Bacanje diska
Bacanje diska je atletska disciplina s rotacionim kretanjima kojim bacač nastoji baciti spravu što dalje. Bacanje diska razvija snagu, brzinu okretnosti i preciznost kretanja na bacalištu te se i danas upotrebljava kao sredstvo za razvijanje učenikovih sposobnosti. Bacanje diska je drevni sport, kao što pokazuje Mironova statua Diskobol iz petog veka pre nove ere.[1][2] Iako nije deo sadašnjeg petoboja,[3] bio je to jedan od događaja starogrčkog petoboja,[4][5] koji se može datirati najmanje od 708. pre nove ere,[6] i deo je modernog desetoboja.[7][8]
Istorija uredi
Disk pominje Homer u stihu „kolut je taj Etion bacio jaki“ (Ilijada XXIII, 827). Bacanje diska kao disciplina bilo je sastavni deo pentatlona — petoboja.[9] Vajar Miron (sredina 5. veka p. n. e.) isklesao je statuu bacača diska u fazi zamaha, jedno od remek dela antičke umetnosti. Iskopine u Olimpiji potvrdile su da su Grci pravili diskove od kamena, drveta, gvožđa i bronze.
Disk je bio težak os1,245 do 5,707 kg, 16,5 do 34 cm. Bacao se sa određenog kamenog postolja, tzv. balbisa površine 80 х 70 cm što dokazuje da Grci nisu poznavali tehniku okreta.
Na prvim Olimpijskim igrama 1896. u Atini disk se bacao grčkim stilom (bez okreta).[10] Prvo mesto osvojio je Robert Garet rezultatom 29,15 m. Nakon IV Olimpijskih igara 1910. godine određeno je da prečnik kruga iz kojeg se baca disk bude 2,5 metara. Šveđanin Sedersen i Čeh F. Janda-Suk prvi su počeli bacati disk s okretom, ali iz kruga prečnika 2,135 metara.[11] Jedno vreme disk se bacao iz kruga 2,70 metara.
Od 1902 najbolje rezultate imali su Martin Šeridan (SAD), Adolfo Konselini (Italija), Džej Silvester i Al Erter iz SAD, Ludvik Danek (Čehoslovačka, Riki Bruh (Švedska) i dr.
Prvi nezvanični rekord za žene postavila je 1923. M. Tenbore (Francuska) rezultatom 27,39 m. Prvi zvanični rekord postavila je Gizela Mauermajer (Nemačka) 48,31, a zatim Lizel Vesterman (Zapadna Nemačka), Nina Dumbadze, Tamara Pres i Faina Melnik (SSSR) dr.
U Jugoslaviji se rezultati beleže od 1919. godine. Tada je Đuro Gašpar, bacajući disk desnom i levom rukom, postigao daljinu od 54,2875 m (29,5375 + 24,75), a 1920. postavio je rekord bacajući jednom rukom 31,39 m. Prvi priznati rekord za žene postavila je M. Cimperman rezultatom 20,87 m.
Pravila takmičenja uredi
Disk se baca iz kruga prečnika 2,50 m čiji je obruč od gvožđa ili čelika. Svaki takmičar ima pravo na tri pokušaja, osmorica (na manjim takmičenjima šestorica) imaju pravo na još tri pokušaja. Nijedan takmičar nema pravo na dodatne pokušaje, ako u prva tri pokušaja nemaju nema barem jedan uspeli pokušaj. Najbolji hitac svakog takmičara je i njegov najbolji rezultat. Pri bacanju takmičar sme dotaći samo unutrašnji deo obruča. Takmičar može napustiti krug kroz njegov zadnji deo tj. iza linije koja obeležava njegovu sredinu., tek kada disk dodirne tlo. Hitac se meri od najbližeg otiska, nastalog pri padu diska na tlo, do unutrašnjeg ruba kruga. Disk za seniore i juniore od 17 do 19 godina je 2 kg, juniore do 17 god. 1,5 kg. Seniorke i juniorke, kao i pioniri i pionirke bacaju disk od 1 kilograma.
Specijalne vežbe bacanja diska uredi
- Iz raskoračnog uspravnog stava, sukanja trupom sa bučicama u levu i desnu stranu.
