Bitka kod Periteriona
Bitka kod Periteriona odigrala se 7. jula 1345. godine između vojske Vojvode Momčila i Tursko-Romejske vojske, kod grada Periteriona nedaleko od Ksantija (sedište Vojvode Momčila).
| Bitka kod Periteriona | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Zidine Periteriona | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| Vojvoda Momčilo |
 Vizantijsko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Vojvoda Momčilo † | Car Jovan VI Kantakuzin, emir Omar-beg | ||||||
| Jačina | |||||||
| 5000 pešadije, 300 konjanika [1] | oko 20000 turaka, broj Vizantijskih vojnika nije utvrđen [1] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| teški | teški | ||||||
Događaji koji su prethodili uredi
- Raskid savezništva sa Jovanom Kantakuzinom tokom 1344 godine.[2]
- Momčilo je 1344, napao luku Abderu (Egejska obala) Porto Lagos. U luci se nalazilo 15 turskih brodova s malom stražom. Tokom napada, tri broda su spaljena, dok su ostali uspeli da pobegnu. Čuvari su pobijeni.
Bitka uredi
Opis bitke pod zidinama Periteriona sačuvan je iz prve ruke, od glavnog vizantijskog vojskovođe, samog cara Jovana VI Kantakuzina. Izgleda da je Momčilo računao da će moći da se povuče pred brojnijim neprijateljem u utvrđenje koje se od ranije nalazilo usred njegove oblasti. Međutim, žitelji Peretriona u odsudnom trenutku nisu želeli da otvore gradske kapije, pokazujući sa zidina na Turke i nagovarajući Momčila da se sukobi sa njima. Kao znak dobre volje, u tvrđavu su, ipak, primili njegovog nećaka Rajka na čelu manjeg odreda od 50 ljudi. Nemajući kud, Momčilo je „svrstao vojsku u bojni red kod bedema pred gradom, nadajući se da će odoleti”. Bitka se vodila u dve etape. U prvom sukobu jedan turski odred odbacio je Momčilovu vojsku, razorio odbrambeni bedem, a zatim se rasturio u pljački oko grada. Zatim je naišla glavnina Kantakuzinove vojske koji je svoje jedinice svrstao u tri odreda: desno krilo držali su Turci emira Omara, levo krilo su predvodili Vizantinci, a car Kantakuzin je zauzeo središte sa odabranim odredima iz obe — vizantinske i turske vojske. Razvila se bitka. „Vojske su dugo jedna drugoj odolevale.” Pomešali su se „zvuci truba i bubnjeva i po varvarskim običajima Persijanaca (Turaka) u borbi uobičajena ratnička vika i galama...” Momčilova vojska bila je manja od neprijateljske, tako da je i pored žestokog otpora bila potisnuta do samih zidina grada. Oni iz utvrđenja nisu otvarali kapije „samo (su) kao posmatrači borbe sedeli na zidinama”. Pošto su Turci „napadajući strelama za kratko vreme uništili čitavu Momčilovu konjicu, najzad su se pešaci borili sa pešacima i nasta borba prsa u prsa”. Momčilo i preostali konjanici sjahali su „pa krenuše na neprijatelja. Borili su se peške, tukući se srčano i odolevali su dugo vremena” oslonjeni na same gradske zidine što je neprijatelja sprečavalo da ih potpuno opkoli. Međutim, pred mnogobrojnijim napadačima, Momčilovi ratnici nisu imali mnogo šanse. „I dok je on (Momčilo) bio živ nisu ni oni gubili hrabrost, niti su predavali oružje. A kada je u boju pao i on, ostali su odmah predali oružje...” Beše to i kraj epskog života hajduka i vojvode sa Rodopa.[3][4][5]
Posledice uredi
- Momčilo je prvi balkanski vojskovođa ubijen od strane turaka.
- Car Kantakuzin u svom spisu priznao da se nakon bitke „rasplakao zbog nesreće”, kako zbog sudbine poginulog neprijatelja tako i zbog izginulih vojnika, među kojima je bilo dosta Romeja. „Onaj koji je malo ranije o sebi visoko mislio i izgledao kao nepobediv i izvanredan vojskovođa, u jednom trenu leži jadan i gažen od neprijatelja...” Car pripoveda i kako se blago poneo prema Momčilovoj udovici kojoj nije ništa oduzeo od njenih stvari, nego joj je omogućio da se vrati u svoju zemlju — u Bugarsku.[5]
Reference uredi
Literatura uredi
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. str. 304. ISBN 978-0-472-08260-5.