Bitka kod Gvadalahare

Bitka kod Gvadalahare bila je pokušaj nacionalista da zauzmu šire područje oko Madrida nakon neuspele bitke za Madrid. Bitka je počela italijanskom ofanzivom 8. marta, koju su republikanske snage zaustavile 11. marta. Republikanci su 18. marta pokrenuli kontraofanzivu i do 23. marta porazili neprijateljske snage.

Bitka kod Gvadalahare
Deo Španskog građanskog rata
Ruševine Gvadalahare tokom bitke.
Vreme 8. mart – 23. mart 1937. Mesto Gvadalahara, Španija Ishod Pobeda republikanskih snaga
Sukobljene strane
Španska republika Internacionalne brigade	Nacionalistička Španija Kraljevina Italija
Komandanti i vođe
Enrike Hurado Hose Mijaha	Hose Moskardo Mario Roata
Jačina
20.000 45 komada artiljerije, 60 tanketa, 80 aviona	15.000 Marokanaca, 35.000 Italijana 270 komada artiljerije, 108 tanketa, 62 aviona
Žrtve i gubici
2.000 mrtvih, 4.000 ranjenih, 400 zarobljenih	3.000 mrtvih, 4.000 ranjenih, 800 zarobljenih

Pozadina

Nakon fijaska treće nacionalističke ofanzive upućene na republikanski Madrid tokom početne faze opsade grada, general Fransisko Franko se odlučio na četvrtu ofanzivu s ciljem zauzimanja šireg područja oko glavnog grada. Iako pobednici na reci Harami, nacionalisti su bili previše iscrpljeni za dalje bitke, dok su italijanski dobrovoljci bili poprilično motivisani nakon pobede kod Malage. Franko je prihvatio stajalište da bi Italijani mogli biti uspešni nakon teškog poraza republikanaca na Harami.

Nacionalističke snage su okupljale 35.000 vojnika, 222 topa, 108 tanketa, 32 oklopnih kola, 3.685 kola i 60 aviona Fijat. U Gvadalahari se nalazila republikanska 12. divizija španske republikanske armije sa 10.000 vojnika, 5.900 pušaka, 85 mitraljeza i 15 topova. Republikanci nisu bili posebno pripremljeni kod Gvadalahare, jer na tom području dotad nije bilo ratnih operacija, a mislilo se da će naredni udar Frankovih snaga slediti južno od Madrida.

Bitka

Italijanska ofanziva

Ofanziva je započela 30-minutnim bombardovanjem grada, nakon čega su italijanske jedinice krenule u juriš na položaje 50. republikanske brigade. Njihov napad je usporen pod uticajem magle, smanjujući time vidljivost. Italijani su napredovali samo 12 km, zauzevši mesta Mirabueno, Alaminos i Kastehon.

Dana 9. marta, Italijani su nastavili ofanzivu na republikanske položaje, ali su im ovaj put udarnu iglu predstavljali tenkovi. Napad je ponovno postigao slabe uspehe, zbog smanjene vidljivosti. Italijansko napredovanje usporio je napad Jedanaeste internacionalne brigade. Ipak, Italijani su do večeri napredovali i do 18 km, stigavši do predgrađa Briuega.

Republikanskim snagama je 12. marta pristiglo pojačanje u vidu Dvanaeste internacionalne brigade, tri artiljerijske baterije i jednog tenkovskog bataljona. Nacionalisti su ujutru toga dana izvršili bombardovanje republikanskih položaja i bezuspešno izvršili napad na 11. internacionalnu brigadu. Njihovi napadi na 11. i 12. internacionalnu brigadu nastavili su se ceo dan, ali bez uspeha. Italijani su uveče prestali s napadom i počeli su da se utvrđuju.

Zadnjeg dana ofanzive, 11. marta, Italijani su u početku uspešno napredovali, ali su ih borci 11. i 12. internacionalne brigade prisilili na uzmak.

Republikanska kontraofanziva

Republikanci su odlučili da iskoriste povoljan trenutak, te se ujutro 12. marta pregrupisali i oko podneva izvršili protivnapad. Nakon bombardovanja nacionalističkih položaja, u juriš su krenuli republikanski tenkovi T-26 i BT-5. Italijanski tenkovi su se tom prilikom zaglavili u blatnom terenu i bili slabo pokretne, te stoga lake mete za republikansku avijaciju.

Republikanci su nastavili da napreduju od 13. do 17. marta, kada su razmestili svoje snage da zadaju konačni udar neprijatelju. U tom trenutku, Republikanci su imali 20.000 vojnika, 28 topova, 60 lakih tenkova i 70 aviona. Nacionalisti su imali 45.000 vojnika, 200 topova, 80 lakih tenkova i 50 aviona.

Republikanci su tokom 18. marta nastavili da vraćaju teritoriju izgubljenu tokom nacionalističke ofanzive 8-11. marta. Italijanski pokušaj protivofanzive nije uspeo, nakon čega su organizovali povlačenje.

U periodu od 19. do 23. marta, Republikanci su napredovali preko gradova Gahanehos i Viljavisijosa de Tahunja. Njihova protivofanziva zaustavljena je na liniji Valdearenas-Ledansa-Ontanares, gde su se nalazile Frankove snage.

Posledice

Poraz nacionalističkih snaga kod Gvadalahare označio je završetak borbi i prekid svakog daljeg pokušaja da se razbije republikanska odbrana koja je štitila Madrid. Pobeda Republikanaca kod Gvadalahare, u kojoj su učestvovali i mnogi Italijani u sastavu Internacionalnih brigada, bila je predmet intenzivne propagande i znatno je podigla borbeni moral republikanskih boraca.

Literatura

• Thomas, Hugh (2001). The Spanish Civil War. “The” Modern Library. ISBN 978-0-375-75515-6.