Atlas V
Atlas V (engl. Atlas V) raketa-nosač je lake i srednje klase nosivosti, svemirske agencije Nase. Proizvođač je Lokid Martin i raketa postoji u nekoliko verzija. Debitovala je avgusta 2002. godine i predstavlja najnovije pokolenje porodice raketa Atlas, američkog prvenca za put u svemir.
 Lansiranje sonde SDO | |
| Osnovne informacije | |
|---|---|
| Funkcija | bespilotna raketa-nosač |
| Proizvođač | ULA |
| Zemlja porekla |  SAD
|
| Cena po lansiranju | 160 — 250 miliona dolara — 2015.
|
| Stepeni | 2
|
| Dimenzije | |
| Visina | 58,3—62,2 m (191—204 ft)
|
| Prečnik | 3,81 m
|
| Masa | 334,5—587 t (737.000—1.294.000 lb)
|
| Nosivost | |
| Kapacitet u NZO | 9.800—18.810 kg (21.610—41.470 lb)[1]
|
| Kapacitet u GTO | 4.750—8.900 kg (10.470—19.620 lb)[1]
|
| Slične rakete | |
| Derivativi | Vulkan |
| Rakete za poređenje | Falkon 9 v1.1 FT, Delta IV, Arijana 5, Proton, Angara |
| Istorija lansiranja | |
| Status | aktivna |
| Lokacije | Kejp Kanaveral LK41 Vandenberg LK3 |
| Ukupno lansiranja | 72 (401: 37, 411: 4, 421: 6, 431: 3) (501: 6, 521: 2, 531: 3, 541: 4, 551: 7) |
• uspešnih
|
71 (401: 36, 411: 4, 421: 6, 431: 3) (501: 6, 521: 2, 531: 3, 541: 4, 551: 7) |
• neuspešnih
|
0
|
• delom neuspešnih
|
1 (401)[2]
|
| Prvi let | 401: 21. avgust 2002. 411: 20. april 2006. 421: 10. oktobar 2007. 431: 11. mart 2005. 501: 22. april 2010. 521: 17. jul 2003. 531: 14. avgust 2010. 541: 26. novembar 2011. 551: 19. januar 2006. |
| Značajna lansiranja | Orbitalni istraživač Marsa Novi horizonti Lunar rekonesans orbiter Opservatorija Sunčeve dinamike Boing X-37B Junona (sonda) Marsova naučna laboratorija |
| Dodaci — Aerodžet | |
| Broj dodataka | 0—5
|
| Dužina | 17 m
|
| Prečnik | 1,6 m
|
| Ukupna masa | 46.697 kg
|
| Motori | 1 (čvrsto gorivo) |
| Potisak | 1.688,4 kN (379.600 lbf)
|
| Specifični impuls | 279,3 s
|
| Vreme sagorevanja | 94 s
|
| Gorivo | čvrsto gorivo |
| Prvi stepen — Zajednički centralni modul | |
| Motori | 1 RD-180 (dve mlaznice)
|
| Dužina | 32,46 m
|
| Prečnik | 3,81 m
|
| Ukupna masa | 305.143 kg
|
• prazan stepen
|
21.054 kg
|
• gorivo i oksidant
|
284.089 kg
|
| Potisak | nivo mora: 3.827 kN (860.000 lbf)
vakuum: 4.152 kN (933.000 lbf) |
| Specifični impuls | nivo mora: 311,3 s
vakuum: 337,8 s |
| Vreme sagorevanja | 253 s
|
| Gorivo | tečni kiseonik / RP-1 |
| Drugi stepen — Kentaur | |
| Dužina | 12,68 m
|
| Prečnik | 3,05 m
|
| Ukupna masa | 23.146 kg
|
• prazan stepen
|
2.316 kg
|
• gorivo i oksidant
|
20.830 kg
|
| Motori | 1 RL10A ili 1 RL10C
|
| Potisak | 99,2 kN (22.300 lbf)
|
| Specifični impuls | 450,5 s
|
| Vreme sagorevanja | 842 s
|
| Gorivo | tečni vodonik / kiseonik |
Konstrukcija uredi
Atlas V je dvostepena raketa. Prvi stepen je Zajednički centralni modul (engl. Common Core Buster), koji koristi Energomašov raketni motor RD-180. Prečnik prvog stepena rakete je 3,8 m, a visina 32,5 m, i može se još dodati do 5 raketa Aerodžet na čvrsto gorivo za ispomoć pri lansiranju većih tereta. Drugi stepen je Kentaur kriogene tehnologije, dužine 1,68 m i sa motorom RL10A. Na vrhu raketne kompozicije je kontejner prečnika 4 m (u novoj verziji 5 m), za smeštaj veštačkih satelita ili svemirske letelice.
Eksploatacija uredi
Do oktobra 2016. godine raketa je korišćena u 65 lansiranja i ima jedan delimični neuspeh. Lansiranje 19. januara 2006. godine je najveći uspeh ove rakete jer je u gornju orbitu izbacila 8.672 kg tereta. Raketa-nosač se lansira kako sa vazduhoplovne stanice Kejp Kanaveral, tako i iz aviokosmičke baze Vandenberg.
Reference uredi
- ^ a b „Atlas V Product Card”. United Launch Alliance. Arhivirano iz originala 27. 02. 2016. g. Pristupljeno 25. 2. 2016.
- ^ Gunter's Space Page – Atlas V (401). Space.skyrocket.de. Pristupljeno 19. 11. 2011.
Spoljašnje veze uredi
- (jezik: engleski) ULA Atlas V data sheets (www.ulalaunch.com)
- (jezik: engleski) Atlas V (www.astronautix.com)
