Južna Srbija
Južna Srbija, ili jugoistočna Srbija, Južno Pomoravlje, jug Centralne Srbije, istorijski poznata kao Nova Srbija ili Nove Teritorije, makroregija je u Republici Srbiji koji se najčešće odnosi na teritorije Nišavskog, Topličkog, Jablaničkog, Pčinjskog i Pirotskog okruga.[1][2] Zauzima oko 14.000 kvadratnih kilometara i dom je oko 1.000.000 ljudi. Više od četvrtine stanovništva u regionu živi u Nišu.
| Južna Srbija | |
|---|---|
| Geografska oblast1 | |
 Južna Srbija je prikazana braon bojom | |
| Najveći grad | Niš |
| Površina | |
| • Ukupno | 14,010 km2 (5,410 sq mi) |
| Stanovništvo (2011) | |
| • Ukupno | 930,4612 |
| • Gustina | 66,4/km2 (172/sq mi) |
| Vremenska zona | −{CET}− |
| Dijalekat | prizrensko-timočki (poznat kao torlačko narečje) |
| ^1 „Južna Srbija” nije deo zvanične podele Republike Srbije ^2 Albanci u Medveđi, Preševu i Bujanovcu bojkotovali su popis iz 2011. godine. | |
Južna Srbija nije deo zvanične podele Srbije, niti su njene granice precizno definisane. Karakteriše je reka Južna Morava, koja skoro u potpunosti protiče kroz ovu oblast, a koja je kroz istoriju povezivala narode koji su živeli u njenom slivu. Oblast je definisana zajedničkom istorijom i kulturom.
Termin uredi
Južna Srbija je danas oblast na jugu Republike Srbije, a vremenom je termin menjao svoje značenje.
Tokom prve polovine 20. veka, termin je korišćen za označavanje područja Vardarske Makedonije, Kosova, Metohije i Raške oblasti (tzv. Stara Srbija). U periodu od 1919. do 1922. godine ova oblast je činila pokrajinu Južnu Srbiju u okviru Kraljevine SHS.[3] U istom periodu postojala je pokrajina Severna Srbija, koja je zajedno sa Južnom činila pokrajinu Srbiju. Posle teritorijalne reorganizacije, posle Drugog svetskog rata, ovaj termin se nije aktivno koristio, pošto su u tada većem delu južne Srbije formirane NR Makedonija i Autonomna Kosovsko-Metohijska Oblast, dok je preostali deo počeo da se formira pod nazivom Južna Srbija, Jug Centralne Srbije ili Jugoistočna Srbija. Danas ga čine sledeći okruzi: Nišavski, Jablanički, Toplički, Pirotski i Pčinjski.
Današnja Južna Srbija je kroz istoriju menjala ime. Većina oblasti oslobođena je tokom srpsko-turskih ratova 1878. godine, a tada je nosila naziv Nova Srbija ili Nove Teritorije.[4]
Reka Južna Morava protiče celom teritorijom Južne Srbije od Ražnja do Bujanovca. Reka preseca oblast u sredini na dva dela. Sliv Južne Morave zauzima približno istu teritoriju kao i oblast koja se obično smatra Južnom Srbijom. Stoga se Južna Srbija ponekad naziva i Južnim Pomoravljem.[5]
Demografija uredi
Južna Srbija je dom za oko 1.000.000 ljudi. Međutim, ona je jako pogođena depopulacijom. Samo niške i većinsko albanske opštine Preševo i Bujanovac zabeležile su porast stanovništva u periodu od 2002. do 2011. godine. U najtežoj situaciji su opštine istočno od Južne Morave. Najbolji primer je opština Crna Trava koja je 1948. godine imala oko 13.500, a sada oko 1.500 stanovnika. Depopulacija je prisutna i u opštinama Dimitrovgrad i Bosilegrad, gde Bugari čine većinu. Većina Albanaca bojkotovala je popis iz 2011. godine. Procenjuje se da u Južnoj Srbiji ima oko 50.000 Albanaca.
