Aerodrom Morava
Aerodrom Morava, poznat i kao aerodrom Lađevci (IATA: KVO, ICAO: LYKV), nalazi se u dolini Zapadne Morave, u mestu Lađevci, na teritoriji grada Kraljeva, Srbija. Jedan deo aerodroma poznat kao aerodrom Lađevci je vojni, a drugi deo, gde je izgrađen terminal, je civilni aerodrom Morava i on se nalazi u mestu Tavnik.[1]
| Aerodrom Morava | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
| Opšti podaci | |||
| IATA | KVO | ||
| ICAO | LYKV | ||
| Tip | Vojni/Javni | ||
| Operator | Vojska Srbije | ||
| Država |  Srbija
| ||
| Lokacija | Lađevci | ||
| Najbliži grad | Kraljevo | ||
| Gradovi koji se služe aerodromom |
Kraljevo Čačak Gornji Milanovac Kragujevac | ||
| Nadmorska visina | 209 m | ||
| Koordinate | 43° 49′ N 20° 35′ E / 43.817° S; 20.583° I | ||
| Statistika | |||
| Broj pista | 1 | ||
| Broj putnika | 13.862  1.3% (2023.)
| ||
| Avio-operacije | 620 6.9% (2023.)
| ||
| Poletno-sletne staze | |||
| Smer | Dužina | Površina | |
| m | ft | ||
| 14/32 | 2.265 | 7.431 | asfalt |
Aerodrom je lociran 15 km od Kraljeva, 21 km od Čačka, 32 km od Gornjeg Milanovca i 39 km od Kragujevca. Aerodrom je idealno lociran, ne samo za okolne gradove (Kraljevo, Čačak, Gornji Milanovac i Kragujevac), već i za Kruševac (70 km), Užice (80 km), Jagodinu (80 km) i Novi Pazar (110 km). Gradski centri koji gravitiraju aerodromu su ujedno i veliki industrijski centri. Postoji i jaka baza u poljoprivrednoj proizvodnji, posebno voćarstvu, kao i izuzetan turistički potencijal, pre svega u velikom turističkim centrima koji gravitiraju aerodromu (Vrnjačka Banja, ski centar Kopaonik itd).
Istorijat uredi
Vojni aerodrom kod Kraljeva izgrađen je 1967. godine. Prva jedinica na ovom aerodromu bila je 235 lovačko-bombarderska eskadrila koja je bila opremljena avionima tipa F-84 Tanderdžet.
Najveći broj letelica na Lađevcima bio je prisutan 1992. godine kada su u Kraljevo prebazirane eskadrile 98 puka koji je povučen iz Skoplja, kao i 353 izviđačka eskadrila i 240 lovačko-bombarderska eskadrila iz Mostara.
Heroj Života Đurić je bio komandant 241. lovačko-bombarderske eskadrile. od 1992. godine do 25. marta 1999. godine.
U ovom trenutku, vojni deo aerodroma je dom 241 lovačko-bombarderske eskadrile opremljene avionima Orao i Supergaleb, kao i 714. protiv-oklopne helikopterske eskadrile koja koristi helikoptere Gazela.
Na aerodromu su smešteni i 98 artiljerijsko-raketni divizion PVO, vazduhoplovno-tehnički bataljon i bataljon za obezbeđenje aerodroma.
Dana 5. oktobra 2011. na kraljevački aerodrom Morava sleteo je prvi civilni avion, čime je ovaj, ranije isključivo vojni aerodrom, počeo da funkcioniše kao mešovita vojno–civilna vazdušna luka. Među putnicima na tridesetominutnom letu iz Beograda bili su predsednik Srbije Boris Tadić, ministar odbrane Dragan Šutanovac i ministar ekonomije i razvoja Nebojša Ćirić.[2]
Od 2017. godine, Aerodrom Morava je pokazao potencijal da postane međunarodni aerodrom ako se ulože dodatni napori. Vlada Srbije je najavila otvaranje aerodroma 28. juna 2019, što ga čini trećim komercijalnim aerodromom u Srbiji, posle Beograda i Niša. Viz er je prethodno pokazao interesovanje da opslužuje Aerodrom Morava i izjavio da prati razvoj. Pored toga, vlada Srbije je prethodno najavila da je bila voljna da sklopi ugovor o javno-privatnom partnerstvu sa nemačkom kompanijom koja bi obavljala usluge iz Kraljeva do Frankfurta i Istanbula. Ime te kompanije nije rečeno. Pored toga, deo raškog okruga, u kome se nalazi Kraljevo, ima bliske istorijske veze sa Turskom i očekuje se da će deo lokalnog stanovništva koristiti ovaj aerodrom, umesto Prištine, za buduće letove za Istanbul.[3]
Godine 2020. na aerodrom su u sklopu 714. protiv-oklopne helikopterske eskadrile stacionirana i 4 helikoptera MI 35M, koji je aparat sa najvećom vatrenom moći u istoriji te jedinice. Na aerodromu su iste godine raspoređeni i novi višenamenski helikopteri H145M.
