Википедија

Aleksandar

мушко лично име (Александар)

Aleksandar (grč. Αλέξανδρος) je muško ime grčkog porekla. Na grčkom jeziku znači „zaštitnik ljudi”. Gradi se od reči alexein što znači „braniti, zaštitnik”, i andros, što znači „čovek”. Ženski oblik imena je Aleksandra. Ime je najverovatnije nastalo i koristilo se kao jedan od epiteta za grčku boginju Heru, ženu Zevsovu — „zaštitnicu ljudi”[1]. Jedno je od najstarijih imena koje je još uvek u upotrebi.

Aleksandar


Hera, zaštitnica ljudi
(Hera aleksandros)

Pol muški
Značenje zaštitnik ljudi
Srodna imena Aleksandra, Sandra, Sanja, Saša, Aleksa
Članci na vikipediji Sve stranice koje počinju sa „Aleksandar”

Različiti jezici uredi

Pojavljuje se u raznim narodima i jezicima, prvobitno kao Aleksandros (grč: Αλέξανδρος) i Aleksander (lat: Alexander). U većini evropskih jezika je to uglavnom Aleksander (dan: Alexander, eng: Alexander, nem: Alexander, hol: Alexander, šved: Alexander), polj: Aleksander, slo: Alexander, slo: Aleksander, ali se pojavljuje i kao Alehandro (špa: Alejandro) kod Španaca, Alesandro (ita: Alessandro) kod Italijana, i Aleksandreleks (fran: Alexandrelex) kod Francuza. Jedino kod Finaca je Aleksanteri (fin: Aleksanteri), a kod Mađara Šandor (mađ: Sándor).

Kod Slovena je Aleksandr kod Rusa i Čeha (rus: Aleksandr, češ: Alexandr) i Aleksandar kod Srba (srp: Aleksandar ).

U islamskom svetu je dobio drugačiji oblik: Skender kod Albanaca (alb: Skender), Iskender kod Turaka (tur: Iskender), i Al Iskandar kod Arapa (arap: Äl-Iskändär).

Varijacije imena uredi

Varijacije imena:

Ime Aleksandar uredi

 
Aleksandrijska sfinga, Egipat

Po Aleksandru Makedonskom su i mnogi veliki gradovi dobijali svoje ime, a među njima je svakako najpoznatiji Aleksandrija, grad u Egiptu koga je osnovao sam Aleksandar Veliki, a koji je najpoznatiji po čuvenom Aleksandrijskom svetioniku, i po Aleksandrijskoj biblioteci. I mnogi drugi gradovi u Evropi i Aziji su nosili ime Aleksandrija: kako je Aleksandar Makedonski osvajao nove teritorije, tako je glavnim gradovima svojih pridodatih pokrajina davao ime Aleksandrija. Ta imena se ipak nisu zadržala.

Ime Aleksandar pojavljuje se još u grčkoj mitologiji nosi sin trojanskog kralja Prijama, istoriji poznatiji kao Paris. U istoriji najpoznatiji Aleksandar je svakako Aleksandar Makedonski, makedonski car, koji je ovo ime i proslavio, i po kome su kasnije mnogi vladari dobijali svoje ime.

Ime Aleksandar nosili su mnogi kraljevi i carevi: grčki (1), makedonski (4), ruski (3), škotski (3), srpski (2), jugoslovenski (1), bugarski (1) i poljski (1).

U hrišćanskoj hijerarhiji je Aleksandar bilo često ime. Kanonizovani sveci pravoslavne crkve koji nose ime Aleksandar su: Aleksandar Sloven, Aleksandar Solunski, Sveti Aleksandar i Aleksandar Nevski. Takođe, i osmorica katoličkih papa je nosilo to ime: papa Aleksandar I, papa Aleksandar II, papa Aleksandar III, papa Aleksandar IV, papa Aleksandar V, papa Aleksandar VI, papa Aleksandar VII, i papa Aleksandar VIII.

