Basarab I
Basarab I Osnivač (rum. Basarab Întemeietorul, takođe Basarab Veliki ), u srpskim izvorima poznat kao Ivanko Basaraba, bio je vojvoda odnosno knez Vlaške (oko 1310-1352). Prvi vlaški vladar.
| Basarab I | |
|---|---|
 Ivanko moli za pobedu u bitki kod Posade nakon poraza u bici kod Velbužda | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1310. |
| Datum smrti | 1352. |
| Mesto smrti | Kampulung, |
| Porodica | |
| Potomstvo | Teodora Vlaška, Nikola Aleksandar od Vlaške |
| Roditelji | Basar |
| Dinastija | Basaraba ot Basar |
| Prethodnik | Tihomir |
| Naslednik | Nikola Aleksandar od Vlaške |
Njegova unuka Ana Besarab je poslednja carica Srpskog carstva.
Vlada
urediNa istorijsku pozornicu je izgleda stupio u vreme rata između Ugarske i pravoslavnih država na severu Balkanskog poluostrva. Oko 1324. postao je vazal ugarskog kralja Karla I (1308-1342), koji ga je, međutim, posle prozvao „nevernim“, jer je, kako je smatrao, zauzeo zemlje koje pripadaju njegovoj kruni.
Porodica Basarab
urediBugarski bojar Basar je predak dinastije. Njegov je grob otkriven u crkvi Svetih Četrdeset mučenika u Trnovu, gde je sahranjen sveti Sava. Vladar upravlja uz pomoć bojarskog saveta.[1]
Prvobitno ime mu je bilo Basarabaj, ali je ono izgubilo nastavak -a kada je ušlo u rumunski jezik. Kumanskog je ili pečeneškog porekla, a najverovatnije znači „otac koji vlada“. Basar je particip prezenta glagola „vladati“, čije izvedenice su posvedočene u starim i savremenim kipčačkim jezicima. Rumunski istoričar Nikolaje Jorga smatra da je drugi deo imena, –aba (otac), u stvari počasna titula, koja se može naći u nekim kumanskim imenima kao npr.: Terteroba, Arslanapa i Ursoba.
Bitke
urediGodine 1330. kralj Karlo I pokrenuo je pohod na Vlašku sa ciljem da povrati vlast nad njom. Posle trodnevnih borbi, Basarab je 12. novembra pobedio ugarske snage u bici kod Posade, koja je obeležila kraj ugarske vlasti i nastanak nezavisne Vlaške kneževine.
Basarab je osnovao prvu vlašku vladarsku dinastiju koja je nazvana po njemu — Basaraba. Takođe, zbog uticaja ove dinastije u Moldaviji ili Bogdaniji, cela istočna teritorija zemlje je nazvana Besarabija.
Od sredine 14. veka pa nadalje njegovo ime se javlja u srpskim, ugarskim, moldavskim i poljskim izvorima kao naziv za Vlašku, a od 15. veka kao naziv za teritoriju Budžaku između donjih tokova reka Pruta i Dnjestra. Naziv Besarabija se počeo odnositi na celu oblast između Pruta i Dnjestra (tj. današnje Republike Moldavije).
