavio trgovinom soli.
Svoje današnje ime, Herceg Novi, dobio je u vrijeme vladavine Sandaljevog sestrića, hercega od Svetoga Save Stefana Vukčića Kosače, kada je doživio i najveći procvat i razvoj. Turci ga osvajaju 1482. godine i, sa kratkim prekidom od 1538—1539. godine, kada su ga, na kratko, preuzeli Španci, vladaju njime blizu 200 godina, sve do 1687. godine.
Nakon toga na njegovom tlu smjenjuju se razni narodi i civilizacije, ostavljajući duboke tragove na istoriju, kulturu i ukupan razvoj ovoga kraja. Nakon Osmanlija grad osvajaju Mlečani, koji njime vladaju sve do propasti Mletačke republike 1797. godine. Od tada dolazi do čestih promjena uprave u Herceg Novom.
Nakon Kampoformijskog mira iz 1797. Austrijanci su njime vladali do 1806. godine, a, nakon toga, vlast preuzimaju Rusi do 1807. godine, potom po odredbama Tilzitskog mira, Napoleonova Francuska koja je vladala do 1814. godine. U vrlo kratkom periodu 1813—1814. godine grad je preuzela privremena vlada Crne Gore i Boka kotorske, ali od te 1814. godine pa sve do 1918. godine grad je pod austrougarskom upravom. Grad i ostatak zaliva su uključeni u sastav austrijskog krunskog poseda.
U Herceg Novom je 1855. godine u jesen otvorena srpska čitaonica. U njeno društvo se upisalo 40 članova, a najvredniji su bili Aleksandar Pavković, Mateja Prlainović i Marko Radulović. Radilo se na opremanju knjižnice. Srpska osnovna škola je bila tada u fazi otvaranja, zahvaljujući fondacijama Boškovića i Laketića. Školska zgrada se tada uveliko gradila.[1] Godine 1895. general Jovan Mišković je sa suprugom je proputovao Boku kotorsku i Jadran o čemu je ostavio kratke dnevničke zapise. Mišković piše za Herceg Novi da je najsrbastiji grad, pa Risan i da su u Herceg Novom sve dućanske reklame ispisane ćirilicom.[2]
.png)
Kraljevina Crna Gora je pokušala da ponovo osvoji Boku kotorsku tokom Prvog svjetskog rata, kada ga je crnogorska vojska bombardovala sa Lovćena. Srpska vojska je oslobodila zaliv 7. novembra 1918. Odlukama Velike Narodne skupštine u Podgorici 26. novembra dolazi do sjedinjenja dve srpske kraljevine Srbije i Crne Gore[3] a potom i do ujedinjenja Srba, Hrvata i Slovenaca u Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je kasnije preimenovana u Kraljevinu Jugoslaviju. Poslije kapitulacije Jugoslavije 1941. godine u gradu su kao okupatori bili Italijani, zatim i Nemci sve do konačnog oslobođenja 28. oktobra 1944. godine. Grad je u socijalističkoj Jugoslaviji ušao u sastav Narodne Republike Crne Gore.
Kultura uredi
Bogato spomeničko nasljeđe na području Herceg Novog nastalo je kao rezultat prožimanja raznih naroda i kultura koje su se kroz njegovu dugu istoriju ovdje smjenjivali i sudarali.
Stari grad je jedinstvena arhitektonska jedinica, ispresjecana uskim ulicama i stepenicama, koje mještani nazivaju skale. Budući da leži na kaskadnom terenu, Novi ima više stepenica od "stvarnih" ulica, pa su vremenom one postale simbol grada. Znamenitosti grada i okoline su kula Kanli, izvor Nemile, Kotobilj kod opjevan u ,,Gorskom vijencu", kuća Iva Andrića u Toploj, pretvorena u restoran Kluba književnika, mjesto u Meljinama, gdje je živio vladika Nikolaj Velimirović, manastir Savina. Iznad Škvera, glavne luke, ponosno stoji tvrđava Forte Mare koju je 1382. godine podigao osnivač grada, kralj Bosne i Srbljem Tvrtko Kotromanić.
Herceg Novi je poznat i kao Grad pjesnika. Andrić je govorio da ovaj grad od skalina ima posebnu dušu jer se ovdje magija uvijek iznova može doživjeti.
