Aleksandar Đorđević (arhitekta)
Aleksandar Đorđević (Beograd, 30. decembar 1890 — Beograd, 8. mart 1952) bio je srpski arhitekta između dva svetska rata.[1]
| Aleksandar Đorđević | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 30. decembar 1890. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 8. mart 1952. (61 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, FNRJ |
| Porodica | |
| Roditelji | Mihailo Đorđević Jelena Protić |
| Umetnički rad | |
| Najvažnija dela | |
Biografija uredi
Rođen je u Beogradu, 30. decembra 1890. godine, od oca Mihaila, poslanika Kraljevine Srbije u Bukureštu i majke Jelene, ćerke poslanika Milisava Protića, potomka vojvode Stevana Sinđelića. Maturirao je 1909. godine u Drugoj beogradskoj gimnaziji, a zatim je studirao na Visokoj tehničkoj školi u Karlsrueu u Nemačkoj.
Diplomirao je sa odličnim uspehom 1914. godine, pred izbijanje Prvog svetskog rata. Po povratku kući prijavio se kao dobrovoljac u rat. Prilikom povlačenja preko Albanije, došao je do Soluna, a zatim do Francuske. U Parizu se 1916. zaposlio kao arhitekta pri železnici, a potom je postao saradnik u ateljeima profesora Bernijea i Marsela Lambera, gde je ostao sve do kraja rata 1918. godine.[2]
Međuratni period uredi
Posle rata vratio se u Beograd. Najpre je radio kao arhitekta u odboru za obnovu grada, sve do 1921. godine. Do 1928. radio je kao jedan od osnivača preduzeća „Rad“. Od 1928. do 1934. vodio je svoj privatni biro. U birou je projektovao više desetina javnih zgrada, uz pomoć saradnika: Vojina Simeonovića (1925—1932) i Grigorija Samojlova (1930—1933), koji su u birou stekli iskustvo.[2]
Na konkursu za zgradu Beogradske berze, dobio je prvu nagradu. Zgrada Berze, danas Etnografski muzej, na Studentskom trgu u Beogradu, građena je u periodu 1932—1934, u duhu modernizma, sa postavkom akademizma, pod vidljivim uticajem art dekora. Ugaone je pozicija, sa kulama postavljenim na uglovima i dinamičke forme, sa stepenastim smicanjem volumena. Trojna podela zgrade je jasno izražena, ali ne na konvencionalan način: umesto venca, zadnji sprat je uvučen. Objekat je bez skulptura, a od ornamentike ima prisutne samo vertikalne fuge između redova prozora.[3]
Nagrađen je otkupom projekata za Dom aerokluba i Dom Trgovačke omladine.[2]
Učestvovao je na konkursu Uprave dvora 1934. godine za Novi dvor, posle čega mu je kralj Novi dvor poverio izgradnju rezidencije za njegove sinove Petra (budućeg Kralja Petra II), Tomislava i Andreju.[2][4] Po kraljevoj pogibiji u Marselju iste godine, projekat započetog objekta je prerađen, da bi se od njega napravio Beli dvor. Maloletni kralj Petar II Karađorđević je postao novi gospodar Kraljevskog Dvora, a o završetku započete zgrade starao se njegov rođak, knez-namesnik Pavle, koji se sa svojom porodicom uselio, po završetku gradnje, u očekivanju kraljevog punoletstva.[4] Beli dvor je izrađen u neoklasičnom stilu, u periodu od 1934. do 1937. godine. Nalazi se u okviru kompleka sa Kraljevskim dvorom na Dedinju. U prizemlju je veliki svečani hol i niz salona opremjenih u stilu Luja XV i Luja XVI, sa venecijanskim lusterima. Tu se nalazi i biblioteka, koja je nekada imala oko 35.000 knjiga, kao i svečana trpezarija.[5]
Knez Pavle Karađorđević mu je 1936. godine poverio i restauraciju dvorca Brdo kod Kranja u Sloveniji.[2]
Kao ahitekta Belog dvora angažavan je u svojstvu revizora, za uređivanje enterijera zgrade kancelarije Kraljevine Jugoslavije (sada ambasade Srbije) u Ankari (1936), kako bi nameštaj bio u skladu sa enterijerom dvorova na Dedinju.[6]
Po narudžbini Ministarstva inostranih poslova Đorđević je 1937. izradio planove za podizanje Kraljevskog poslanstva u Tirani, a tokom 1938. sarađivao je sa arhitektom Vernerom Marhom iz Berlina na izgradnji Jugoslovenskog poslanstva u Nemačkoj.[2]
Drugi svetski rat uredi
Izbijanje Drugog svetskog rata sprečilo je izvođenje njegovog projekta za novi veliki hipodrom „Dunavsko kolo jahača“ u Zemunu, za koji je već imao pripremljen tehnički elaborat, brojnih drugih projekata.[2]
Posleratni period uredi
Po završetku Drugog svetskog rata, zajedno sa grupom drugih intelektualaca, bio osuđen na smrt streljanjem zbog činjenice da je u svom radu bio blizak sa kraljevskom porodicom, ali je spasen na intervenciju prijatelja i porodice. Posle toga, tokom nekog vremena ostao je aktivan u struci.[2]
Nova vlast angažovala za uređivanje enterijera Starog dvora (od 1961. godine Skupština grada Beograda), čije su popravke trajale do 1947. godine.[7]
Tašmajdanski park je izgrađen 1954. godine, izradio je zajedno sa arhitektom Radomirom Stuparom.[8]
Reference uredi
- ^ „Graditeljski opus arhitekte Aleksandra Đorđevića (1890 - 1952)” (PDF). beogradskonasledje.rs. Pristupljeno 14. 2. 2021.
- ^ a b v g d đ e ž „Časopis nasleđe br. 7”. beogradskonasledje.rs. Pristupljeno 14. 2. 2021.
- ^ „„Časopis „Nasleđe“ br. 7”, Milan Prosen” (PDF). beogradskonasledje.rs. Pristupljeno 14. 2. 2021.
- ^ a b „Beli dvor”. royalfamily.org. Pristupljeno 14. 2. 2021.
- ^ „Dvorovi u Beogradu - Beli dvor”. tob.rs. Pristupljeno 14. 2. 2021.
- ^ „Dvorska replika u Ankari”. Politika. 27. 8. 2021.
- ^ „Stari dvor”. beograd.rs. Pristupljeno 14. 2. 2021.
- ^ „Tašmajdan, Beograd - deo grad”. belgrade-beat.rs. Pristupljeno 14. 2. 2021.
