Autarijati

Autarijati (lat. Autariatae) su bili ilirsko pleme.

Pretpostavlja se da je oblast ovog ilirskog plemena bila sjeveroistočno od Skadarskog jezera i zahvatala je i jedan dio današnje sjeverne Crne Gore.

Svoj uspon pleme je doživelo između 6. i 4. veka p. n. e. Postoji mnogo istorijskih podataka, filoloških nalaza i veliki broj tragova materijalne prirode o njihovom prisustvu u zapadnim i centralnim delovima Balkana. Istraživanja Autarijata i glasinačke kulture (Glasinac, visoravan u opštini Sokolac) iz starijeg gvozdenog doba započela su krajem 19. veka ^[1].

Istorija uredi

Poreklo Autarijata može se pratiti u istoriji od proto-ilirskih stanovnika ^[2] koji su u bronzanom dobu naseljavali područja u jugoistočnoj Bosni i gornjem Podrinju, u 4. veku i oko reka Lim, Tare i Pive i planine Povlen i Maljen do Peštera, a u 5. veku prodrli su dublje na teritoriju današnje Srbije.

Etnogenetski proces formiranja ilirskog etničkog kompleksa započeo je migracijom Indoevropljana krajem 3. i početkom 2. milenijuma p. n. e. Prodirući u zapadni i centralni Balkan i srednji Podunavlje, doseljenici su uništili ili apsorbovali postojeće autohtone neolitske i eneolitske etnokulturne oblike. Time je formiran kompleks, kulturno, etnički i po poreklu srodne zajednice koje su se prostirale od Jadranskog mora do srednjeg Dunava i koje su na ovom području, u bronzanom dobu, zadržale dominaciju milenijumom.

Migracije ljudi kulture polja sa urnama oko 1300. godine p. n. e, značajno su promenile etničku i kulturnu strukturu Podunavlja, ali njihove migracije nisu značajno uticale na područje Glasinačke kulture u kasnom bronzanom dobu. Stabilizacija koja je usledila nakon migracija pokrenula je brzi etnički, kulturni i politički razvoj zajednice Autarijata. Zbog toga je njihova društvena i politička struktura postala složenija; plemenska organizacija prerasla je u kneževine-kneževine sa utvrđenim teritorijama oko 8. veka p. n. e.^{[traži se izvor]} U tumulima nastalim između 7. i 6. veka p. n. e. pronađene su veoma bogate kneževske grobnice u kojima su sahranjeni članovi lokalnih dinastija ^[3].

Zbog brojnih spoljnih političkih i ekonomskih faktora, zajednice Autarijata su nastale krajem 4. veka p. n. e. ujedinjeni u jedno političko biće. Nakon ujedinjenja, Autarijati počinju da se šire; pretežno na istoku, na teritorije plemena Tribali. Osim toga, proširili su se na jug gde su pobedili Ardijejce, njihove stare rivale sa kojima su se dugo borili za kontrolu pašnjaka i izvora soli. Istoričar i arheolog J.J. Vilkis navodi da se jedan od izvora soli oko kojeg su koristila ova dva ilirska plemena nalazio u blizini Orahovice, mesta u gornjem toku rijeke Neretve, u blizini Konjica ^[4]. Aktivnosti vlasti na prelazu iz 6. u 5. vek p. n. e. ostavila je dubok uticaj na susede pogođene njihovom ekspanzijom. Ardijci su krenuli prema obali Jadranskog mora ^[5], a Tribali dalje na istok. Proširenje vlasti omogućilo im je da uspostave hegemonističku kontrolu nad određenim delom Balkanskog poluostrva.

Nestanak uredi

Vladajuća klasa vrhunac svog političkog i ekonomskog razvoja dostigla je u 5. veku p. n. e. što se može zaključiti iz velikog broja bogatih kraljevskih tumula i grobnica iz tog vremena. Nakon dostizanja ovog vrhunca, kod Autarijata počinje faza postepenog opadanja.

Pre pohoda na Persiju, Aleksandar Veliki, u cilju jačanja severnih granica carstva, 334. godine p. n. e. osvojio je teritorije Tračana, Geta i Tribala, a nakon toga i teritorije Autarijata, te opustošio njihovu zemlju.

Dolaskom u Donju Panoniju Kelti su potčinili panonske (severnoilirske) narode, posebno one u istočnoj Slavoniji i Sremu. Oko 320. godine p. n. e. Kelti su prodrli na teritoriju Autarijata, dolinama reka Drine, Kolubare i Morave. Pisani izvori kažu da su Autarijati 311/310. p. n. e., bili u masovnoj migraciji.^{[traži se izvor]} Diodor (grčki istoričar iz 1. veka) kaže da ih je grčki vladar Kasandar (vladao Makedonijom od 305-297. p. n. e.) raselio oko planina Orbela (Belasica). Ubrzo nakon toga asimilirali su ih Dardanci ^[5].