Ante Marković
Ante Marković (Konjic, 25. novembar 1924 — Zagreb, 28. novembar 2011) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, inženjer elektrotehnike i društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Hrvatske. U periodu od 1982. do 1986. obavljao je funkciju predsednika Izvršnog veća Sabora Socijalističke Republike Hrvatske, od 1986. do 1988. predsednika Predsedništva SR Hrvatske, a od 1989. do 1991. poslednjeg predsednika Saveznog izvršnog veća (premijer SFRJ). Osnivač je i prvi predsednik Saveza reformskih snaga Jugoslavije (SRSJ).
| ante marković | |
|---|---|
.jpg) Ante Marković 1990. godine | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 25. novembar 1924. |
| Mesto rođenja | Konjic, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 28. novembar 2011. (87 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb, Hrvatska |
| Profesija | inženjer elektrotehnike |
| Porodica | |
| Supružnik | Marija Marković |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1943. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | NOV i PO Jugoslavije 1941 — 1945. |
| Predsednik Izvršnog veća Sabora SR Hrvatske | |
| Period | 10. maj 1982 — 10. maj 1986. |
| Prethodnik | Petar Fleković |
| Naslednik | Antun Milović |
| Predsednik Predsedništva SR Hrvatske | |
| Period | 10. maj 1986 — 10. maj 1988. |
| Prethodnik | Ema Derosi Bjelajac |
| Naslednik | Ivo Latin |
| Predsednik Saveznog izvršnog veća | |
| Period | 16. mart 1989 — 20. decembar 1991. |
| Prethodnik | Branko Mikulić |
| Naslednik | Aleksandar Mitrović (v.d.) |
Biografija
urediRođen je 25. novembra 1924. godine, u Konjicu, u porodici bosanskih Hrvata. Školovao se u Dubrovniku i Zagrebu i još pre Drugog svetskog rata pripadao je naprednoj omladini, te je primljen u Savez komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) 1940. godine, dok je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) postao 1943. godine. Bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe od 1941. godine. Tokom rata nalazio se na dužnostima člana i sekretara u Mesnom komitetu SKOJ-a za Dubrovnik, kao i člana Mesnog komiteta KPJ.[1]
Diplomirao je elektrotehniku na Tehničkom fakultetu (danas Fakultet elektrotehnike i računarstva) Univerziteta u Zagrebu 1954. godine. Po diplomiranju se zaposlio i dugo radio u preduzeću „Rade Končar“, Zagreb, najpre kao projektant, zatim kao šef odseka za ispitivanje, a potom kao pomoćnik tehničkog direktora i na kraju kao pomoćnik generalnog direktora. Od 1961. do 1984. godine bio je generalni direktor ovog preduzeća koje je brojalo 25.000 zaposlenih.[2]
Od 1982. do kraja 1991. godine bio je na sledećim političkim položajima:
- Predsednik Izvršnog veća Sabora Socijalističke Republike Hrvatske (od jula 1982. do 10. maja 1986),
- Predsednik Predsedništva Socijalističke Republike Hrvatske (od 10. maja 1986. do maja 1988),
- Predsednik Saveznog izvršnog veća Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (od 16. marta 1989. do 20. decembra 1991), u stvari premijer SFRJ.
Bio je član Univerzitetskog komiteta Saveza komunista Hrvatske, član Gradskog komiteta SKH u Zagrebu i član Centralnog komiteta SKH. Nalazio se i na pozicijama zastupnika u Skupštini grada Zagreba, kao i u Privrednom veću Sabora SR Hrvatske, a biran je i za poslanika Savezne skupštine, gde je obavljao i dužnost potpredsednika Privrednog veća. Na Trinaestom kongresu SKJ 1986. godine izabran je za člana CK SK Jugoslavije.[1]
Kao premijer, izvukao je Jugoslaviju iz ekonomske krize, oborio inflaciju s 56 posto mesečno koliko je iznosila u novembru 1989. na 2,4 posto u martu 1990. godine i otpočeo snažne reforme kojima je nastojao da Jugoslaviju uvede u Evropsku zajednicu (EEZ). Savezna skupština je pod inicijativom iz SIV-a krenula u donošenje tranzicionih zakona. Došlo je do liberalizacije uvoza, delimične deregulacije i otvaranja tržišta novca, kapitala i radne snage. Markovićeve reforme dovele su do toga da su devizne rezerve SFRJ porasle sa 1,5 na 6,8 milijardi dolara (USD). U vremenskom intervalu od godinu i po dana prepolovljen je spoljni dug na 12,2 milijarde dolara. Marković je takođe vezao jugoslovenski dinar (YUD) za nemačku marku (DEM), u odnosu 1:7, što je dovelo do toga da je dinar bio jedina konvertibilna valuta sa istoka Evrope.[3] Međutim, usled tadašnjih političkih prilika, njegovi planovi su osujećeni. U decembru 1989. godine je izjavio[2]:
Zablude ćemo plaćati siromaštvom, trovanjem duha i položajem daleke periferije Evrope.
Sredinom 1990. osnovao je Savez reformskih snaga Jugoslavije (SRSJ), pred tadašnje višestranačke izbore. No, pošto su bili žestoko napadani u medijima većine jugoslovenskih republika, reformisti su pretrpeli poraz. Krajem 1991. Marković je bio potpuno marginalizovan, što je rezultovalo njegovom ostavkom.
Tokom svoje političke karijere bio je član Saveza komunista Hrvatske i Jugoslavije. Posle političke karijere bio je poslovni čovek.
Preminuo je 28. novembra 2011. godine u Zagrebu. Kremiran je na zagrebačkom groblju Mirogoj,[4] a sahranjen je u Dubrovniku.[5]
Vidite još
urediReference
uredi- ^ a b Ekonomske reforme Ante Markovića;http://darhiv.ffzg.unizg.hr
- ^ a b Ante Marković: Zablude ćemo plaćati siromaštvom, trovanjem duha i položajem daleke periferije Evrope;Investitor, 2018
- ^ Kako je Ante Marković u Jugoslaviju uveo “švedski standard” („Family”)
- ^ Posljednji ispraćaj Ante Markovića na zagrebačkom Mirogoju („Jutarnji list”), 1. decembar 2011.
- ^ Ante Marković -Hrvat koga se Srbi sećaju po dobrom („Mondo”), 25. novembar 2016.
Literatura
uredi- Jović, Dejan (2009). Yugoslavia: A State that Withered Away. Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-495-8.
