Jekuno Amlak
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Jekuno Amlak (amharski: ይኵኖ አምላክ) vladarskog imena Tasfa Jasus (? - 1285), bio je etiopski car (neguš negasti) od 10. avgusta 1270. do 19. juna 1285. i osnivač Solomonske dinastije, jer je po svom ocu Tasfa Jasusu, vukao svoje poreklo od poslednjeg aksumskog kralja Dil Na'oda.
| Jekuno Amlak | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | ? |
| Datum smrti | 19. jun 1285. |
| Mesto smrti | Etiopsko carstvo |
| Porodica | |
| Potomstvo | Yagbe'u Seyon, Wedem Arad |
| Dinastija | Solomonska dinastija |
| Car Etiopije | |
| Period | 10. avgust 1270 — 19. jun 1285. |
| Prethodnik | Jetbarak |
| Naslednik | Jagbeu Sejon |
Biografija uredi
Uspon na presto uredi
Ono što se danas zna o Jekunu Amlaku temelji se na etiopskoj usmenoj predaji i srednjovekovnim hagiografijama. Po njima Amlak je bio iz Sagarata (Amhara).
Jekuno Amlak školovao se u manastiru Istifanos na jezeru Haik. Kasnije srednjovekovne hagiografije navode da ga je podučavao lično Sveti Tekle Hajmanot. Ranije hagiografije navode da mu je učitelj bio Jasus Moa, iguman manastira Istifanos.
Po etiopskim legendama, Jekuno Amlak je bio zatvoren od strane zagajskog kralja „Za-Ilmaknuna“ na Planini Malot, ali je uspeo da pobegne. Potom je okupio podršku u pokrajinama Amhare i na Šoi, i sa vojskom sledbenika, pobedio i svrgnuo s prestola zagajskog kralja. Po savremenom etiopskom istoričaru Tadese Tamratu, tu se radi o Jetbaraku, a ne o Amlaku, ali zbog lokalnog oblika zabrane sećanja, njegovo ime je uklonjeno iz istorije[1]. Noviji istraživač istorije Vola Getačev Mekonen Hasen, tvrdi da se ipak radi o Jekuno Amlaku, a da je poslednji zagajski kralj kojeg je on svrgnuo bio Na'akueto La'ab.[2]
Vladavina uredi
Jekuni Amlaku se pripisuje da je vodio rat protiv Kraljevstva Damot, koje je ležalo južno od reke Plavi Nil.
Pisana istorija pruža nam više sigurnosti da ocenimo njegove odnose s drugim zemljama. Tako danas znamo da Jekuno Amlak nije samo razmenjivao pisma s vizantijskim carem Mihajlom VIII Paleologom, već mu je poslao i nekoliko žirafa na dar.[3] Isprva su njegovi odnosi sa susednim muslimanskim zemljama bili prijateljski, no njegovi uporni zahtevi da se Etiopskoj orijentalno-pravoslavnoj crkvi dodieli Abuna pogoršali su odnose. Njegovo do danas sačuvano pismo iz 1273. koje je poslao mamelučkom sultanu Bajbarsu u Kairo, koji je tada bio suveren aleksandrijskog koptskog patrijarha, ujedno i vrhovnog starešine etiopske crkve), u kojem ga moli za pomoć da mu se dodeli novi Abuna, jasno govori da to nije njegov prvi zahtev. Kad jedna od njegovih poruka nije stigla do Kaira, on je zato okrivio jemenskog sultana, da je on iz pozadine sprečio njegovog glasnika da dođe do Kaira. Zbog tog je bio primoran da se osloni na sirijske sveštenike koji su se nekako probili do njegova carstva.[4]
Njemu se pripisuje gradnja crkve Genete Marjam pored Lalibele, u kojoj se nalaze najstarije etiopske freske.[5]
Njegov naslednik, car Bajda Marjam, je njegove posmrtne ostatke ponovno sahranio u crkvi Atronsa Marjam.[6]
Izvori uredi
- ^ Taddesse Tamrat, Church and State in Ethiopia (Oxford: Clarendon Press, 1972). pp. 68 n.1
- ^ Getachew Mekonnen Hasen, Wollo, Yager Dibab (Addis Ababa: Nigd Matemiya Bet, 1992). pp. 28–29
- ^ Budge, A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia, 1928 (Oosterhout, the Netherlands: Anthropological Publications, 1970). pp. 285.
- ^ Taddesse, Church and State. pp. 69.
- ^ Paul B. Henze, Layers of Time, A History of Ethiopia (New York: Palgrave, 2000). pp. 59.
- ^ "Local History in Ethiopia" The Nordic Africa Institute website (pristupljeno 3. novembra 2012)