Julije Nepot
Julije Nepot (lat. Iulius Nepos; oko 430 — 480) je bio zapadnorimski car od juna 474. do 28. avgusta 475. godine. Nakon pada sa vlasti sklonio se u provinciju Dalmaciju i sve do svoje smrti je formalno nosio carsku titulu tako da je bio poslednji legitimni car Zapadnog rimskog carstva.[1]
| Julije Nepot | |
|---|---|
 Julije Nepot na novčiću iskovanom u Milanu 474. ili 475. godine. | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Flavije Julije Nepot |
| Datum rođenja | oko 430. |
| Mesto rođenja | Dalmacija, |
| Datum smrti | april/jun 480. |
| Mesto smrti | Salona, (današnji Split, Hrvatska), Zapadno rimsko carstvo |
| Porodica | |
| Supružnik | Wife of Julius Nepos |
| Roditelji | Nepotijan |
| Dinastija | last emperors |
| Zapadnorimski car | |
| Period | jun 474. — 28. avgust 475. (u Italiji) 475. — 480. (u Dalmaciji) |
| Prethodnik | Glicerije |
| Naslednik | Romul Avgustul (na zapadu, nepriznat) Zenon (na istoku) |
Biografija uredi
Julije Nepot je bio sestrić čuvenog zapadnorimskog vojskovođe Marcelina koji je od 454. praktično bio nezavisni gospodar provincije Dalmacije. Marcelin je od 465. priznavao vlast istočnorimskog cara Lava I pošto je bio u sukobu sa vojskovođom Ricimerom, najmoćnijim pojedincem u Italiji, preostalom ostatku Zapadnorimskog carstva. Nepot je verovatno u ovom periodu oženio jednu od Lavovih nećaka i time se povezao sa Lavovom dinastijom. Kada je Marcelin ubijen na Siciliji 468. Julije Nepot je nasledio vlast nad Dalmacijom. Carigradski dvor mu je dodelio novostvorenu titulu vrhovnog zapovednika vojske u Dalmaciji (magister militum Dalmatiae) i 474. patricija.[2][3]
U Italiji je zapadnorimski tron popunjavan ili po volji Ricimera ili cara Lava, ponekad i uz njihovu međusobnu saradnju. Ricimer je međutim umro 472. i njegovu ulogu je preuzeo njegov sestrić Gundobad, burgundski princ koji je na presto doveo Glicerija. Međutim, najkasnije početkom 474. Gundobad je napustio Italiju kako bi se umešao u borbe oko burgundske krune, tako da je Glicerije ostao bez najjačeg oslonca. Pošto Lav I nije priznao Gundobadovog štićenika za svog kolegu odobrio je Nepotu da krene u Italiju i svrgne Glicerija. Nepot je u proleće isplovio iz svoje rezidencije u Saloni (okolina današnjeg Splita) ubrzo se našao u Rimu gde je Glicerije prinuđen da se povuče sa vlasti i prihvati mesto episkopa daleke Salone.[4]
O Nepotovoj vladavini u Italiji ne zna se mnogo sem da je kovao i novac sa likovima istočnorimskih careva Lava II i Zenona čime je isticano jedinstvo Rimskog carstva. Novac sa Nepotovim likom kovan je i u rimskim enklavama u Galiji u Arlu, staroj carskoj rezidenciji, i u severnoj Galiji kojom je iz Soasona upravljao vojskovođa Sijagrije. U centralnoj Galiji, u oblasti Overnja, Nepot je za novog zapovednika vojske postavio Ekdikija, sina nekadašnjeg cara Avita. Sama oblast i njegovo središte, utvrđeni Klermon Feran bili su pod stalnim napadima vizigotskog kralja Euriha, dok su ih Ekdikije i njegov zet episkop Sidonije Apolinar uporno branili. Na njihovo zaprepašćenje, Nepot je 475. sklopio mir sa Eurihom i prepustio mu centralnu Galiju u zamenu za mediteransku obalu današnje Provanse. U samoj Italiji, Nepot je kao istočnjak bio nepopularan kod rimskih senatora, a pored toga nije mogao da spreči piratske pohode vandalskog kralja Gejseriha koji je vladao severnom Afrikom i ostrvima zapadnog Sredozemlja. Druga velika greška Julija Nepota bila je imenovanje Flavija Oresta na mesto vrhovnog komandanta rimske vojske u Italiji (magister militum). Orest je inicirao pobunu vojske i 28. avgusta 475. naterao Nepota da pobegne iz carske rezidencije u Raveni u Dalmaciju.[5]
Orest je za novog cara postavio svog desetogodišnjeg sina Romula Avgustula koji nije priznat za zapadnorimskog cara u Konstantinopolju. Za careve Vasiliska i Zenona, Nepot je i dalje bio legitimni car Zapada, a mali Romul je važio za uzurpatora. Orest je ipak ubijen već naredne godine kada je odbio da udovolji zahtevima varvarskih najamnika. Njihov vođa Odoakar je 4. septembra 476. godine svrgao Romula i poslao ga u kućni pritvor u Kampanju. Rimski senatje tada poslao molbu Zenonu da imenovanje zapadnog cara više nije neophodno i da bi bilo najbolje da se Odoakru dodeli titula patricija i da Italijom upravlja kao carev namesnik. Istovremeno, u Carigrad je pristigla i delegacija Julija Nepota koji je tražio pomoć u ljudstvu i novcu kako bi povratio presto. Zenon ga je utešio samo rečima, imenovao Odoakara za patricija i preporučio mu da primi nazad Julija Nepota. Odoakar je sve do 480. u Milanu i Raveni kovao novac sa Nepotovim likom, ali je potajno pripremao zauzimanje Dalmacije. U Saloni i Nepot je bar u početku kovao novac što je bio jedan od znakova njegovog legitimiteta.
Najzad, nije tačno poznato kako je Nepot umro, izvesno je samo da se to desilo nasilnim putem. Po najranijim izvorima ubijen je od strane svojih ljudi između 25. aprila i 22. juna 480. u Saloni upravo u vreme dok je radio na povratku u Italiju. Vizantijski hroničar Malho zapisao je u 6. veku verziju događaja po kojoj je Nepota otrovao episkop Salone Glicerije po Odoakarovom nalogu. Bilo kako bilo, Nepot je i pored svih ambicija 480. bio već periferna figura u visokoj politici i nakon njegove smrti Odoakar je proširio svoju vlast na zapadni Balkan. Bio je poslednji nosilac titule zapadnorimskog cara, tako da se opravdano može reći da je upravo on, a ne Romul Avgustul, bio poslednji rimski avgust na Zapadu.
Reference uredi
- ^ „Julius Nepos Roman emperor”. Britannica. Pristupljeno 31. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Julius Nepos”. Livius. Pristupljeno 31. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Julius Nepos”. British Museum. Pristupljeno 31. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Julius Nepos”. DBpedia. Pristupljeno 31. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Nepos, Julius”. Encyclopedia. Pristupljeno 31. 1. 2021.(jezik: engleski)