Manastiri i crkve uredi
U Hercegnovskoj opštini sakralni spomenici zauzimaju prvo mjesto u nepokretnom spomeničkom fondu ovog kraja i to ne samo po broju već i po teritorijalnoj rasprostranjenosti i kulturno-istorijskoj vrijednosti. Naime od 342 nepokretna spomenika kulture na teritoriji Crne Gore u hercegnovskoj opštini ih se nalazi 89.
Manastir Savina se nalazi 2 km istočno od Herceg Novog u jedinstvenom ambijentu mediteranske vegetacije. Jedan je od najljepših primjera arhitekture baroka na Jadranu. Sastoji se od 3 crkve: male crkve Sv. Save (15. vijek) koja se nalazi na brežuljku po kome nosi ime, male crkve Uspenja Bogorodice (15. vijek - po nekim izvorima gradnja ove crkve je započeta u 11. vijeku) i velike crkve Uspenja Bogorodice (koju je sagradio poznati arhitekta Nikola Foretić - Korčulanin u 18. vijeku). Velika crkva Uspenja Bogorodice građena je od 1777. do 1799. godine. Najveću vrijednost ove crkve predstavlja ikonostas koji su 1797. godine izgradili majstor Simeon Lazović i njegov sin Aleksije iz Bijelog Polja. U riznici manastira nalaze se izuzetno vrijedni predmeti - eksponati od kojih treba izdvojiti: kristalni krst Svetog Save iz 13. vijeka, plaštanicu iz 1642. godine, srebrnu petohljebnicu iz 1648. godine, kivot Manastira Tvrdoš iz 1615. godine, jedan putir iz 1650. godine, jevanđelje iz 1685. godine, jedinstven portret ruskog cara Petra Velikog.
Crkva svetog Arhanđela Mihaila na današnjem glavnom trgu Starog grada, trgu Hercega Stjepana - koji se popularno naziva i Belavista, nalazi se jedan od dragulja bokokotorskog neimarstva, osobit po arhitektonskoj i umjetničkoj izradi - crkva Sv. Arhanđela Mihaila. Sagrađena je u tri stila: vizantijskom, baroknom i gotskom na kraju devetnaestog vijeka - 1900. godine. Sagrađena od kamena sa Korčule, sa ikonostasom od bijelog mermera koji je uradio češki umetnik Franjo Cigler. Na donjem trgu možete posjetiti crkvu sv. Jeronima, zaštitnika grada, postavljene na mjestu najveće džamije iz vremena turske vladavine.
Crkva svetog Jeronima se nalazi u Starom gradu, na trgu Mića Pavlovića, sagrađena je 1856. godine. Na mjestu na kome se nalazi ova crkva ranije je, u 17. vijeku, bila podignuta katolička parohijska crkva posvećena Sv. Jeronimu zaštitniku grada. Ta crkva je srušena u 19. vijeku i na istom mjestu je podignuta danas postojeća, mnogo prostranija i veća. U postojećoj crkvi se nalaze djela jednog od najvećih baroknih slikara Peraštanina Tripa Kokolje.
Crkva svetog Leopolda Mandića se nalazi pored Crkve Svetog Jeronima, sagrađena je po naredbi Jeronima Kornera godinu dana nakon zauzimanja grada od strane Mlečana. Danas je crkva posvećena Leopoldu Mandiću koji je rođen u Herceg Novom, a za sveca ga je 1983. godine proglasio papa Jovan Pavle II.
Crkva svete Ane se nalazi se na Savini, sagrađena je za vrijeme turske vladavine u 16. vijeku. Podigli su je Španci, odnosno plemićka porodica don Ferantea Gonzage. Bila je četiri puta rušena i obnavljana. Na istom mjestu, 1985. godine, izgrađena je nova crkva koja pripada parohijalnoj crkvi Sv. Jeronima.
Crkva svetog Đorđa se nalazi na Toploj, sagrađena je odmah nakon zauzimanja grada od strane Mlečana, a restaurirana 1848. godine. U crkvi se nalazi izuzetno vrijedna italo-kritska kružna ikona Sv. Petra i Pavla iz 16. vijeka.
