Jevrejski kvart u Pragu

Jevrejski kvart (Jozefov kvart)
Jevrejski kvart (Jozefov kvart);
	Stara sinagoga u Jevrejskom kvartu
Administrativni podaci
Grad	Prag, Češka
Geografske karakteristike
Koordinate	50° 05′ 28″ S; 14° 25′ 06″ I / 50.09117° S; 14.41826° I
	Jevrejski kvart (Jozefov kvart) Jevrejski kvart (Jozefov kvart) na karti sveta

Jevrejski kvart ili Jozefov (češ.: Židovské město, Josefov) je gradska četvrt i najmanji katastarski prostor Praga, ranije jevrejski geto grada. Potpuno je okružen Starim gradom. Kvart se često predstavlja zastavom jevrejske zajednice Praga, žutom Davidom zvezdom) na crvenom polju. Danas je geto pretvoren u muzej na otvorenom, sa zgradama religijskog i ne-religijskog karaktera i grobljem.

Istorija uredi

Smatra se da su se Jevreji doselili u Prag već u 10. veku, a do 17. je već 7000 Jevreja ovde živelo. Progoni, požari i pljačke su bile uobičajene pojave vekovima, otežavajući život jevrejske zajednice. Prvi pogrom je bio 1096. godine (prvi krstaški rat) a na kraju su bili koncentrisani unutar ozidanog Geta. Godine 1262. Otakar II izdao je Statut Judeorum koji je zajednici dodelio određen stepen samoupravljanja. 1389. godine, tokom jednog od najgorih pogroma, bilo je oko 1500 masakriranih na Uskrsnu nedelju. Geto je bio najprosperitetniji krajem 16. veka kada je jevrejski gradonačelnik Mordekaj Maisel (Mordecai Maisel) postao ministar finansija i veoma bogat čovek. Njegov novac je pomogao da se geto razvije.

Sredinom 18. veka Marija Terezija je naredila proterivanje Jevreja. 1850. je kvart preimenovan u Jozefov grad, prema Jozefu II, Svetom rimskom caru koji je emancipovao Jevreje Ediktom tolerancije 1781. godine. Dve godine pre nego što je Jevrejima bilo dozvoljeno da se nastane izvan grada, tako je udeo jevrejskog stanovništva u Jozefovu smanjen, dok su tamo živeli samo pravoslavni i siromašni Jevreji.

Većina kvarta srušena je između 1893. i 1913. godine u okviru inicijative za sređivanje grada. Tokom 2. svetskog rata i nacističke okupacije, procenjeno je da je oko 90% Bohemijskog i Moravičkog jevrejskog stanovnišva ubijeno. Ostalo je samo šest sinagoga, staro groblje i stara jevrejska gradska većnica.

Trenutno je Jozefov kvart prenatrpan zgradama s početka 20. veka, pa je teško proceniti tačno kakav je bio stari kvart kada se smatralo da ima preko 18.000 stanovnika. Srednjovekovni Josefov kvart prikazan je u filmu Golem iz 1920. godine, sastavljen od skučenih, ugaonih, iskrivljenih zgrada, ali ovaj utisak koristi se isključivo za prenošenje ekspresionističke prirode filma.

Istorijske znamenitosti uredi

Staro jevrejsko groblje, Prag

Rodna kuća Franca Kafke
Visoka sinagoga (Vysoká synagoga): sinagoga iz 16. veka, restaurirana u 19. veku i odvojena od Gradske većnice.
Jevrejska Gradska kuća (Židovská radnice): rokoko većnica iz 18. veka.
Klausova sinagoga (Klausová synagoga): barokna sinagoga iz 16. veka.
Maiselova sinagoga (Maiselova synagoga): sinagoga iz 16. veka uništena vatrom, a sada se koristi kao muzej. U muzeju su smešteni religijski predmeti, kao i maketa Praga sa 2000 objekata iz istorijskog srca grada.
Sinagoga Pinkas (Pinkasova synagoga): sinagoga iz 16. veka, a od 1950. je spomenik žrtvama holokausta. Izgradio je Aron Horovic, jedan od najbogatijih praških Jevreja.
Španska sinagoga (Španělská synagoga): sinagoga iz 19. veka sa maorskom unutrašnjošću.
Staro jevrejsko groblje (Starý židovský hřbitov): groblje od 15. do 18. veka. Najstarije sačuvano jevrejsko groblje u Evropi. Staro jevrejsko groblje sadrži oko 20 000 nadgrobnih spomenika, gusto zbijenih, zbog nedostatka prostora, a na nekim delovima groblja postoji i do 9 slojeva grobnica. Groblje je korišćeno od 15. do 18. veka. Najstarija nadgrobna ploča, koja pripada rabinu Avigdoru, potiče iz 1439. godine. Groblje je zatvoreno 1787. godine po naredbi Jozefa II. Po jevrejskoj tradiciji, na pločama nema ljudskih likova, samo ime i datum smrti, ali su ukrašene reljefima biljaka, životinja, verskih simbola, kao i simbolima zanimanja.
Staro-nova sinagoga (Staronová synagoga): gotička sinagoga iz 13. veka. Nazvana je Nova kada je sagrađena, ali kako je vreme prolazilo i kako su u gradu nicali novi hramovi, dodat joj je prefiks Stara. Za razliku od ostalih u getu, masivna kamena građevina u gotičkom stilu preživela je sve srednjevekovne katastrofe.^[2]
Jevrejska Svečana sala (Obřadní síň), neorenesansa sala iz 20. veka, nalazi se pored groblja; na prvom spratu se nekada nalazila soba u kojoj su kupali preminule i pripremali ih za večni počinak, a na drugom se nalazila soba pogrebnog udruženja. Danas se ova zgrada koristi kao izložbeni prostor istorije praškog pogrebnog udruženja, gde se posetioci mogu upoznati sa običajima Jevreja i ceremonijama vezanim za smrt i zagrobni život.^[3]