Bileća
Bileća je naseljeno mjesto i sjedište istoimene opštine u Republici Srpskoj, BiH.
Bileća | |
|---|---|
 Bileća | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština | Bileća |
| Osnovan | prvi pomen 1286. godine |
| Stanovništvo | |
| — 2013. | 7.476 (RZS) 7.568 (AGS) |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 52′ 29″ S; 18° 25′ 40″ I / 42.874861° S; 18.427833° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 491 m |
  Bileća Bileća na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 89230 |
| Pozivni broj | 059 |
| Veb-sajt | opstinabileca |
Na popisu stanovništva 2013. godine, Bileća je prema podacima Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske imala 7.476 stanovnika,[1] a prema podacima Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine 7.568 stanovnika.[2]
Ime uredi
Ime Bileća potiče od praslovenske riječi "nabzvati" koja se danas definiše kao riječ nabavljati ili dobijati.[traži se izvor]
Geografija uredi
Bileća je locirana u Istočnoj Hercegovini. Nadmorska visina gradskog područja je 476 metara. Na području Bileće se ukrštaju sredozemna i kontinentalno-planinska klima. Reljef je brdovit između kojeg se nalaze kraška polja: Dabarsko polje, Fatničko polje, Plansko polje i Bilećko polje. Južno od Bileće nalazi se izvor rijeke Trebišnjice. Izgradnjom hidroelektrane 1966. godine stvorena je jedna od najvećih vještačkih akumulacija u svijetu, Bilećko jezero, koje ima dužinu 18 km, a širinu 3-4 km.
Klima uredi
Klima u Bileći je na prelasku sa mediteranske na umjereno-kontinentalnu. Bileća je malo svježija u odnosu na Trebinje (30 km). Prosječna godišnja temperatura je 13,4 °C. Dok je najhladniji mjesec januar sa srednjom temperaturom 4,5 °C, a najtopliji je jul sa srednjom temperaturom 22,5 °C. Godišnja količina padavina je 1.549 mm.
| Klima Bileća | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 18,5 (65,3) |
19,0 (66,2) |
23,0 (73,4) |
29,5 (85,1) |
33,0 (91,4) |
37,5 (99,5) |
41,5 (106,7) |
41,0 (105,8) |
37,5 (99,5) |
31,0 (87,8) |
23,0 (73,4) |
18,0 (64,4) |
41,5 (106,7) |
| Prosek, °C (°F) | 4,5 (40,1) |
5,5 (41,9) |
9,0 (48,2) |
13,5 (56,3) |
19,0 (66,2) |
21,5 (70,7) |
22,5 (72,5) |
22,5 (72,5) |
20,5 (68,9) |
16,5 (61,7) |
10,0 (50) |
5,5 (41,9) |
13,4 (56,1) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −16,5 (2,3) |
−16,0 (3,2) |
−9,0 (15,8) |
−1,0 (30,2) |
5,5 (41,9) |
9,0 (48,2) |
11,5 (52,7) |
11,5 (52,7) |
5,0 (41) |
−1,5 (29,3) |
−8,5 (16,7) |
−15 (5) |
−16,5 (2,3) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
Istorija uredi
Prvi tragovi civilizacije na području opštine Bileća datiraju još iz neolita o čemu svjedoče arheološki lokaliteti, još uvijek nedovoljno istraženi. Prvi pomen Bileće kao naseljenog mjesta nalazimo u dokumentima Dubrovačkog arhiva iz 1286. godine, kada se pominje pod nazivom Bilechia. Takođe u istim izvorima i pod istim nazivom Bileća se pominje i u 14. i 15. vijeku kao važna raskrsnica puteva na srednjovjekovnom karavanskom putu. U jednom dokumentu od 8. septembra 1388. godine ističe se da je vojska vojvode Vlatka Vukovića u polju kod Bileće teško porazila osmanlijsku vojsku pod komandom Šahin-paše. U periodu od 13. do 16. vijeka u ovim krajevima istorija bilježi i veliki broj stećaka, koji kao monoliti teže i do 5 tona. Bileća je potpala pod osmansku vlast 1466. godine i u vjekovima vladavine Osmanskog carstva na ovim prostorima teško stradala zbog vječitih buna i otpora. U neposrednoj blizini Bileće nalazi se Vučji Do, gdje se odigrala Vučidolska bitka 1876. godine u kojoj je učestvovalo 16 bilećkih četa. Odlukom Berlinskog kongresa Bileća je ušla u sastav Austrougarske monarhije i u tom periodu dolazi do privrednog razvitka. Prva osnovna škola u Bileći je otvorena 1880. godine. Ovde se nalazi OŠ „Sveti Sava” (Bileća).
U toku 1940. godine u Bileći je postojao koncentracioni logor za političke zatvorenike, koji se nalazio u turskoj kasarni. Postojale su četiri sobe: slovenačka, makedonska, srpska i ženska, a poznata revolucionarna pesma „Bilećanka“ je nastala u ovom logoru.
Kultura uredi
Bileća je sjedište KUD „Zora Hercegovine“.[3][4] Ovde se nalaze Zavičajni muzej Bileća i Careva džamija u Bileći.