Ulaganja i razvoj uredi
Prema planu, od proleća 2012. godine aerodrom je trebalo da bude otvoren za redovan saobraćaj manjih aviona do 100 putnika. Ukupna vrednost investicije je 32 miliona evra, a partner je Turska, koja učestvuje sa 10 miliona evra. Ministarstvo odbrane Srbije izdvojilo je 12 miliona evra, Agencija za kontrolu letenja Srbije i Crne Gore 3,5 miliona, druga ministarstva dva miliona i Aerodrom Beograd dva miliona. Radovi na izgradnji civilnog dela aerodroma završeni su 2016. godine. Oba dela, civilni i vojni deo aerodroma su infrastrukturno odvojeni. U prvoj fazi prilagođavanja vojnog aerodroma za civilni saobraćaj izgrađena je pristanišna zgrada, kontrolni toranj, tehnoekonomski blok i radovi izvedeni na uređenju poletno-sletne staze. U narednoj fazi rekonstrukcije, planirano je da ovaj aerodrom će biti vazdušna luka za velike letelice i sletanje pod svim vremenskim uslovima. Posle beogradskog i niškog ovo je treći aerodrom u Srbiji sa međunarodnim karakteristikama.
Aerodrom Morava je otvoren 28. juna 2019. Od svog otvaranja krajem juna, do kraja 2019. očekuje se da će nekoliko avio-kompanija uvesti letove sa aerodroma. Opslužiće oko 20.000 putnika u 2019. i između 100.000–150.000 putnika 2020.[4]
Godine 2023. najavljeno je proširenje aerodromskih kapacitete, koje će se odvijatu u dve faze.[5]
Redovne linije uredi
Uređenjem poletno-sletne staze i aerodromske zgrade doneta je odluka i raspisan tender za letove sa kraljevačkog aerodroma „Morava”. Na tenderu je pobedila domaća avio-kompanija — Er Srbija i prvi komercijalni let do Beča obavila je 17. decembra 2019. godine sa letelicom ATR-72 (YU-ALV). Do Beča redovne linije saobraćaju utorkom i petkom sa polaskom u 7:55 sa kraljevačkog aerodroma.
Sledeće redovne putničke avio-kompanije koriste aerodrom Morava:
| Avio-kompanija | Odredišta |
|---|---|
| Er Srbija | Istanbul Sezonski: Solun,[6] Tivat[7] |
Statistika uredi
| Godina | Putnici | Promena | Avio operacija | Promena | Kargo (t) | Promena |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2019. | 529[8] | 
|
38[8] |
|
0 |
|
| 2020. | 1.038[9] | 96,2%
|
178[9] | 368,4%
|
0 |
|
| 2021. | 1.488[10] | 43,3%
|
200[10] | 12,4%
|
0 |
|
| 2022. | 13.683[11] | 819,6%
|
580[11] | 190,0%
|
0 |
|
| 2023. | 13.862[12] | 1,3%
|
620[12] | 6,9%
|
0 |
|
Galerija uredi
Reference uredi
- ^ „Vojni aerodrom Lađevci obukao "civilku"”. Naslovi.net. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 28. 06. 2019.
- ^ Blic/Prvi civilni let stiže na aerodrom Lađevci
- ^ „Serbia's Morava Airport to open on June 28”. Pristupljeno 28. 06. 2019.
- ^ „Morava Airport readies for opening”. ExYu Aviation. Pristupljeno 28. 06. 2019.
- ^ „Evo kako će nakon proširenja izgledati Aerodrom Morava kod Kraljeva”. Gradnja (na jeziku: srpski). 2023-04-03. Pristupljeno 2023-04-04.
- ^ „Air Serbia adds Kraljevo – Thessaloniki link from late-March 2020”. Routesonline (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-07-14.
- ^ „Season 2022 – Aerodrom Morava”. Arhivirano iz originala 03. 12. 2022. g. Pristupljeno 16. 02. 2023.
- ^ a b „PROGRAM POSLOVANjA "AERODROMI SRBIJE" D.O.O. NIŠ” (PDF). 2020.
- ^ a b „PROGRAM POSLOVANjA "AERODROMI SRBIJE" D.O.O. NIŠ” (PDF). 2021.
- ^ a b „PROGRAM POSLOVANjA "AERODROMI SRBIJE" D.O.O. NIŠ” (PDF). 2022.
- ^ a b „Statistics – Aerodrom Morava”.
- ^ a b „Statistika – Aerodrom Morava”.