Crkva svetog Spasa se nalazi na Toploj. Izgradnja ove crkve je započela 1709. godine, pored Crkve Svetog Đorđa, a gradnja crkve je završena 1713. godine. Svoj današnji izgled je dobila 1864. godine kada je renovirana gotovo od temelja. U unutrašnjosti crkve nalaze se izuzetno vrijedni predmeti koje su poznati ljudi toga doba poklonili ovoj crkvi. Iznad ove i crkve Sv. Đorđa nalazi se parohijalno groblje, a uz groblje ćelija (sa spomen pločom) u kojoj je Josip Tropović učio Petra Petrovića Njegoša.
Katolička Crkva svetog Antona se nalazi se u zapadnom podgradu grada, sa samostanom koji su podigli Španci 1687. godine za vrijeme kratkotrajne vladavine. Crkva potiče iz 1710. godine, a posvećena je čudotvorcu Svetom Antunu Padovanskom. Samostan je današnji izgled dobio 1790. godine.
Utvrđenja uredi
- Španjola
Španjola je podignuta za vrijeme turske vladavine u 15. i 16. vijeku, ali je svoj naziv dobila po Špancima koji su učestvovali u njenoj gradnji za vrijeme svoje jednogodišnje vladavine.
Kanli Kula potiče iz turskog doba (16. vijek), bila je zatvor (otuda njeno ime na turskom jeziku i znači „krvava kula"), a 1966. godine rekonstruisana je u jednu od najljepših ljetnih pozornica na Jadranu sa preko 1000 sjedećih mjesta.
- Sat Kula
Sat Kula (Sahat kula-Tora) je podignuta 1667. godine po naredbi sultana Mahmuda. Na Vidovdan 1936. postavljen je beli orao.[4]
- Kula Sv. Jeronima
Kula Sv. Jeronima podignuta je 1687. godine u čast Jeronima Kornera osvajača grada.
- Forte Mare
Forte Mare (morska tvrđava) je građena u periodu između 14.-17. vijeka, restaurirana 1833. godine, a od 1952. godine adaptirana je u ljetnji bioskop, kasnije i diskoteku.
- Citadela
Citadela je tvrđava koja se nalazila na samom moru i zidinama bila spojena sa donjim gradom. Kula sa zidom građena je za vrijeme mletačke vlasti. Tvrđava je skoro potpuno srušena za vrijeme zemljotresa 1979. godine, i danas, više u moru nego na kopnu, postoje samo ostaci zidina.
Znamenitosti uredi
Lazaret je atraktivna i impozantna građevina, koja je u vrijeme kada je izgrađena (18. vijek) predstavljala glavnu zdravstvenu i sanitetsku ustanovu za Boku kotorsku. Nalazi se u Meljinama, a datira iz 1732. godine. Gradili su je Mlečani u klesanom kamenu, koji su kaluđeri pripremali za gradnju velike manastirske crkve na Savini. U dvorištu ove građevine nalazi se kapela Sv. Roka građena 1730. godine, u vrijeme izgradnje samog Lazareta. Crkva je rekonstruisana 1892. godine. U središtu ovih građevina ograđenih zidom sa dvoje vrata i tri atrijuma sa nekoliko manjih zgrada nalazi se fontana. Ispred zgrade se nalaze dva pristaništa, jedno veće sa lukobranom i jedno manje.
Park bivšeg hotela Boka je pravi botanički vrt, lociran u samom centru grada. Formiranje parka otpočelo je kada i gradnja hotela, 1908. godine, pravi oblik i sadržinu dobija za vrijeme Prvog svjetskog rata, posebno 30-ih godina prošlog vijeka. U parku se nalazi preko 80 vrsta biljaka, koje su bokeljski pomorci donosili iz raznih krajeva svijeta. Do 1979. godine u parku se nalazio i ribnjak, koji je tada srušen zbog posljedica koje je imao hotel „Boka“ od zemljotresa, ali je 2000. godine, zajedničkom akcijom Turističko-informativnog centra i Opštine Herceg Novi, ribnjak ponovo izgrađen po projektu Novljanina Bora Dabovića, projektu koji je, uglavnom, bio skoro identičan prvobitnom projektu inženjera Momčila Tapavice, i na starom, skoro istom, mjestu.
Plava špilja je jedna od najatraktivnijih u nizu pećina koje se nalaze na poluostrvu Luštica, smještena između uvale Zlatna luka i Rta Mokra gora. Udaljena je od Herceg Novog 5,7 kilometra. Ima dva otvora pod uglom od 45 stepeni, visina od nivoa mora do vrha tavanice je 9 m., a dubina 3 - 4 m. Svoj naziv je dobila po neobično plavoj boji koja nastaje tokom vedrih dana, refleksijom sunčevih zraka koji se odbijaju od njenu površinu. U nju se može ući običnom barkom ili manjim brodićima.
