Jugoslovenska radikalna zajednica
Jugoslovenska radikalna zajednica (JRZ; Jugoslavenska radikalna zajednica, Jugoslovanska radikalna skupnost), poznata i kao Jereza, bila je politička stranka u Kraljevini Jugoslaviji.
Jugoslovenska radikalna zajednica | |
|---|---|
.svg) | |
| Predsednik | Milan Stojadinović Dragiša Cvetković |
| Osnivač | Milan Stojadinović |
| Osnovana | 1935. |
| Raspuštena | 1941. (6 god.) |
| Sedište | Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
| Ideologija | jugoslovenski fašizam Jugoslovenski nacionalizam jugoslavizam korporativizam monarhizam antikomunizam |
| Politička pozicija | Krajnja desnica |
| Boje | Crna (oficijelna) Zelena |
Istorijat uredi
Stranka je formirana od strane jugoslovenskog premijera Milana Stojadinovića 1935. godine. Prva zemaljska skupština je održana 1 - 2. juna 1936.[1]
JRZ je bila podeljena de facto na tri dela: u Srbiji JRZ su činili veći deo članova Narodne radikalne stranke i manji delovi Jugoslovenske nacionalne stranke; u Sloveniji, JRZ je bila zastupljena od kadrova Slovenačke narodne stranke, koja je bila očuvala svoju unutrašnju strukturu. Jugoslovenska muslimanska organizacija je bila predstavnica muslimanana i činila je treći element JRZ. JRZ je istisnula iz političkog života Jugoslovensku nacionalnu stranku, oslabljenu posle Marseljskog atentata na kralja Aleksandra.[2]Iako je nastupala kao jedinstvena politička formacija, delovi JRZ faktički nisu gubili svoju individualnost.[3] Ni u jednom periodu međuratne istorije zaokruživanje ili opkoljavanje Hrvata nije bio tako jasno izražen kao za vreme vlade Milana Stojadinovića.[3]
Milan Stojadinović je bio na čelu stranke do 1939. godine sve dok je bio predsednik vlade Kraljevine Jugoslavije. Na tom položaju ga je zamenio Dragiša Cvetković predsednik vlada od 1939. do 1941. godine. Pod Dragišom Cvetkovićem je započeta tiha likvidacija stranke. Ona je praktično prestala da postoji formiranjem vlade Cvetković-Maček, mada formalno nije ukinuta ili rasturena.[4]
Program JRZ je donet prilikom njenog osnivanja 1935. godine i činila su ga četiri osnovna načela: jedinstvo države i naroda, monarhija i dinastija Karađorđević. [4]
Predsednici uredi
| Fotografija | Ime i prezime | Mandat |
|---|---|---|
 |
dr Milan Stojadinović | 1935-1939 |
.jpg) |
Dragiša Cvetković | 1939-1941 |
Poznati članovi uredi
- dr Ivo Andrić, zamenika ministra inostranih poslova (1937-1939) i poslanik u Berlinu;[5]
- Dušan Bogunović, učitelj;
- Petar Bogunović, učitelj;
- dr Miha Krek, pravnik, ministar bez portfelja, ministar građevina i ministar prosvete Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije, potpredsednik Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije u emigraciji;
- dr Todor Lazarević, pravnik, narodni poslanik i četvrti ban Vrbaske banovine;
- Vojko Čvrkić, advokat, član Glavnog odbora i šef poslaničke grupe JRZ, potpredsednik Narodne skupštine, ministra pošta, telegrafa i telefona.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ "Politika", 3. jun 1936, str. 3-4
- ^ Petranović 1988, str. 264.
- ^ a b Petranović 1988, str. 265.
- ^ a b Maliković, Dragi; Rastović, Aleksandar; Šuvaković, Uroš (2007). Parlamentarne stranke u Kraljevini SHS-Jugoslaviji, knjiga 1, Nastanak, ravoj i partijski sistemi. Kosovksa Mitrovica-Beograd.
- ^ „Martens: Andrić je bio jugoslovenski nacionalista”. RTS. 5. jun 2020.
Literatura uredi
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Pavlowitch, Stevan K. (1985). Unconventional Perceptions of Yugoslavia 1940–1945. New York: Columbia University Press.
- Petranović, Branko (1980). Istorija Jugoslavije 1918-1978. Beograd: Nolit.
- Pavlowitch, Stevan K. (2008). Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. New York: Columbia University Press.
- Pavlović, Stevan K. (2009). Hitlerov novi antiporedak: Drugi svetski rat u Jugoslaviji. Beograd: Clio.
- Petranović, Branko (1988). Istorija Jugoslavije 1918-1988. 1. Beograd: Nolit.
- Radojević, Mira (1992). „Sporazum Cvetković-Maček i pitanje razgraničenja u Sremu” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 10 (1-2): 61—72.
- Radojević, Mira (1994). „Bosna i Hercegovina u raspravama o državnom uređenju Kraljevine (SHS) Jugoslavije 1918-1941. godine” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 12 (1): 7—41.
- Radojević, Mira (1995). „Sporazum Cvetković-Maček i Bosna i Hercegovina”. Bosna i Hercegovina od srednjeg veka do novijeg vremena. Beograd: Istorijski institut SANU. str. 123—133.
- Radojević, Mira (1996). „Srpsko-hrvatski spor oko Vojvodine 1918-1941” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 14 (2): 39—73.
- Maliković, Dragi; Rastović, Aleksandar; Šuvaković, Uroš (2007). Parlamentarne stranke u Kraljevini SHS-Jugoslaviji, knjiga 1, Nastanak, ravoj i partijski sistemi. Kosovska Mitrovica-Beograd.