- Iz raskoračnog uspravnog stava, sa opterećenjem na plećima, sukanje* trupa u levu i desnu stranu.
- Bacanje diska u vis preko kažiprsta, pri čemu sprava dobija rotaciono kretanje u pravcu kretanja kazaljke na satu.
- Iz raskoračnog stava, imitacioni pokreti bacanja diska.
- Bacanje olakšane sprave u cilju usavršavanja specijalne brzine pokreta u fazi završnog naprezanja.
- Bacanje standardne sprave u cilju usvajanja preciznosti pokreta u fazi prestizavanja sprave.
- Dizanje lakših tegova iz ležanja, seda, čučnja i nešto težih iz stojećeg stava jednom i obema rukama.
*sukanje ili povijanje: prilikom izvođenja ni jedan deo tela se ne pomera izrazito van ravnotežnog položaja.
Svetski rekordi uredi
Prvi svetski rekord u bacanju diska IAAF (International Association of Athletics Federations – Međunarodna atletska federacija) je priznala 1912. godine. Trenutni rekord kod muškaraca je 74,08 metara, a postigao ga je Jirgen Šult iz Istočne Nemačke u Nojbrandenburgu 6. juna 1986. godine. Kod žena rekord drži Gabrijela Rajnš iz Istočne Nemačke sa 76,80, a postignut je isto u Nojbrandenburgu, 9. jula 1988. godine.
Lista najboljih rezultata u bacanju diska za muškarce uredi
Ovo je lista 10 atletičara koji su najdalje bacili disk, sa stanjem na dan 27. novembar 2023. godine. (Napomena: neki atletičari su više puta bacili disk u prikazanom rasponu. Prikazan je samo najbolji rezultat svakog atletičara.)[12]
| Plasman | Dužina | Ime | Dat. rođ. | Država | Mesto | Datum |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 74,08 | Jirgen Šult | 11. maj 1960. |  Istočna Nemačka /  Nemačka |
Nojbrandenburg | 6. jun 1986. |
| 2. | 73,88 | Virgilijus Alekna | 13. februar 1972. |  Litvanija |
Kaunas | 3. avgust 2000. |
| 3. | 73,38 | Gerd Kanter | 6. maj 1979. |  Estonija |
Helsinborg | 4. septembar 2006. |
| 4. | 71,86 | Jurij Dimčev | 5. avgust 1958. |  Sovjetski Savez |
Moskva | 29. maj 1983. |
| Danijel Štal | 27. avgust 1992. |  Švedska
|
Botnarid | 29. jun 2019. | ||
| Kristjan Čeh | 17. februar 1999. |  Slovenija
|
Jihvi | 16. jun 2023. | ||
| 7. | 71,84 | Pjotr Malahovski | 7. jun 1983. |  Poljska |
Hengelo | 8. jun 2013. |
| 8. | 71,70 | Robert Fazekaš | 8. avgust 1975. |  Mađarska |
Sombathelj | 14. jul, 2002. |
| 9. | 71,50 | Lars Ridl | 28. jun 1967. | Nemačka |
Visbaden | 3. maj 1997. |
| 10. | 71,32 | Ben Plaknet | 13. april 1954. |  Sjedinjene Američke Države |
Judžin (Oregon), | 4. jun 1983. |
Svetski i kontinentalni rekordi za muškarce uredi
(stanje 27. novembar 2023.)