Ostrvo Mamula na pomorskim kartama je poznato pod nazivom Lastavica, dok je svoje opšteprihvaćeno ime Mamula dobilo po austrijskom generalu Lazaru Mamuli koji ga je utvrdio sredinom 19. vijeka. Mamula je nenaseljeno ostrvo na samom ulazu u Bokokotorski zaliv, udaljeno od Herceg Novog 3,4 nm. Kružnog je oblika, prečnika 200 m, obraslo niskom vegetacijom, sa plažom i pristaništem na sjevernoj strani. U vrijeme oba svjetska rata na ovom ostrvu je bio zatvor i kao znak sjećanja na taj period postavljena je spomen ploča. Za oživljavanje i turističku valorizaciju ovog izuzetno atraktivnog ostrva napravljeno je nekoliko projekata, ali nijedan nije do sada realizovan. Mamula je i dalje napušteno ostrvo, ali i omiljeno ljetno izletište.
Park Savinska Dubrava uredi
Od bivšeg motela „Dubrava“ (danas zgrada direkcije HTP „Boka“ AD) prema istočnoj strani grada, prema Meljinama, vodi put u Savinsku dubravu. Cijelom Dubravom, kroz čemprese, borove, kestenove, grabove i hrastove, uz nekoliko prelijepih vidikovaca, krivudaju staze bogom dane za rekreaciju. Asfaltni put kod ulaza u Manastir Savina trasiran je tako da se jedan stoljetni hrast medunac našao usred asfalta - na sredini kolovoza i dan danas odolijeva automobilima.
Nebesko ognjište je vrlo neobična stara porodična kuća, pretvorena u izložbeni prostor, vajarski atelje, prepuna eksponata autora Koste Kilibarde. Ovaj izvorni umjetnik, zajedno sa prirodom, njeno drvo preobražava u najrazličitije oblike i sadržaje dajući im pritom jedan novi život i trajanje. Ova svojevrsna „galerija“ nalazi se na brdašcetu Lalovina, u Zelenici.
Hotel „Plaža Zelenika“ uredi
Hotel „Plaža Zelenika“ je prvi hotel u Crnoj Gori, hotel koji je doživio svoj veliki jubilej, 100 godina postojanja. Naime 1902. godine dr. Antal Madžar, plemić porijeklom iz Budimpešte, sagradio je hotel na samoj obali mora, na plaži okruženoj borovima i zelenilom, pa je po tome i dobio svoje prvobitno ime „Pansion na zelenoj plaži“. U ovom hotelu prvi gosti su bili stranci pa je to ujedno bio i začetak inostranog turizma. Zahvaljujući potomcima osnivača hotela, prije svega unuku osnivača Čabi Madžaru, istorijatu i značaju ovog hotela posvećeno je mnogo novinarskih reportaža, tv emisija, publikacija, a najznačajnija je svakako knjiga Hotel „Plaža Zelenika“ Čabe Madžara, kao i knjiga „Zelenika..... kolijevka turizma“ njegovog brata dr. Zoltana Madžara. Od 1948. godine, kada je hotel nacionalizovan, promijenio je nekoliko vlasnika, a od 1991. godine u njemu je sjedište Komande RMVJ. Ono što predstavlja svojevrstan kuriozitet je da je to jedini sačuvan hotelski objekat iz tog, a takođe i iz kasnijeg perioda između dva svjetska rata.
Gradska stepeništa -Ulice uredi
Herceg Novi je primorski grad, jedan od onih u kojima su ulice, vrlo često, u stvari stepeništa. Kod Novog je još specifično i to da su neke od tih „ulica“ dosta dugačka stepeništa pa su, samim tim, vrlo naporna turistima i gostima grada. Ulice koje su, u stvari, stepeništa nose sljedeća imena: DANICE TOMAŠEVIĆ, RISANSKA, JOVA DABOVIĆA, 28. OKTOBRA, DAŠA PAVIČIĆA, LUKE MATKOVIĆA, MARKA CARA, SIME MATAVULjA, MARKA VOJNOVIĆA.