Aleksandar je ime koje se javlja u obe novije srpske dinastije, i kod Obrenovića i kod Karađorđevića. Ta činjenica uticala je na to da ime Aleksandar dobije epitet „kraljevskog imena”, zbog čega su mnoge srpske porodice svojim sinovima nadevale ime Aleksandar.

Imendani uredi

U nekim zemljama se veoma mnogo pridaje značaj ličnom imenu i običaj je da se proslavlja imendan na dan sveca po kome je osoba dobila ime. Tako svaka osoba u toku godine dva puta priređuje slavlje u svoje ime: rođendan i imendan. Negde ima i više imena nego dana u godini, pa se nekim danima slave po dva ili više imendana.

Grci obeležavaju imendan za Aleksandra svakog 30. avgusta[3]. Kod Mađara se imendan za ime Aleksandar obeležava 3 puta godišnje: Šandor 26. februara, Aleksa (i Aleksandra) 18. marta, i opet Šandor 3. maja[4].

Prezimena uredi

Pojavljuju se i prezimena sa osnovom „Aleksandar” u većini evropskih jezika i naroda. Tako imamo prezime Aleksander (engl. Alexander) u Ujedinjenom Kraljevstvu, Aleksandresku (rum. Alexandrescu) u Rumuniji, Aleksis (Alexis) u Nemačkoj i Francuskoj, Makalister u Škotskoj, itd.

U Srbiji postoje prezimena Aleksandrović, kao i Lekić.

Topografija uredi

Najpoznatiji grad koji nosi ime nekog Aleksandra je svakako grad Aleksandrija u Egiptu.

U Srbiji postoje i grad Aleksandrovac i istoimena opština, kao i nekoliko sela: Aleksandrovac kod Babušnice, Aleksandrovac kod Žabara, Aleksandrovac kod Negotina.

U Makedoniji, od decembra 2006. Skopski aerodrom nosi ime „Aleksandar Veliki”[5].

Počasni nadimak uredi

Albanski nacionalni heroj Đurađ Kastriot, dobio je svoje zvanje Skenderbeg tako što su mu Turci dali to ime ukazavši mu čast poređenjem sa Aleksandrom Velikim zbog njegovih vojnih uspeha. Za njegove vojne zasluge na strani Osmanskog carstva, od Turaka je dobio zvanje Iskander beg, Arnaut, poredivši njegovo ratničko umeće sa umećem Aleksandra Velikog[6].

Popularna kultura uredi

Godine 2004. snimljen je i film Aleksandar, po scenariju Olivera Stouna,[7] a koji govori o životu Aleksandra Makedonskog.

Grci uredi

Antički Makedonci uredi

Rusi uredi

Srbi uredi

 
Kralj Aleksandar I Karađorđević

Škoti uredi

Francuzi uredi

Albanci uredi

 
Statua Skenderbega u Tirani, Albanija

Bosanski muslimani uredi

Ostali uredi

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ „Alexander — Name Meaning and Origin”. Arhivirano iz originala 07. 08. 2022. g. Pristupljeno 21. 06. 2007. 
  2. ^ „Petar Stevanović: Aleksandar - Aleksandra”. Arhivirano iz originala 07. 07. 2007. g. Pristupljeno 19. 06. 2007. 
  3. ^ „Greek Name Dates”. Arhivirano iz originala 14. 05. 2007. g. Pristupljeno 19. 06. 2007. 
  4. ^ „A névnapok összesített jegyzéke naptári rendben”. Arhivirano iz originala 27. 10. 2004. g. Pristupljeno 19. 06. 2007. 
  5. ^ Skopski aerodrom Aleksandar Veliki
  6. ^ Edward Gibbon, 1788, History of the Decline and Fall of the Roman Empire, Volume 6, Deo o Skenderbegu na engleskom
  7. ^ Alexander (2004)

Literatura uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Александар&oldid=26807623”