Википедија

Justinijanova dinastija

Justinijanova dinastija je naziv u današnjoj istoriografiji za niz vladara koji je vladao Istočnorimskim (Vizantijskim) carstvom od 518. do 602. godine. Justinijanova dinastija nije bila dinastija, pa čak ni porodica u užem smislu reči, a ime je dobila ne po rodonačelniku Justinu I već po najpoznatijem predstavniku caru Justinijanu I.

Vladari uredi

 
Justinijan I, detalj mozaika Justinijan i njegova svita iz crkve San Vitale u Raveni (547. god.)

Rodonačelnik dinastije bio je Justin I (518—527), vojnik od karijere rodom iz mesta Bederijana u blizini potonjeg Caričinog Grada kod Lebana u jugoistočnoj Srbiji.[1][2] Justin je postao car u već poodmaklom životnom dobu i potrudio se da među svojim rođacima, koje je doveo u Carigrad sa Balkana, odredi sebi naslednika. Izbor je pao na njegovog sestrića Petra Sabatija. Justin je usvojio Petra koji je od tada bio poznatiji kao Justinijan.

Justinijan I (527—565) je poslednjih godina vladavine svog ujaka već bio de facto savladar. Justinijanova vladavina spada u jednu od najsjajnijih u dugoj rimsko-vizantijskoj istoriji. Justinijan je pokušao da obnovi prevlast Rimljana u zapadnom Mediteranu pokoravanjem varvarskih kraljevina Vandala, Ostrogota i Vizigota. Njegove ratove uspešno su vodili vojskovođe Velizar i Narzes, a car je i u drugim oblastima imao sposobne savetnike. Veliku kodifikaciju rimskog prava, najtrajniji spomenik Justinijanovoj vladi, sproveo je pravnik Tribonijan, a obnovu i izgradnju Carigrada nadzirao je arhitekta Isidor iz Mileta (graditelj crkve Presvete Mudrosti (Aja Sofija)). Pored toga Justinijan je gradio crkve i manastire širom Carstva, kao i tvrđave i druge građevine. Novac za ovako ambiciozne i skupe projekte uspešno je pribirao beskkrupulozni pretorijanski prefekt Istoka Jovan Kapadokijski, a kasnije njegov naslednik Petar Varsim. U prve dve decenije veliki savetnik i saveznik cara, ali stalna opozicija u pitanjima verske politike, bila je njegova supruga Teodora. Justinijanova vladavina imala je i svoje neuspešnije strane naročito u pogledu verske politike u okviru koje je car pokušavao bezuspešno da reši sporove između monofizita i pravoslavnih i nađe zajednički jezik sa papstvom. Pored toga mir sa Sasanidskom Persijom je kupovan ogromnim sumama novca, a odbrana podunavske granice, koju su gotovo redovno počeli da pustoše Sloveni i Proto-Bugari, je zapostavljena. Najzad, Justinijanova vladavina je bila i veliko doba istoriografije zahvaljujući Prokopiju iz Cezareje i Agatiji iz Mirine, koji su pisali po ugledu na antičke autore, i hroničaru Jovanu Malali.

Justin II (565—578) je bio Justinijanov sestrić i suprug Teodorine sestričine Sofije. Justinijan nije imao dece i presto je prepustio jednom od svojih sestrića, možda upravo zahvaljujući uticaju Sofije. Justin je nasledio ogromno Carstvo i nedovoljne ljudske i materijalne resurse, a toga nije bio u potpunosti svestan. Dok su Langobardi 568. upali u Italiju, car je odbio je da plaća danak Persijancima i Avarima i time je izazvao rat u kome su Vizantijci pretrpeli nekoliko teških poraza. Pošto su 573. Persijanci zauzeli grad Daru, Justin je trajno izgubio mentalno zdravlje. Sofija je ubrzo ubedila Justina da u trenu lucidnosti usini komandanta garde Tračanina Tiberija i proglasi ga za svog cezara-savladara.

Tiberije II Konstantin (cezar od 574., avgust od 578—582.) je tako putem adopcije produžio Justinijanovu dinastiju. On je uspeo da sklopi mir sa Persijom, ali je Avarima morao da preda Sirmij (današnju Sremsku Mitrovicu), glavnu ispostavu Carstva na dunavskoj granici. Presto je prepustio svom zetu i zapovedniku garde eskubitora Jermeninu Mavrikiju.

Mavrikije (582—602) je pokrenuo velike reforme na Zapadu gde je vrhovnu vojnu i civilnu komandu stavio u ruke egzarha u Raveni i Kartagini. U Španiji je 584. Carstvo izgubilo svoje glavno uporište, grad Kordobu, a u Italiji se počela osećati i politička nezavisnost pape Grgura I Velikog. Ipak, mir sa Persijom je postignut nakon što je Mavrikije 591. pomogao zbačenom Hozroju II da se vrati na presto. Hozroje je oženjen carevom ćerkom i prepustio je Carstvu delove Jermenije i Mesopotamije. Na Balkanu je Mavrikije delimično povratio ravnotežu nakon što je od 592. vojska redovno upadala na teritorije severno od Dunava i uznemiravala avarske i slovenske naseobine. Mavrikijeva odluka da vojska prezimi na varvarskoj teritoriji izazvala je pobunu i uzdizanje centuriona Foke na carski presto. Mavrikije je ostao upamćen kao zaštitnik pravoslavnih, sposoban vladar i autor jednog od prvih vizantijskih dela o vojnoj veštini Strategikona.

Šema genealoškog stabla Justinijanove dinastije uredi

Reference uredi

  1. ^ Ostrogorski 1955.
  2. ^ Turlej 2016.

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Justinijanova dinastija na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јустинијанова_династија&oldid=27552315”