| Dužina m | Ime | Država | Mesto | Datum | |
|---|---|---|---|---|---|
| SR | 74,08 | Jirgen Šult | Istočna Nemačka |
Nojbrandenburg, Istočna Nemačka | 6. jun 1986. |
| OR | 69,89 | Virgilijus Alekna | Litvanija |
Atina | 29. avgust 2004. |
| ER | 74.08 | Jirgen Šult | Istočna Nemačka |
Nojbrandenburg, Istočna Nemačka | 6. jun 1986. |
| SAR | 71,32 | Ben Plaknet | Sjedinjene Američke Države |
Judžin, SAD | 4. jun 1983. |
| JAR | 70,29 | Maurisio Ortega |  Kolumbija |
Luvelje, Portugalija | 22. jul 2020. |
| AFR | 70,32 | Franc Kruger |  Južnoafrička Republika |
Salon-de-Provans, Francuska | 26. maj 2002. |
| AZR | 69,32 | Ehsan Hadadi |  Iran |
Talin, Estonija | 3. jun 2008. |
| OKR | 70,39 | Aleks Rouz |  Samoa |
Ramona, SAD | 16. april 2023. |
| RS | 61,94 | Dragan Perić AK Partizan, Beograd |
 SR Jugoslavija |
Beograd | 26. maj 1991. |
Lista najboljih rezultata u bacanju diska za žene uredi
Ovo je lista 10 atletičarki koje su najdalje bacile disk, sa stanjem na dan 27. novembar 2023. godine. (Napomena: neke atletičarke su više puta bacile disk u prikazanom rasponu. Prikazan je samo najbolji rezultat svake atletičarke.)[13]
| Plasman | Dužina | Ime | Dat. rođ. | Država | Mesto | Datum |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 76,80 | Gabrijela Rajnš | 23. septembar 1963. | Istočna Nemačka |
Nojbrandenburg | 7. juli 1988. |
| 2. | 74,56 | Zdenjka Šilhava | 15. jun 1954. |  Čehoslovačka |
Njitra | 26. avgust 1984. |
| Ilke Viluda | 28. mart 1969. | Istočna Nemačka |
Nojbrandenburg | 23. jul 1989. | ||
| 4. | 74,08 | Dijana Ganski | 14. decembar 1963. | Istočna Nemačka |
Karl Marks Štat | 20. jul 1987. |
| 5. | 73,84 | Danijela Kostijan | 30. april 1965. |  Rumunija |
Bukurešt | 30. april 1988. |
| 6. | 73,36 | Irina Mešinski | 24. mart 1962. | Istočna Nemačka |
Prag | 17. avgust 1984. |
| 7.. | 73,28 | Galina Savinkova | 15. jul 1953. | Sovjetski Savez |
Donjeck | 8. septembar 1984. |
| 8. | 73,22 | Cvetanka Hristova | 14. mart 1962. |  Bugarska |
Kazanlak | 19. april 1987. |
| 9. | 73,10 | Gizela Bejer | 16. jul 1960. | Istočna Nemačka |
Berlin | 20. jul 1984. |
| 10. | 72,92 | Martina Helman | 12. decembar 1960. | Istočna Nemačka |
Potsdam | 20. avgust 1987. |
Svetski i kontinentalni rekordi za žene uredi
(stanje 27. novembar 2023.)
| Dužina m | Ime | Država | Mesto | Datum | |
|---|---|---|---|---|---|
| SR | 76,80 | Gabrijela Rajnš | Istočna Nemačka
|
Nojbrandenburg, Istočna Nemačka | 7. juli 1988. |
| OR | 72,30 | Martina Helman | Istočna Nemačka
|
Seul, Južna Koreja | 29. septembar 1988. |
| AFR | 64,96 | Čioma Onjekvere |  Nigerija
|
Ramona, SAD | 15. april 2023. |
| AZR | 71,68 | Sjao Janling |  Kina
|
Peking, Kina | 14. mart 1992. |
| SAR | 71,46 | Valeri Olman | SAD
|
San Dijego, SAD | 8. april 2022. |
| JAR | 65,34 | Andresa de Morais |  Brazil
|
Leirija, Portugalija | 26. jun 2019. |
| ER | 76,80 | Gabrijela Rajnš | Istočna Nemačka
|
Nojbrandenburg, Istočna Nemačka | 7. juli 1988. |
| OKR | 69,64 | Deni Stivens |  Australija
|
London, Velika Britanija | 13. avgust 2017. |
| RS | 63,63 | Dragana Tomašević AK Sirmijum, Sremska Mitrovica |
 Srbija |
Geteborg, Švedska | 8. avgust 2006. |
Vidi još uredi
- Osvajači olimpijskih medalja u atletici — bacanje diska za muškarce
- Osvajačice olimpijskih medalja u atletici — bacanje diska za žene
- Osvajači medalja na svetskim prvenstvima — bacanje diska za muškarce
- Osvajačice medalja na svetskim prvenstvima — bacanje diska za žene
- Razvoj svetskog rekorda u bacanju diska za muškarce
- Razvoj svetskog rekorda u bacanju diska za žene
Reference uredi
- ^ Woodford, Susan. (1982) The Art of Greece and Rome. Cambridge: Cambridge University Press, p. 16. ISBN 0521298733
- ^ Clark, Kenneth. (2010) The Nude: A study in ideal form. New edition. London: The Folio Society, pp. 134–135.
