Arabista
Pojam arabista koristi se, uglavnom, za osobu koja se specijalizovala u oblasti arapskog jezika i kulture, uključujući u to i arapsku književnost.
Poreklo uredi
Arabisti se pojavljuju u srednjovekovnoj muslimanskoj Španiji, na granici između islamskog i hrišćanskog sveta. U različitim epohama, i hrišćanski i muslimanski svet bili su u određenoj meri gostoljubivi prema naučnicima. Prevođenje arapskih tekstova na latinski (uglavnom radovi iz oblasti matematike i astronomije) počinje još u 10. veku, a glavni radovi potiču iz Škole prevodilaca u Toledu, koja je krenula sa radom za vreme vladavine kralja Alfonsa VII od Kastilje (1105—1157).
Radovi su prevođeni na srednjovekovni latinski ili crkveni latinski, evropski lingua franca tog vremena, ili na španski jezik (govorni jezik). Rani prevodi uključuju radove Ibn Sine, al-Gazalija, Ibn Gabirola itd. ; knjige iz astronomije, astrologije i medicine; kao i radove starogrčkih filozofa, naročito Aristotela, koji je, za razliku od Platona, bio relativno nepoznat i ignorisan u srednjovekovnom hrišćanskom svetu. Filozofski prevodi dela al-Gazalija, Ibn Sine i Ibn Rušda bili su praćeni islamskim komentarima do te mere, da je Averoistička filozofska škola postala prepoznatljiva u hrišćanskoj Evropi.
Ova kulturna zaduženja arapske kulture imala su snažan patronat od strane Alfonsa X od Kastilje (1221—1284), koji je naručivao prevode najvećih arapskih dela na latinski i španski. To je dovelo do prvog prevoda Kurana, kao i ostalih uticajnih dela poput „Kalile i Dimne“.
Radovi Alfonsa od Kastilje u oblasti istorije i astronomije uredi
Alfonso od Kastilje se u svojim radovima iz oblasti istorije i astronomije služio znanjem koje je crpeo iz muslimanskog stvaralaštva. Takođe, mnoga dela ostalih stvaralaca tog vremena pokazuju interakciju i simbiozu orijentalne i španske kulture.
Arabisti i Rekonkista uredi
Sa rekonkistom uveliko u toku, delovanje arabista u Španiji bilo je usko povezano sa delovanjem prozelitizma hrišćanstva u arapskom svetu. Španija je bila dinamičan centar srednjovekovnog arabizma, tako da je privlačila naučnike iz cele hrišćanske Evrope, kao što su Gerard od Kremone, German Dalmatinski , Majkl Skot i Robert od Ketona.
Robert od Ketona tvorac je prvog latinskog prevoda Kurana (Lex Mahumet pseudoprophete), koji je nastao 1143. godine. Markos od Toleda je autor prevoda Kurana iz 13. veka, nastalog za vreme mandata arhiepiskopa Rodriga Himenesa de Rada, koji je kasnije uredio Historia Arabum („Istorija Arapa“), oslanjajući se na delo al-Razija za informacije o Andaluziji pre osvajanja Almoravida. Ramon Marti, autor Pugio fidei adversos mauros et iudaeos („Borba vere protiv Avara i Jevreja“), tvorac je jednog od prvih arapskih rečnika. Ramon Lul je 1275. godine na Majorci osnovao školu arapskog jezika za podučavanje propovednika. Marti i Lul su, pod pokroviteljstvom pape Honorija IV, osnovali Centar za orijentalne studije u Rimu. Iako je Ramon Lul bio poprilično motivisan prozelitizmom, njegov odnos prema arapskom svetu nije bio tako jednostavan. Napisao je delo „Knjiga neznabošca i tri mudraca“ na arapskom, koje je kasnije prevedeno na katalonski jezik pod nazivom Llibre del gentil e dels tres savis. Ovaj trend nastavio se i u 15. veku, kada je objavljen trilingvalni Kuran (na arapskom, španskom i latinskom) koji je danas izgubljen, a odmah posle toga i višejezična Biblija. U 16. veku Pedro de Alkala izdaje arapski bukvar za govornike španskog jezika, a napisano je i nekoliko priča o osvajanju Granade, kao posledice Mavarskog ustanka.[1]
Posrnuće i uzdizanje španskih arabista uredi
Kako je arabistika u Evropi bila u opadanju posle Reformacije, takav slučaj je takođe bio i u Španiji iz više razloga, a naročito zbog Mediteranske politike i represivne atmosfere stvorene od strane Španske inkvizicije. Tako je jedan deo Mavara (Moriskosi) izbegavao da govori svoj maternji jezik.[2] Sredinom 18. veka počinje nova faza arabistike u Španiji. Kasnije, tokom ere „Generacije '98“ (Generación del 98), arabistika u Španiji otvara novo područje široko priznatih studija, i na taj način uspeva da vrati svoj ugled, pogotovo sa pojavom arabista kao što su Migel Asin Palasio (1871—1944), Emilio Garsija Gomez (1905—1995) i mnogi drugi.[3] == Arabisti u Evropi == U Engleskoj, tokom 12. veka, Robert od Čestera preveo je mnoge knjige sa arapskog na latinski jezik, uključujući i radove naučnika kao što su Abu Musa Džabir Ibn Hajan i al-Hvarizmi. Arapski jezik počinje se izučavati na Univerzitetu u Kembridžu 1632. godine, zahvaljujući donaciji Ser Tomasa Adamsa, dok je na Oksfordskom univerzitetu izučavanje počelo 1636. godine. Italija, Francuska, Nemačka i Holandija imale su dugo i plodno učešće u istraživanju i izučavanju arapskog jezika i kulture, pa i samog islama. Mnoge druge evropske države, kao što su Švedska, Češka, Poljska, Škotska, Rumunija, Mađarska, Belgija i Rusija, takođe su iznele veliki broj naučnika, koji su značajno doprineli izučavanju Arapa i arapske kulture.
