Agnesa Francuska
Agnesa ili Ana Francuska (1171 - nakon 1204, moguće 1220. ili posle 1240) je bila vizantijska carica, supruga careva Aleksija II Komnina i Andronika I Komnina. Bila je ćerka francuskog kralja Luja VII i Adele od Šampanje.
| Agnesa Francuska | |
|---|---|
.jpg) | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Agnesa (Ana) |
| Datum rođenja | 1171. |
| Datum smrti | posle 1204. |
| Porodica | |
| Supružnik | Aleksije I Komnin, Andronik I Komnin, Teodor Vrana |
| Potomstvo | neimenovana ćerka |
| Roditelji | Luj VII Adela od Šampanje |
| Dinastija | Dinastija Komnina, Dinastija Kapeta |
| Vizantijska carica | |
| Period | 1180. i 1183-1185 |
| Prethodnik | Marija Antiohijska |
| Naslednik | Margareta Ugarska |
Mladost uredi
Početkom 1178. godine Filip I od Flandrije posetio je Carigrad na povratku iz Svete zemlje. U vizantijskoj prestonici primio ga je car Manojlo I koji je još 1147. godine, tokom Drugog krstaškog rata, dočekao kralja Luja VII. Filip se uverio da je Francuska poželjan saveznik Vizantijskog carstva. Zime 1178/1179. godine carski poslanici koji su pratili Filipa pod vođstvom Balduina Gercija[1], stigli su na dvor francuskog kralja kako bi ugovorili brak između Agnese, Lujeve ćerke i Aleksija, jedinog sina i naslednika Manojla Komnina od njegove druge supruge, Marije Antiohijske. Brak je favorizovao i papa Aleksandar III koji je svoj pristanak dao 1171. godine[2]. Za to vreme bilo je uobičajeno da princeza kojoj je ugovoren brak bude odgojena u porodici svog budućeg muža. To je razlog zbog koga Agnesa verovatno nikada nije upoznala svoju stariju sestru Alisu koja je živela u Engleskom kraljevstvu od svoje devete godine, kada je ugovoren njen brak sa budućim kraljem Ričardom I (brak koji nikada nije ostvaren). Agnesa se ukrcala na brod u Monpeljeu i stigla je u vizantijsku prestonicu na Uskrs 1179. godine. Po dolasku u Carigrad, Agnesa se krajem leta 1179. godine upoznala sa 17 značajnih plemkinja[3], a u njenu čast organizovane su raskošne svečanosti. Pozdravljena je i od strane Evstatija Solunskog, arhiepiskopa Soluna i jednog od najpoznatijih vizantijskih pisaca svoga vremena[4].
Vilijam od Tira piše da je Agnesa imala osam godina po dolasku u Carigrad, dok je Aleksije imao trinaest. Vilijam je pogrešio Aleksijeve godine, budući da je on rođen 14. septembra 1169. godine. Ne postoje drugi izvori o Agnesinoj godini rođenja. Ukoliko je imala osam, ona je bila barem tri godine premlada za brak, prema običajima 12. veka. Međutim, Vilijam od Tira je prisustvovao ceremoniji koju opisuje kao pravo venčanje. O istome svedoče i drugi, nevizantijski izvori i savremeni autori[5]. Ceremonija je obavljena u dvorani Trulo u Velikoj carigradskoj palati 2. marta 1180. godine. Agnesa je dobila i novo ime: Ana. Evstatije Solunski održao je govor u čast venčanja[6]. Venčanje je bilo otprilike mesec dana posle venčanja Aleksijeve polusestre Marije Porfirogenite sa Rajnerom od Monferata, koje je obavio carigradski patrijarh Teodosije I.
Vladavina uredi
Manojlo je umro 24. septembra 1180. godine. Nasledio ga je Aleksije koji je bio premlad da bi vladao samostalno. Njegova majka, Marija Antiohijska, imala je veći uticaj na državne poslove od Aleksija i Agnese. Njena vladavina traje do 1183. godine kada je primorana da se iseli iz Carigrada. Na presto je došao Andronik I Komnin. Smatra se da je Andronik otrovao Mariju Porfirogenitu i njenog supruga Rajnera. Andronik je najpre vladao kao Aleksijev savladar, ali ga je oktobra iste godine zadavio. Agnesa je tada imala 12 godina. Kako bi ozakonio svoju vlast, Andronik se oženio Agnesom. Tada je imao oko 65 godina. Ranije je bio oženjen, ali nije poznato ime njegove prve supruge. Imao je seksualne odnose sa dve nećake (Evdokijom Komnin i Teodorom Komnin, koja je kasnije postala jerusalimska kraljica, udajom za Balduina III) i sa Filipom Antiohijskom. Filipa je bila ćerka Konstance Antiohijske i njenog prvog supruga Rejmunda od Poatjea (Konstanca se kasnije udala za Renea od Šatijona), kao i sestra Marije Antiohijske i tetka Aleksija Komnina. Antonik je sa svojom prvom ženom imao dvojicu sinova. Imao je i maloletnog sina i ćerke iz svoje afere sa Teodorom. Njegov najstariji sin Manojlo je takođe imao sina, budućeg Aleksija I od Trapezunta. Agnesa je bila vizantijska carica dve godine, sve do svrgavanja Andronika septembra 1185. godine. U pokušaju da se spase narodnog ustanka kojim je okončana njegova vladavina, Andronik je sa Agnesom pobegao iz Carigrada i prispeo u Čelu, tvrđavu na bitinijskoj obali Crnog mora. Odatle je pokušao da se ukrca na brod za Krim. Sprečila ga je oluja nakon čega je zarobljen i vraćen u prestonicu gde je mučen i pogubljen 12. septembra 1185. godine[7].
