Đunis je naseljeno mesto grada Kruševca u Rasinskom okrugu. Prema popisu iz 2022. ima 565 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 680 stanovnika).^[1]

Ovo ime koje odudara od uobičajenih toponima za srpska sela verovatno duguje svecu Dionisiju kome je bio posvećen jedan od mnogih manastira koji su se u Đunisu nekada nalazili. U knjizi ”Crkvena umetnost”^[2] navodi se da su na đuniškom groblju, nedaleko od današnje parohijske crkve Svetog Pantelejmona, podignute 1903, pronađeni ostaci starog hrišćanskog hrama Svetog Dionisija Areopagita iz 4. veka. S obzirom na to da je reč Đunis narodni hipokoristik - posrbljavanje reči Dionis, a kult paganskog božanstva Dionisa bio je jedan od najrasprostranjenijih na centralnom Balkanu do dolaska hrišćanstva,^[3] može se pretpostaviti da toponim Đunis ima daleko starije korene, iz prehrišćanskog vremena.

Geografija

Đunis se nalazi u centralnoj Srbiji u Rasinskom okrugu. Udaljen je oko 210 km od Beograda, 14 km od Kruševca i 8 km od auto-puta E-75, a nalazi se na glavnoj železničkoj liniji normalnog koloseka Beograd - Niš - Skoplje - Solun na kojoj ima svoju putničku i teretnu stanicu. Smešten je u dolini Južne Morave, a kroz njega protiče i Ribarska reka.

U blizini se nalazi Đuniski vis.

Klima

Klima Đunisa je umereno kontinentalna sa uticajem planinske klime. Leta su sa prilično svežim jutrima i večerima zbog vetra koji duva sa Jastrepca, a zime su snegovite sa retkim oštrim mrazevima.

Demografija

U naselju Đunis živi 696 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 47,1 godina (44,1 kod muškaraca i 49,9 kod žena). U naselju ima 276 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,94.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[4]
Godina	Stanovnika
1948.	1.567
1953.	1.637
1961.	1.417
1971.	1.278
1981.	1.139
1991.	1.006	976
2002.	812	833
2011.	680
2022.	565

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[5]

Srbi	779	95,93%
Romi	19	2,33%
Jugosloveni	5	0,61%
Crnogorci	4	0,49%
Hrvati	1	0,12%
nepoznato	1	0,12%

Stanovništvo prema polu i starosti^[6]


	m	ž
?	7	15
80+	11	20
75—79	24	40
70—74	23	44
65—69	32	43
60—64	25	40
55—59	16	16
50—54	27	21
45—49	36	34
40—44	26	24
35—39	21	13
30—34	15	12
25—29	28	20
20—24	20	31
15—19	21	17
10—14	13	12
5—9	20	15
0—4	16	14
Prosek :	44,1	49,9

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	328	348	342	339	310	303	276

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	77	68	41	33	25	17	9	3	2	1	2,94

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	332	69	221	24	15	3
Ženski	390	51	225	105	9	0
UKUPNO	722	120	446	129	24	3

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	126	34	0	0	33
Ženski	63	28	0	0	12
UKUPNO	189	62	0	0	45
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	5	14	5	0	13
Ženski	2	2	6	1	0
UKUPNO	7	16	11	1	13
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	0	2	2	2
Ženski	1	0	0	3	2
UKUPNO	1	0	2	5	4
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	7	0	0	9
Ženski	5	0	0	1
UKUPNO	12	0	0	10

Istorija

Đunis 1876. godine. Autor, ruski fotograf, Groman je zapisao na poleđini slike: „*Mesto sa koga su Turci 9. oktobra 1876. Đunis uzeli*“

Đunis je neproporcionalno svojoj veličini imao veoma burnu istoriju. Mada je često sa svojim brojnim crkvama i manastirima bio na meti turskih napada retko je bio bitna tačka istorijskih dešavanja sve do srpsko-turskog rata 1876. godine kada je srpska vojska pod komandom ruskog generala Mihaila Černjajeva u Đunisu 17. oktobra pretrpela katastrofalan poraz, inače jedini u dotadašnjoj Černjajevljevoj vojnoj karijeri.