Spomen-soba uredi
U centru Bileće se nalazi spomen-soba posvećena sjećanju na 136 poginulih boraca Bilećke brigade Vojske Republike Srpske.[5] Spomen-soba se do juna 2012. nalazila u Domu kulture, kada je premještena u obnovljenu zgradu SPKD „Prosvjete“.[5]
U Bileći je 2. oktobra 2014. otvoren Ravnogorski park.[6]
Stanovništvo uredi
| Sastav stanovništva – naselje Bileća | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[7] | 1991.[8] | 1981.[9] | 1971.[10] | 1961. | |||
| Ukupno | 7 616 (100,0%) | 7 568 (100,0%) | 5 763 (100,0%) | 4 033 (100,0%) | 2 491 (100,0%) | ||
| Srbi | 7 500 (98,48%) | 5 619 (74,25%) | 3 882 (67,36%) | 2 810 (69,68%) | 1 725 (69,25%) | ||
| Crnogorci | 52 (0,683%) | – | 286 (4,963%) | 190 (4,711%) | 108 (4,336%) | ||
| Hrvati | 19 (0,249%) | 39 (0,515%) | 42 (0,729%) | 82 (2,033%) | 165 (6,624%) | ||
| Neizjašnjeni | 19 (0,249%) | – | – | – | – | ||
| Ostali | 9 (0,118%) | 411 (5,431%) | 26 (0,451%) | 36 (0,893%) | 17 (0,682%) | ||
| Bošnjaci | 7 (0,092%) | 1 290 (17,05%)1 | 841 (14,59%)1 | 828 (20,53%)1 | 279 (11,20%)1 | ||
| Muslimani | 4 (0,053%) | – | – | – | – | ||
| Nepoznato | 4 (0,053%) | – | – | – | – | ||
| Jugosloveni | 2 (0,026%) | 209 (2,762%) | 651 (11,30%) | 64 (1,587%) | 157 (6,303%) | ||
| Makedonci | – | – | 23 (0,399%) | 14 (0,347%) | 20 (0,803%) | ||
| Albanci | – | – | 7 (0,121%) | 1 (0,025%) | 5 (0,201%) | ||
| Slovenci | – | – | 5 (0,087%) | 8 (0,198%) | 15 (0,602%) | ||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
 |
Sport uredi
Bileća je sjedište fudbalskog kluba Hercegovac.
Znamenite ličnosti uredi
- Tijana Bošković, srpska odbojkašica.
- Jefto Bošnjak, narodni heroj Jugoslavije.
- Radoslav Bratić, srpski književnik i dramaturg.
- Dušan Vukotić, filmski reditelj, scenarista, animator i oskarovac.
- Vladimir Gaćinović, srpski književnik i član Mlade Bosne.
- Jevto Dedijer, docent geografije na Beogradskom univerzitetu.
- Safet Isović, bosanskohercegovački i jugoslovenski pjevač, izvođač sevdalinki.
- Karl Malden, američki glumac srpskog porekla.
- Milan Milošević, srpski i bosanskohercegovački košarkaš.
- Nenad Mišanović, srpski košarkaš.
- Radovan Rade Radović, komandant vojne jedinice Bilećki dobrovoljci.
- Branko Tupanjac, preduzetnik
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA” (PDF). www2.rzs.rs.ba/. Republički zavod za statistiku.
- ^ „Popis stanovništva u BiH 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 24. 12. 2017. g. Pristupljeno 18. 11. 2017.
- ^ „Smotra dječjeg folklora”. Radio-televizija Republike Srpske. 10. 06. 2012. Pristupljeno 11. 06. 2012.
- ^ „Bileća: Najveće kulturno blago u jednoj od najstarijih zgrada u gradu”. Istok (na jeziku: srpski). 2020-03-05. Arhivirano iz originala 27. 01. 2023. g. Pristupljeno 2023-01-27.
- ^ a b „Bileća: Spomen soba za 136 boraca”. Radio-televizija Republike Srpske. 24. 06. 2012. Pristupljeno 25. 06. 2012.
- ^ „Ravnogorski park u Bileći svečano otvoren (2. oktobar 2014)”. Arhivirano iz originala 04. 10. 2014. g. Pristupljeno 03. 10. 2014.
- ^ „Popis 2013 BiH - Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. www.popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Pristupljeno 28. 4. 2020.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 18)” (PDF). fzs.ba. Pristupljeno 17. 1. 2016.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 30. 11. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 30. 11. 2015.
Spoljašnje veze uredi
- Opština Bileća — Zvanična veb prezentacija (jezik: srpski)
- Bilećki sajt — BILEĆAinfo (jezik: srpski)
- Портал Моја Херцеговина — Билећа (jezik: srpski)
- Eparhija Zahumsko-hercegovačka (zvanična prezentacija) (jezik: srpski)
- Hidroelektrane na Trebišnjici (jezik: srpski)
- Maplendija: Gugl satelitska mapa
- Folingrejn: Geografske koordinate
- Patrola od Beograda do Herceg Novog preko Bileće, SAT RTS - Zvanični kanal