Kasniji život uredi
Agnesa je preživela pad Andronika. Izvori o njoj govore 1193. godine kao o ljubavnici Teodora Vrane[8], vojskovođe na severnoj vizantijskoj granici. Nakon krstaškog zauzeća Carigrada 1204. godine, Agnesa je poštovana kao bivša carica. Prema rečima Robera od Klarija, Agnesa je imala lošu reputaciju i morala je da razgovara preko prevodioca jer nije znala francuski jezik. Tada je imala 30 godina i veći deo života provela je na vizantijskom dvoru. Agnesa i Teodor Vrana kasnije su se venčali. Vrana je stupio u službu latinskog cara Balduina I leta 1204. godine[9] i za Latinsko carstvo bori se do 1219. godine, kada se poslednji put pominje u izvorima. Agnesa je do tada već nestala iz izvora. Imali su barem jednu ćerku koja se udala za Naržota od Tursija[10]. Kao godina Agnesine smrti ponekad se navodi 1220. ili posle 1240. godine. Nijedan od ovih datuma nije potvrđen[11].
Porodično stablo uredi
| 16. Anri I | ||||||||||||||||
| 8. Filip I Francuski | ||||||||||||||||
| 17. Ana Kijevska | ||||||||||||||||
| 4. Luj VI | ||||||||||||||||
| 18. Floris I od Holandije | ||||||||||||||||
| 9. Berta od Holandije | ||||||||||||||||
| 19. Gertruda od Saksonije | ||||||||||||||||
| 2. Luj VII | ||||||||||||||||
| 20. Amadeo II od Savoje | ||||||||||||||||
| 10. Umberto II od Savoje | ||||||||||||||||
| 21. Jovan od Ženeve | ||||||||||||||||
| 5. Adelada od Savoje | ||||||||||||||||
| 22. Vilijam I od Burgundije | ||||||||||||||||
| 11. Gizela Burgundijska | ||||||||||||||||
| 23. Etieneta | ||||||||||||||||
| 1. Agnesa Francuska | ||||||||||||||||
| 24. Teobald III od Bloa | ||||||||||||||||
| 12. Stefan od Bloa (krstaš) | ||||||||||||||||
| 25. Gersenda od Mejna | ||||||||||||||||
| 6. Teobald II od Šampanje | ||||||||||||||||
| 26. Vilijam I Osvajač | ||||||||||||||||
| 13. Adela Normandijska (supruga Stefana od Bloa) | ||||||||||||||||
| 27. Matilda Flandrijska | ||||||||||||||||
| 3. Adela od Šampanje | ||||||||||||||||
| 28. Egelbert I od Sponhejma | ||||||||||||||||
| 14. Englerbert od Karintije | ||||||||||||||||
| 29. Hedviga od Epenštajma | ||||||||||||||||
| 7. Matilda od Karintije | ||||||||||||||||
| 30. Ulrih I od Pasaua | ||||||||||||||||
| 15. Uta od Pasaua | ||||||||||||||||
| 31. Adelada od Frontenhauzena | ||||||||||||||||
Reference uredi
- ^ Bernardo & Salem Maragone, Annales Pisani pp. 68–9 Gentile.
- ^ Letter of Alexander III to Archbishop Henry of Reims, 28 February 1171 (Patrologia Latina vol. 200 column 783).
- ^ Garland, str. 5.
- ^ W. Regel, Fontes rerum byzantinicarum (St Petersburg, 1892-1917) pp. 84.
- ^ William of Tyre, Historia Transmarina 22.4; Roger of Howden, Chronicle, year 1180.
- ^ Madrid MS Esc. Gr. 265 [Y.II.10] fols 368-372 (as described in G. de Andrés, Catálogo de los códices griegos de la Real Biblioteca de El Escorial Vol. 2 [Madrid, 1965] pp. 120–131).
- ^ Niketas Choniates, Histories pp. 347 van Dieten.
- ^ Alberic of Trois-Fontaines, Chronicle 1193.
- ^ Alberic of Trois-Fontaines, Chronicle 1204.
- ^ Alberic of Trois-Fontaines, Chronicle 1205 and 1235.
- ^ "Agnes of France" at Medlands.
Literatura uredi
- Nicetas Choniates, Historia, ed. J.-L. Van Dieten, 2 vols. (Berlin and New York, 1975); trans. as O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates, by H.J. Magoulias (Detroit; Wayne State University Press, 1984). Eustathios of Thessaloniki, a Disembarkation Speech for Agnes-Anna (ed. P. Wirth, Eustathii Thessalonicensis Opera Minora pp. 250–260 and translated with commentary by Andrew F. Stone, Eustathios of Thessaloniki, Secular Orations. pp. 147–165, Eustathios, The Capture of Thessaloniki ed. John R. Melville-Jones. pp. 53 and 188 and Lynda Garland Byzantine empresses: women and power in Byzantium, AD 527-1204. London, Routledge, 1999.
- Cartellieri, Alexander. Philipp II. August, König von Frankreich. Vols 1-2. Leipzig: Dyksche Buchhandlung, 1899-1906.
- Hilsdale, Cecily J. "Constructing a Byzantine Augusta: A Greek Book for a French Bride" in Art Bulletin vol. 87 (2005). pp. 458–483 Paywall
- Magdalino, Paul. The Empire of Manuel I Komnenos. 2002.