| # | Okrug | Stanovništvo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2002. | 2011. | Promena [%]
1948—2011. |
Promena [%]
2002—2011. | ||
| 1. | Nišavski | 283.842 | 303.482 | 327.367 | 363.292 | 394.110 | 396.043 | 381.757 | 373.404 | +31,5 | −2,2 |
| 2. | Jablanički | 231.280 | 244.128 | 254.855 | 260.982 | 262.531 | 255.011 | 240.923 | 215.463α | −6,8 | −10,5 |
| 3. | Pčinjski | 209.232 | 220.910 | 222.520 | 230.373 | 238.753 | 243.529 | 227.690 | 158.717β | −24,1 | −30,3 |
| 4. | Pirotski | 160.285 | 157.360 | 145.785 | 136.008 | 127.427 | 116.926 | 105.564 | 92.277 | −42,4 | −12,4 |
| 5. | Toplički | 141.502 | 149.421 | 141.141 | 129.542 | 121.933 | 111.813 | 102.075 | 90.600 | −35,9 | −11,2 |
| Ukupno | 1.026.141 | 1.075.301 | 1.091.668 | 1.120.197 | 1.144.754 | 1.123.322 | 1.058.009 | 930.461 | −9,3 | −12,1 | |
Najveći gradovi uredi
| № | Grad | Teritorija | Populacija | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Niš  Leskovac |
1. | Niš | Nišavski | 260.237 | .JPG) Vranje  Pirot | ||||
| 2. | Leskovac | Jablanički | 144.206 | ||||||
| 3. | Vranje | Pčinjski | 83.524 | ||||||
| 4. | Pirot | Pirotski | 57.928 | ||||||
| 5. | Aleksinac | Nišavski | 51.863 | ||||||
| 6. | Prokuplje | Toplički | 44.419 | ||||||
| 7. | Bujanovac | Pčinjski | 43.302 | ||||||
| 8. | Preševo | Pčinjski | 34.904 | ||||||
| 9. | Vlasotince | Jablanički | 29.893 | ||||||
| 10. | Lebane | Jablanički | 22.000 | ||||||
Okruzi, gradovi i opštine uredi
| Okrug | Sedište | Opštine i gradovi | Mesta |
|---|---|---|---|
| Nišavski
|
Niš |
285 | |
| Jablanički
|
Leskovac |
336 | |
| Pčinjski
|
Vranje |
363 | |
| Pirotski
|
Pirot |
214 | |
| Toplički
|
Prokuplje |
267 |
Galerija uredi
-
-
-
-
-
-
Spomenik palim borcima u Topličkom ustanku u Prokuplju -
-
Bista Konstantina Velikog pronađena u njegovom rodnom mestu u Nišu -
-
-
Centar Niša -
Položaj Južne Srbije na reljefnoj mapi Srbije -
Crkva na vrhu Đavolje stene u dolini reke Pčinje -
Dolina Pčinje -
Kuće u Gostuši
.JPG)
Napomene uredi
Reference uredi
- ^ „OPŠTINE - RAS BAZA OPŠTINA”. crm.siepa.gov.rs. Arhivirano iz originala 07. 08. 2022. g. Pristupljeno 2020-12-22.
- ^ Milicevic, M. DJ. (1884). KRALjEVINA SRBIJA: NOVI KRAJEVI. Kr. Srb. Drzavna Stamparija. str. XV.
- ^ Živković, Todor (1940). Jedan prilog za poznavanje duhovnih veza između Južne Srbije i Srbije. Štamparija Puč.
- ^ Milićević, M. Đ. (1884). Kingdom of Serbia: New Territories.
- ^ Marković, Jovan; Pavlović, Mila (1995). Geografske regije Jugoslavije (Srbija i Crna Gora). Beograd: Savremena administracija.
- ^ „First results if 2011 census” (PDF). 2011.
- ^ „2011 Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Serbia” (PDF). stat.gov.rs. Statistical Office of the Republic of Serbia. Pristupljeno 11. 1. 2017.