Turizam uredi
Počeci turizma na ovom području sežu u XIX vijek. Iz tog doba postoje prvi zapisi (Sime Matavulja) o Gostionici Šjora Roze. Kafana „Bella Vista“, porodice Sava Bačanovića, sa 25 kreveta „za strance“ pominje se 1872. godine. Razvoj modernog hotelijerstva u Herceg Novom, moglo bi se sa pravom reći i u Boki kotorskoj i Crnoj Gori, počinje izgradnjom pansiona "Pansion na Zelenoj Plaži" u Zelenici, kasnije zvanog samo hotel "Plaža". Ovaj hotel je sa radom započeo 1902. godine, ali je dozvola kojom je Opštinsko upraviteljstvo dozvolilo gradnju ovog hotela mađarskom plemiću Dr. Antal Maguaru iz Budimpešte, takođe iz XIX vijeka - datirana je 24. novembra 1898. godine. "Akcionarsko društvo za građevine i saobraćaj Herceg Novi“ je 1909. godine zatražilo dozvolu za izgradnju hotela "Boka" u samom centru Herceg Novog, koji počinje sa radom 1913. godine sa 43 sobe i „centralnim ogrijevom i vrućom kupelji“. Ovaj je hotel godinama bio svojevrsni simbol i zaštitni znak grada, a, između ostalog, na Sajmu turizma u Parizu 1932. godine osvojio je zlatnu medalju za „komfor i uslugu“. U katastrofalnom zemljotresu 1979. godine znatno je oštećen i nepunu godinu dana kasnije je morao biti srušen. Ukras hotela i njegovog parka, nadaleko poznatog po rijetkim mediteranskim biljkama, bio je ribnjak koji je iz istih razloga bio srušen. Akcijom Turističkog centra i Skupštine opštine ribnjak je 1998. godine vraćen na isto mjesto u istovjetnom izgledu.......
U periodu između dva svjetska rata u Herceg Novom je radilo više hotela među kojima: „Amerika“, „Rudnik“, „Jadran“, „Balkan“, „Savina“, „Evropa“, „Topola“, „Erceg Novi“, „Srpski hotel“, „Beograd“.... Godine 1926. svoja vrata gostima otvorio je i hotel „Plaža“ vlasništvo porodice Trani na približno istom mjestu na kojem se nalazi i danas. Godine 1906. Tomo M. Katurić je dobio dozvolu za držanje konačišta u Kamenarima, a 1929. godine u Igalu je otvoren hotel „Igalo“ vlasništvo porodice Janković. U Zelenici, pored već pomenutog hotela „Plaža“, radio je i hotel „Boka“, tik uz gorepomenuti hotel, vlasništvo Obrena Dunđerovžića, kojeg su Nijemci digli u vazduh pri povlačenju 1944. godine, kao i hotel sa istim imenom - vlasništvo Blagoja Mićunovića.
U vrijeme između dva svjetska rata osnovana su, među prvima na Jadranu, i dva turistička društva: „Savina“ u Herceg Novom 1922. godine i „Igalo“ u Igalu 1924. godine. Intenzivan i organizovan razvoj turizma novijeg doba na ovom području vezuje se za šezdesete godine prošlog vijeka kada su izgrađeni skoro svi i danas postojeći hoteli, koji su to doba bili i veliki i moderni. Jedino su hotel „Plaža“, u današnjem izgledu, i II faza Instituta „Dr. Simo Milošević“ - Mediteranski zdravstveni centar izgrađeni kasnije, 1980. odnosno 1988. godine.
Još davne 1929. godine hercegnovska opština je proglašena za „morsko kupalište i klimatsko lječilište“ jer od davnina se znalo za ljekovita svojstva priobalnog morskog mulja zvanog „igaljsko blato“ i mineralne vode „igaljske slatine“. Vremenom, razvojem Igala, termin klimatsko lječilište se gubi kao termin za cijelu Opštinu. Već pomenuti hotel „Igalo“, sa 16 soba i 40 ležaja, bio je podignut upravo na mjestu gdje se nalazi današnja zgrada Prve faze Instituta i već tada je imao, na primjer, hotelski automobil koji je dočekivao goste u pristaništu ili aerodromu „Gruda“. 1930. godine je izvršeno ispitivanje igaljskog blata u laboratorijumu poznatog francuskog lječilišta Viši koje je definitivno potvrdilo njegovu izuzetnu ljekovitost, ali tek nakon Drugog svjetskog rata, zahvaljujući dr. Svetozaru Živojinoviću realizovani su davno donijeti planovi o osnivanju lječilišta u Igalu, koje je Odlukom vlade Crne Gore od 1.11 1949. godine konačno i osnovano.
