Atinska povelja
Atinska povelja je zbir preporuka za izgradnju gradova, takvih kakve ih danas poznajemo.
Njena glavna misao bila je objavlivanje i stvaranje gradskog prostora. Misao stvaranja grada kao funkcionalne celine se prvi put značajnije pojavila i prodiskutovala u prvobitnom teoretskom dobu stvaranja arhitekta Toni Garniera koji je bio pozvan od strane glavni arhitekta grada Liona Edvarda Heriota da izradi plan za jedan privredni grad sastavljen od normiranih objekata i osnuje princip striktnog funkcionalnog zoniranja i deljenja gradskih prostora.
Nastanak uredi
U radu na Atinjskoj povelji je učestvovalo udruženje arhitekata, koji su se ujedinili u organizaciji CIAM (Congres internationaux d'architecture moderne – Međunarodni kongres moderne arhitekture), koji je nastao 1928. godine kada je raspravljano o urbanizmu u celom svetu.
CIAM je spajao arhitekte koji su iamali svoje vlastite predstave u posvećivanju mislima – nadovezujućim na gradske urbanističke strukture, koje naglašavaju misli o trašenju likovnih avangardi, kubizma, i osnove značaja novih tehnika.
Bili su u njeemu arhitekti Nemačke- Ludvig Mis van der Roe i Valter Gropijus koji se 1919. godine osnivali Bauhaus čijim je dale bio član i urbanista Ludvig Hilbersajmer (koji je imao ulogu u urbanizaciji grada Detroita u SAD). Dalje su tu bili Holanđani Kornelius van Besteren, Jakob Oud, Gerit Ritveld, Švajcarac Le Korbizje (Šarl-Eduar Žanre-Gri ) (franc. Charles-Édouard Jeanneret-Gris), Belgijanac Viktor Burgerios i Brazilac Lučio Kosta (koji je mnogo kasnije sarađivao sa Oskarom Nimajerom i dobija konkurs na izgradnju grada Brazilije u Brazilu), Španac Hose Luis Sert i Mojsej Ginsburg iz Sovjetskog Saveza sa grupom konstruktivističkih arhitekata.
Iz prvog teorijskog rada je nastao današnji najznačajniji dokumenat „Atinjska povelja“ koja je napisana na brodu Patris II u Sredozemnom moru koja je polvila u Atinu. Ovaj dogovor je proizilazio iz teza Le Korbizjea koji je 1941. godine preradio a 1943. godine izdao kao anonimno delo pod nazivom La Charte D’Athénes. Dokument je naglašavao četiri osnovne funkcije grada: stanovanje, rad, slobodno vreme i saobraćaj.
Odredbe i činjenice uredi
Odnosi se na 1931. godinu
- većina gradova danas nudi sliku haosa i gradovi neispunjavaju svoje funkcije da isponjavaju potrbe biološke, psihološke za svoje stanovnike
- kolaps u eri mašina izazvao bi metež u ponašanju... Njihovo ponašanje u stambenim zonama, preduzećima. U užasnoj mehaničkoj brzini bi nastala koncentracija gradskog stanovništva i brutalni razvoj bez istorijskih veza...
- dimanzionisanje svih sredina urbanističkog uređenja ne može se odvijati u drugom već samo ljodskom merilu
- značaj privatnog će biti podređen značaju društvenom
- detaljni nacrti koji slede odredbe gradskih urbanista mogu da zaustave nadolazak saobraćajnih prekršaja
- prethodne naredbe su bile važeće sve dok nije počelo dolaziti do stalnih problema između pešaka i drugim saobraćajem. Bili su koncipirane široke ulice koji su obezbedili preglede na značajne kulturne spomenike i zgrade
- regulaciona linija nekih tredicionalnih stambenih zgrada neosigurava dovoljnu osunčanost pojedinig stambenih jedinica
- mora biti osigurano minimalno osunčavanje pojedinih stanova
- zgrade treba da budu očuvane u svojim celinama
- kod raspada istorijskih spomenika mora se uložiti maksimalan trud da se nađe određena adekvatna zamena
- upotrba istorijskih građevinskih stilova prilikom izgradnje ima neblagotvorne posledice
- dodržavanje ovih činjenica neće tolerisati nikakove istorijske slične činjenice
- osnove značaja urbanizma su njegove četiri osnovne funkcije, stambena, radna, rekreacija i saobraćaj – kao funkcije zoniranja
- regionalno planiranje svih stambenih struktura dodeljenih u četiri funkcije su podređene uzajamnoj kompleksnosti
- nove vrste moraju sadržati školice, škole, društvene centre, centre slobodnog vrmena i to tako da su unutrašnje spojene sa stanovanjem
- urbanizam je trodimanzionalan ne dvodimenzionalan. U prostoru može nastajati elemenat koji određuje velićinu saobraćaja kao i rekreaciju i jasno je da tu mora da postoje slobodne površine
- zgrada mora da ima dovoljno slobodnog prostora da bi zadovoljila uslov slobode
- ukrštanje saobraćajnih pravaca mora biti regulisano
- ulice se razlikuju prema njihovim određenjima- stambene, prolazne, glavne
- pešak mora da ima mogućnost za upotrebljavanje i drugig osim automobilskih trasa
Izvori uredi
Literatura uredi
- Le Corbusier, Atinska povelja, Beograd 1965.