Turizam

Mesto pređašnjeg groba grofa Rajevskog u kome je sada sahranjeno njegovo srce

Đunis svake godine poseti na desetine hiljada turista, ali su smeštajni kapaciteti ipak nerazvijeni. Turističke atrakcije Đunisa predstavljaju njegovi manastiri, poznati pecaroški lokaliteti na Južnoj Moravi, kao i prilično očuvana priroda.

Najveći broj hodočasnika privlači manastir Pokrova Presvete Bogorodice koji je izuzetno posećen tokom cele godine, ali na dan slave manastira, 14. oktobra se svake godine okupi više desetina hiljada ljudi iz cele Srbije. Drugi đuniški manastir, manastir sv. Romana je takođe jedna od najvećih srpskih svetinja. Pominje se još 1020. u hrisovulji vizantijskog cara Vasilija Drugog. Posebnu pažnju budi podatak da se u ovom manastiru nalazi i grob ruskog plemića i dobrovoljca Nikolaja Nikolajeviča Rajevskog koji je u Tolstojevom romanu Ana Karenjina predstavljen kao Vronski. Vronski tj. Rajevski je po pogibiji prvobitno bio sahranjen u porti manastira da bi kasnije bio prenet u porodičnu grobnicu u Rusiji, ali je njegovo srce ostavljeno da do danas počiva u manastiru.

Spomenici kulture

Spomenik NOB - u samom centru sela, nalazi se spomen česma koja je posvećena Narodnooslobodilačkoj borbi u Drugom svetskom ratu (1941 - 1945 godine). Na samoj spomen česmi nalazi se mermerna ploča sa imenima i prezimenima osoba koje su svoje živote dali tokom ove brobe.
Stara kula pored pruge Đunis - Stalać - pored samog regionalnog puta, kao i železničke pruge, nalazi se stara stražarska kula. Pretpostavka je da izgrađena u Austrougarskom periodu a namena je bila zaštita i čuvanje železničke pruge od raznih napada. Kula je prepuštena vremenu. Sa glavnog regionalnog puta se još uvek može uočiti ciglane zidine ove kule kao i otvori gde su se nekada nalazili stražari.

Vidi još

Galerija =

Đunis
Đunis;
	Manastir u Đunisu
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Rasinski
Grad	Kruševac
Stanovništvo
— 2022.	565
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 35′ 01″ S; 21° 30′ 16″ I / 43.583666° S; 21.504333° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	257 m
	Đunis Đunis na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	37202
Pozivni broj	037
Registarska oznaka	KŠ

Bunker iz II svetskog rata

Reference

^ „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024.
^ Protođakon Pribislav Simić ”Crkvena umetnost” izdanje Sv. arhijerejskog sabora SPC 1994. http://www.patrijarsija-puo.rs/e-prodavnica/knjige/crkvena-umetnost/knjiga-1234/ Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (18. jul 2018)
^ Sanja Pilipović ”Trijada Zevsa, Herkula i Dionisa - prilog izučavanju drevnih kultova u Gornjoj Meziji” Institut za balkanske studije, SANU, Beograd 2017 http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0350-7653/2008/0350-76530839059P.pdf
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze

[1] „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024.

[2] Protođakon Pribislav Simić ”Crkvena umetnost” izdanje Sv. arhijerejskog sabora SPC 1994. http://www.patrijarsija-puo.rs/e-prodavnica/knjige/crkvena-umetnost/knjiga-1234/ Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (18. jul 2018)

[3] Sanja Pilipović ”Trijada Zevsa, Herkula i Dionisa - prilog izučavanju drevnih kultova u Gornjoj Meziji” Institut za balkanske studije, SANU, Beograd 2017 http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0350-7653/2008/0350-76530839059P.pdf

[4] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[5] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[6] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]