Demografija uredi
U naselju Herceg Novi živi 10.156 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,7 godina (37,5 kod muškaraca i 39,8 kod žena). U naselju ima 4461 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,85.
Stanovništvo u ovom naselju veoma je heterogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 66 | 86 | ||
| 80+ | 102 | 155 | ||
| 75—79 | 148 | 185 | ||
| 70—74 | 216 | 269 | ||
| 65—69 | 313 | 351 | ||
| 60—64 | 332 | 353 | ||
| 55—59 | 337 | 384 | ||
| 50—54 | 432 | 571 | ||
| 45—49 | 436 | 519 | ||
| 40—44 | 421 | 456 | ||
| 35—39 | 417 | 479 | ||
| 30—34 | 445 | 469 | ||
| 25—29 | 466 | 470 | ||
| 20—24 | 439 | 469 | ||
| 15—19 | 439 | 413 | ||
| 10—14 | 399 | 358 | ||
| 5—9 | 373 | 303 | ||
| 0—4 | 345 | 323 | ||
| Prosek : | 469 | 35 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 5.009 | 1.679 | 2.964 | 151 | 144 | 71 |
| Ženski | 5.629 | 1.468 | 2.989 | 789 | 314 | 69 |
| UKUPNO | 10.638 | 3.147 | 5.953 | 940 | 458 | 140 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 2.184 | 14 | 5 | 0 | 203 |
| Ženski | 2.096 | 2 | 2 | 2 | 100 |
| UKUPNO | 4.280 | 16 | 7 | 2 | 303 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 65 | 116 | 335 | 242 | 168 |
| Ženski | 24 | 32 | 525 | 241 | 67 |
| UKUPNO | 89 | 148 | 860 | 483 | 235 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 17 | 83 | 459 | 60 | 183 |
| Ženski | 23 | 102 | 196 | 192 | 429 |
| UKUPNO | 40 | 185 | 655 | 252 | 612 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 136 | 0 | 0 | 98 | |
| Ženski | 118 | 3 | 1 | 37 | |
| UKUPNO | 254 | 3 | 1 | 135 | |
Sport uredi
Najuspješniji sportski klub iz Herceg Novog je PVK Jadran Herceg Novi.
Gradovi pobratimi uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1855. godine
- ^ Mišković, Jovan (2020). Dnevnički zapisi generala Jovana Miškovića (1865—1907). Negotin: Istorijski Arhiv Negotin. ISBN 978-86-84187-49-1.
- ^ „Ujedinjenje Crne Gore i Srbije - Dušan T. Bataković”.
- ^ "Politika", 29. jun 1936
- ^ Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. septembar 2005. COBISS-ID 8764176.
- ^ Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. septembar 2004. ISBN 978-86-84433-00-0.
- ^ Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. oktobar 2004. COBISS.CG-ID 8489488.
Literatura uredi
- Atanasovski, Veljan (1979). Pad Hercegovine. Beograd: Istorijski institut.
- Božić, Ivan (1979). Nemirno Pomorje XV veka. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Božić, Ivan (1982). „Raspad mletačkog sistema u Primorju”. Istorija srpskog naroda. knj. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 403—413.
- Ćirković, Sima (1964a). Istorija srednjovekovne bosanske države. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ćirković, Sima (1964b). „Sugubi venac: Prilog istoriji kraljevstva u Bosni”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 343—370.
- Ćirković, Sima (1964v). Herceg Stefan Vukčić-Kosača i njegovo doba. Beograd: Naučno delo.
Spoljašnje veze uredi
- Zvanične stranice Opštine Herceg Novi
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
- Vodič kroz grad i kulturu Herceg Novog
- Zavičajni muzej i Umjetnička galerija „Josip-Bepo Benković“ Herceg-Novi
- Crkva Sv. Save na Savini
- Crkva Sv. Tome u Trebesinu
- Kratka istorija Herceg Novog (do pada Mletačke republike) (3. septembar 2016)
- Patrola do Herceg Novog preko Bosne i Hercegovine, SAT RTS - Zvanični kanal