- ^ Branch, John (26. 11. 2008). „Modern Pentathlon Gets a Little Less Penta”. New York Times. Pristupljeno 2008-11-27.
- ^ Gardiner, Norman. Athletics in the Ancient World. Mineola, New York: Dove Publications INC.
- ^ „Olympic Games Medals, Results, Sports, Athletes | Medailles, Resultats, Sports et Athletes des Jeux Olympiques”. www.olympic.org. Pristupljeno 2015-12-14.
- ^ „Sports – List of Summer and Winter Olympic Sports”. olympic.org. 14. 1. 2018.
- ^ „Decathlon”. Encarta. 2008. Arhivirano iz originala 28. 10. 2009. g. Pristupljeno 6. 8. 2008.
- ^ Flatter, Ron. „Thorpe preceded Deion, Bo”. espn.com. Pristupljeno 11. 12. 2020.
- ^ „History of Discus”. www.discusnada.org. Pristupljeno 2020-03-11.
- ^ „Discus Throwing | Encyclopedia.com”. www.encyclopedia.com. Pristupljeno 2020-03-11.
- ^ „Discus Throw”. site.dev.aws.worldathletics.org. Pristupljeno 2020-10-26.
- ^ „Discus Throw - men - senior - outdoor”. worldathletics.org. Pristupljeno 2023-11-27.
- ^ „Discus Throw - women - senior - outdoor”. worldathletics.org. Pristupljeno 2023-11-27.
Literatura uredi
- William D. McArdle; Frank I. Katch; Victor L. (2010). Exercise Physiology: Nutrition, Energy, and Human Performance (7 izd.). Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins. str. xviii—xxvii. ISBN 9780781797818.
- Zeigler, Earle F. (2003). Socio-cultural Foundations of Physical Education & Educational Sport. Oxford: AAchen. ISBN 1841260932.
- Gardinier, E. Norman (1930). Athletics of the Ancient World. London: OUP.
- Homer's Iliad: Translated by W. Munford (na jeziku: engleski). C. C. Little and James Brown. 1846. str. 179. Pristupljeno 7. 5. 2023.
- „Two-handled storage jar (pelike) depicting young athletes jumping”. Museum of Fine Arts Boston. Pristupljeno 13. 11. 2020.
- „Battle sarcophagus”. DMA (Dallas Museum of Art). Pristupljeno 11. 11. 2020.
- Camargo, Arturo (16. 7. 2016). „"Take great pains in your knightly practices" – A brief review of Medieval and Renaissance training methodologies”. HROARR. Pristupljeno 11. 11. 2020.
- „History of Fitness”. healthahoy. Pristupljeno 11. 11. 2020.
- Clements, John. „Using the "F" Word – The Role of Fitness in Historical Fencing”. ARMA (The Association for Renaissance Martial Arts). Pristupljeno 11. 11. 2020.
- Mercuriale, Girolamo (1601). „De Arte Gymnastica Libri Sex”. GoogleBooks. Pristupljeno 8. 1. 2021.
- Ford, Edward. „The 'De Arte Gymnastica of Mercuriale' (review)” (PDF). history.physio. Pristupljeno 13. 11. 2020.
- E.G. Ravenstein, J. Hulley (1867). „The Gymnasium and its Fittings”. GoogleBooks. N. Trubner & Co. (London, 1867). Pristupljeno 13. 11. 2020.
- Ravenstein, Ernest George (1867). „ibid”.
- Becic, Samir (16. 4. 2016). „Fitness Throughout the History of Time”. Heatlh Fitness Revolution. Pristupljeno 11. 11. 2020.
- Chisholm, Ann (2007). „The disciplinary dimensions of nineteenth-century gymnastics for US women”. The International Journal of the History of Sport. 24 (4): 432—479. S2CID 143593453. doi:10.1080/09523360601157172. Pristupljeno 13. 11. 2020.
- Freeman, Mark (2015). Sport, Health and the Body in the History of Physical Education. Oxon: Routledge. str. 21—22.