Ričard Frensis Barton uredi
Ričard Frensis Barton započinje studije arapskog na Oksfordu 1840. godine, nakon dužeg perioda putovanja po Evropi sa svojom porodicom. Govorio je engleski, francuski i italijanski jezik. Vreme provedeno u pakistanskoj provinciji Sind bilo je dobra priprema za hodočašće u Meku i Medinu, na koje je krenuo 1843. godine, uprkos tome što nije bio musliman i što je nemuslimanima zabranjen ulaz u sveta mesta. Tokom sedam godina provedenih u Pakistanu, Barton je dobro upoznao običaje i mentalitet muslimana, a hodočašće koje je nakon toga obavio, učinilo ga je slavnim. Svoje putovanje u Svetu zemlju muslimana planirao je detaljno, krećući se prerušen među muslimanima na Sindu. Marljivo je izučavao sve detalje i bio spreman na sva iskušenja, za koja je znao da mu slede (uključujući i to da bude obrezan kako bi smanjio rizik da bude otkriven). Učeći paštunski jezik, uzeo je u obzir sve neobičnosti iz govora, ali je ipak morao da savlada i neke od komplikovanih islamskih rituala, kao i sve sitnice istočnjačkih manira i stereotipa. Tokom puta za Meku, koji je bio izuzetno opasan, njegov karavan je bio napadan više puta, što i nije bilo toliko neuobičajeno za to vreme. Iako Barton nije bio prvi evropski nemusliman koji je obavio hadžiluk (prvi je to uradio Ludoviko di Vartema 1503. godine), njegovo hodočašće ostalo je upamćeno kao najpoznatije i najbolje zabeleženo. Nakon obavljenog hodočašća dobio je titulu „hadži“ (Hajji) kao i pravo da nosi zeleni turban. Opis svog putovanja u Svetu zemlju muslimana dao je u svom delu Personal Narrative of a Pilgrimage to Al Madinah and Meccah (1855).
Lejdi Hester Stenhoup uredi
Većinu svog života provela je na Bliskom istoku. Zvali su je Kraljica Beduina.
Gertruda Bel uredi
Bila je engleska spisateljica, putnica, administrator, arheolog i špijun. Odigrala je glavnu ulogu u uspostavljanju i upravljanju moderne države Iraka.
Džon Filbi uredi
Bio je britanski obaveštajni oficir i glavni savetnik kralja Ibn Sauda u odnosima i poslovima između Saudijske Arabije i Ujedinjenog Kraljevstva i zapadnih naftnih sila.
Hans Ver uredi
Bio je nemački arabista i profesor na Univerzitetu u Minsteru od 1957. do 1974. godine. Ver je objavio rečnik Arabisches Wörterbuch 1952. godine. U ovom rečniku nalazila se i shema za transliteraciju, kojom je predstavio arapski alfabet.
Arabisti na Bliskom istoku uredi
Važno je pomenuti i arabiste sa Bliskog istoka, kao što su Haim Zafrani iz Maroka, Ahmed Zaki Paša iz Egipta, Tarif Halidi iz Libana i dr.
Reference uredi
- ^ Two of these histories are the Guerra de Granada (War of Granada) by Diego Hurtado de Mendoza and the Historia de la rebelión y castigo de los moriscos (History of the Rebellion and Punishment of the Moors) by Mármol Carvajal.
- ^ Cabanelas, El morisco granadino Alonso del Castillo (Granada, 1965). Yet Alonso de Castillo (1520s-c.1610) himself and his work were esteemed, his being presented to the King, Philip II. (Monroe, Islam and the Arabs in Spanish Scholarship (1970), at 13). However, it is also reported that among the less enlightened, efforts to understand the Arabic language or culture could be suspect, and on occasion Arabic books were burned. This was at a time when raiders from the Barbary states might land on the coast of Spain seeking captives for ransom or to sell into slavery. Meanwhile, Spanish and Ottoman fleets might be at sea, in a long struggle for control of the Mediterranean.
- ^ James T. Monroe, Islam and the Arabs in Spanish Scholarship (Leiden: E.J.Brill 1970), at Chapter VII, pages 174-195, for Asín; at Chapter VIII, pages 202-219, for García Gómez.