Википедија

Ahajci (pleme)

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Ahajci.

Ahajci (stgrč. Ἀχαιοί) su bili pripadnici jednoga od četiri glavna plemena na koja su se djelili stanovnici antičke Grčke, uz Eolce, Jonce i Dorce. Prema osnivačkom mitu koji je zabilježio Hesiod, ime su dobili po Ahaju, mitskom utemeljivaču ahajskog plemena, koji je navodno bio jedan od sinova Ksuta i Jonov brat, osnivača jonskog plemena. Ksut je bio Helenov sin, mitskog pretka grčko (helenskog) naroda.[1]

Istorijski gledano, pripadnici ahajskog plemena su naseljavali oblast Ahaje na sjevernom Peleponezu. Oni su se pojavili na samom jugu Balkanskog poluostrva otprilike u vreme kada su na Kritu građene najstarije palate, krajem 3. ili početkom 2. milenijuma pre nove ere. Ahajci koji su se doselili u Grčku osnovali su niz manjih kraljevina na poluostvu Peleponez i u srednjoj Grčkoj. Njihovom brzom napretku i razvoju doprinosio je snažan uticaj minojske civilizacije. Arheološka istraživanja, koja je 1876. godine sproveo nemački istraživač Hajnrih Šliman, pokazala su da je Mikena bila središte jedne od najmoćnijih ahajskih kraljevina. Bili su veoma važan faktor u kolonizaciji južne Italije, gdje su 710. p. n. e. osnovali grad Kroton, koji je kasnije postao mjesto u kome je osnovana pitagorejska škola antičke filozofije.[2] Za razliku od ostalih premena (Eolaca, Jonaca i Doraca), Ahajci u klasičnom dobu nisu govorili posebnim dijalektom, već su koristili jedan oblik dorskog dijalekta.[3]

Porijeklo uredi

Pitanje porijekla i nastanka Ahajaca je još uvijek predmet rasprava. Nije poznato da li su došli sa severa ili istoka. Njihovo naseljavanje odvijalo se u talasima i trajalo je nekoliko vekova.Homer pojam „Ahajci“ koristi u Ilijadi da bi označio sve Grke u Trojanskom ratu,[4] a vjeruje se da taj ep opisuje događaje iz mikenskog doba, dakle prije 1100. p. n. e. Međutim, nema dokaza da su i sami Grci u mikenskom dobu za sebe koristili taj izraz. Pojam Ahhiyawa, koji se može naći u hetitskim spisima iz 13. vijeka p. n. e., možda se odnosio na Ahajce, odnosno na Grke iz mikenskog doba, ali ni za ovu teoriju ne postoje pouzdani dokazi. Emil Forer je otišao tako daleko da je čak tvrdio postojalo neko „veliko carstvo“ koje se zvalo Ahhiyawa i koje je stajalo rame uz rame sa orijentalnim državama starog vijeka. Međutim, sa njegovim zaključcima se nisu složili kasniji ispitivači, na primjer Ferdinand Somer.[5]

U klasičnom dobu zajednički naziv za Grčke je bio „Heleni“, što je možda odjek osnivačkog mita prema kome je mitski Helen utemeljivač grčkog naroda. Međutim, u Ilijadi se pod pojmom Heleni se podrazumjevaju samo stanovnici oblasti Helade u Tesaliji.[6] Dakle, postojale su bar dvije različite teorije o porijeklu Grka, te je teško samo na osnovu imena uspostaviti neposrednu vezu između istorijskih Ahajaca i Grka iz mikenskog doba. Na primjer, istorijski Lakedemonjani su koristili ovaj naziv, ali nisu za sebe tvrdili da su u bili kakvoj vezi sa Lakedemonjani koji se spominju u Ilijadi; upotreba istog imena ne znači odmah i zajedničko porijeklo.

Herodot i Pausanija su prenosili legendu po kojoj su Ahajci iz klasičnog doba prvobitno živjeli u Argolidi i Lakoniji. Međutim, kako navodi Strabon, to nije ono što je Homer imao u vidu pod pojmom Ahajci.[7] Ahajce su odatle navodne istjerali Dorci tokom Dorske najezde na Peloponez.[8] Ahajci su se tada preselili u oblast koja se zvala Egijalija i odatle istjerala Egijalce (kasnije Jonci).[9] Jonci su se privremeno naselili u Atini, a Egalija je postala Ahaja.[10][11]

Pausanija kaže da su se Ahajcima nazivali oni Grci koji su prvobitno živjeli u Argolidi i Lakoniji, jer su poticali od sinova mitskog Ahaja, Arhandra i Arhitela. Prema Pausaniji, Ahaj je prvobitno živjeo u Atici, gdje se njegov otac naselio nakon što je protjeran iz Tesalije. Kasnije se Ahaj vratio u Tesaliji i odande su Arhandar i Arhitel otišli za Peleponez.[12] Navodno je iz tog razloga i jedna drevna oblast u Tesaliji bila poznata kao Ftitiodska Ahaja.

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Apolodor iz Atine, Biblioteka, I, 7, 3.
  2. ^ Frederik Koplston (Frederick Copleston), Istorija filozofije, prev. Slobodan Žunjić, BIGZ, Beograd, 1991, str. 63.
  3. ^ Leonard R. Palmer, The Greek Language, Bristol Classical Press, London, 1995, str. 70.
  4. ^ Homer, Ilijada, II, 562.
  5. ^ Bengtson 2002, str. 8–15
  6. ^ Homer, Ilijada, II, 683–684.
  7. ^ Strabon, Geografija, VIII, 6, 2.
  8. ^ Herodot, Istorija, VIII, 73, 1.
  9. ^ Herodot, Istorija, VII, 94, 1.
  10. ^ Pausanija, Opis Helade, VII, 1, 2 sqq.
  11. ^ Herodot, Istorija, I, 143, 1 sqq.
  12. ^ Pausanija, Opis Helade, VII, 1, 6.

Literatura uredi

  • Bengtson, Hermann (2002). Griechische Geschichte (9 izd.). München: C. H. Beck. str. 8—15. ISBN 978-3-406-02503-7. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ахајци_(племе)&oldid=26816249”