Anton Janša
Anton Janša (Breznica, 20. maj 1734 - Beč, 13. septembar 1773) bio je dvorski pčelar Marije Terezije i akademski slikar.
Anton Janša | |
|---|---|
 Anton Janša na poštanskoj jugoslovenskoj markici iz 1973. godine | |
| Puno ime | Anton Janša |
| Datum rođenja | 20. maj 1734. |
| Mesto rođenja | Breznica, Kranjska |
| Datum smrti | 13. septembar 1773. (39 god.) |
| Mesto smrti | Beč, Habzburška monarhija |
Biografija uredi
Anton Janša rođen je u Breznici, današnjoj Sloveniji, 1734. godine. U mladosti je zajedno sa svoja dva brata napravio atelje u štali gde su se tri brata bavili slikarstvom. Iako nepismeni, braća su se uputila godine 1766. u Beč gde su se upisali na slikarsku akademiju. Iako nadaren za slikarstvo, Anton je gajio veliko interesovanje prema pčelarstvu. Njegov otac imao je preko sto košnica kod kuće, a susedni farmeri bi se okupili u selu i razgovarali o poljoprivredi i pčelarstvu.[1] Godine 1769. je počeo da radi zvanično kao pčelar. Carica Marija Terezija ga je imenovala 1770. godine za dvorskog pčelara i za prvog carskog instruktora u monarhiji.[2] Postao je prvi postavljen učitelj pčelarstva u svim austrijskim zemljama. Pčele je držao u carskim vrtovima i putovao je po Austriji iznoseći svoja zapažanja o selidbi košnica na razne pašnjake.[3]
Bibliografija uredi
Napisao je dve knjige na nemačkom. Potpuni vodič za pčelarstvo je objavljen posle njegove smrti. Marija Terezija je izdala dekret nakon Janšine smrti kojom obavezuje sve nastavnike pčelarstva da koriste njegove knjige.[4]
- Abhandlung vom Schwärmen der Bienen (Rasprava o pčelarstvu), 1771.
- Vollständige Lehre von der Bienenzucht (Potpuni vodič za pčelarstvo), 1775.
Oblik košnica uredi
U pčelarstvu je zapažen po promeni veličine i oblika košnica u oblik koji se može složiti zajedno kao blokovi. Kao slikar ukrasio je i slike košnica. Zalagao se za selidbu košnica na pašnjake.
Svetski dan pčela uredi
Svetski dan pčela se obeležava 20. maja od 2018. godine, na dan kada je rođen Anton Janša. Inicijativa za uspostavljanje ovog dana je Slovenija.[2]
Reference uredi
- ^ „Anton Janša”. Bee our guest. Pristupljeno 26. 7. 2020.
- ^ a b „Ujedinite se da biste zaštitili pčele”. Poljosfera. Pristupljeno 26. 7. 2020.
- ^ „Anton Janša”. Slovenska biografija. Pristupljeno 26. 7. 2020.
- ^ „The first beekeeping teacher at the imperial court in Vienna”. Visit Zirovnica. Pristupljeno 26. 7. 2020.
