Božo Lazarević

božo lazarević
božo lazarević
	Božo Lazarević
Lični podaci
Datum rođenja	15. april 1909.
Mesto rođenja	Stijena, kod Podgorice, Knjaževina Crna Gora
Datum smrti	23. decembar 2007. (98 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija
Profesija	vojno lice-pilot
Delovanje
Član KPJ od	1939.
Učešće u ratovima	Aprilski rat; Narodnooslobodilačka borba
Služba	Jugoslovenska vojska; NOV i PO Jugoslavije; Jugoslovenska narodna armija; 1932 — 1941.; 1941 — 1964.
Čin	general-pukovnik JNA
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Božo Lazarević (Stijena, kod Podgorice, 15. april 1909 — Beograd, 23. decembar 2007) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik avijacije-pilot JNA i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 15. aprila 1909. godine u selu Stijena, kod Podgorice. Potiče iz siromašne seljačke porodice Sava Lazarevića. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a gimnaziju u Beranama i Podgorici. Za vreme gimnazijskih dana, aktivno je učestvovao u akcijama omladinskog pokreta i postao je član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). Nižu školu Vojne akademije u Beogradu upisuje kao pripadnik 58. klase 1929. godine. Uspešno je završio školovanje 1. oktobra 1932. godine kada je proizveden za potporučnika. Po proizvođenju dobija pešadijski rod i biva raspoređen za vodnika (komandira voda) u 25. pešadijskom puku kralja Ferdinanda. Dve godine je proveo na ovoj dužnosti i 9. oktobra 1934. godine, razrešen dužnosti i upućen na školovanje. Od 30. oktobra iste godine školovao se u Vazduhoplovnoj izviđačkoj školi u Novom Sadu. Nakon godinu dana dobio je zvanje izviđača i vojnog pilota te raspoređen u 8. oktobra 1935. godine u 4. vazduhoplovni puk. U čin pešadijskog poručnika unapređen je 1. oktobra 1936. godine i prekomandovan u Jugoslovensko kraljevsko ratno vazduhoplovstvo.

U članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) primljen je 1939. godine. Bio je jedan od članova partijske ćelije u zagrebačkom garnizonu, koju je, marta 1939. godine, osnovao Mitar Bakić. U to vreme nekoliko puta se sastajao sa generalnim sekretarom CK KPJ Josipom Brozom Titom. Kao vazduhoplovni oficir 1. decembra 1940. godine, unapređen je u čin kapetana druge klase.

U toku Aprilskog rata, bio je pripadnik Osmog bombarderskog puka. Učestvovao u napadima na nemački aerodrom kod Celovca, 6. i 7. aprila 1941. godine, u napadima na prugu Maribor–Grac i u napadu na Pečuj i Segedin, u kome je stradalo preko 80% posada 69. grupe iz sastava puka.

Narodnooslobodilačka borba

Uspeo je da izbegne zarobljavanje i otišao u rodni kraj, gde se odmah povezao sa partijskom organizacijom. Od Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru bio je zadužen da u tom kraju vodi vojnu obuku, organizuje jedinice i prikuplja oružje. Kada je otpočeo Trinaestojulski ustanak, Božo je postavljen za komandanta Veljebarskog sektora. Kao zamenik, a zatim i komandant Piperskog bataljona, istakao se u mnogim borbama, a posebno oktobra 1941. godine, u napadu na italijansku kolonu kod Jelinog Duba, kada su uništena 42 kamiona i ubijeno 270 italijanskih vojnika. Njegov bataljon je postigao velike uspehe i kod Rijeke piperske, kada je ubijeno i zarobljeno oko 120 Italijana.

Posle odlaska glavnine crnogorskih jedinica u Bosnu, juna 1942. godine, Lazarević je kao iskusan borac i rukovodilac, ostao na terenu Podgoričkog i Danilovgradskog sreza da, održavajući vezu sa Okružnim komitetom, radi na ponovnom okupljanju boraca i stvaranju jedinica. Aprila 1943. godine, kada je došlo do spajanja s glavninom partizanskih snaga, Božo se nalazio na čelu Zetskog NOP odreda.

Kao član Štaba Treće udarne divizije učestvovao je u Petoj neprijateljskoj ofanzivi, a posle prelaska u istočnu Bosnu izvesno vreme je bio i komandant tzv. „Krivajske grupe jedinica“, a potom i načelnik Štaba Treće udarne divizije.

Kada je Vrhovni štab NOV i POJ, oktobra 1943. godine, naredio prikupljanje vazduhoplovaca iz jedinica NOV i POJ, Božo Lazarević je okupio vazduhoplovce s teritorije Crne Gore i Sandžaka. Posle dvadesetodnevnog marša, Božo je uspeo da svoju grupu dovede u Drvar, marta 1944. godine. Vrhovni štab ga je tada odredio za člana vojne misije u Ujedinjenom Kraljevstvu, u kom svojstvu je obavljao važne zadatke u severnoj Africi i Italiji, gde je znatno uticao da veći broj pripadnika Jugoslovenske kraljevske vojske, a naročito vazduhoplovaca, pređe u redove NOV i POJ.

Od oktobra 1944. godine Božo je radio na formiranju vazduhoplovnih pukova i divizija koje su, po ugovoru sa Sovjetskim Savezom predate NOV i POJ. Već 29. oktobra 1944. postavljen je za zamenika komandanta Vazduhoplovstva NOVJ, a od početka januara 1945. godine bio je komandant 42. jurišne divizije.

Za komandanta Grupe vazduhoplovnih divizija, u čiji su sastav ušli: 11. lovačka divizija i 9. oblasna vazduhoplovna bata, postavljen je 15. marta 1945. godine. Komandujući ovim vazduhoplovnim snagama, koje su dale veliki doprinos u završnim operacijama za oslobođenje Jugoslavije, Božo Lazarević je ispoljio sve kvalitete potrebne za uspešno vođenje avijacije.

Posleratni period

Božo Lazarević, 1957. godine

Posle oslobođenja Jugoslavije, vršio je mnoge odgovorne dužnosti u Ratnom vazduhoplovstvu i protivvazdušnoj odbrani Jugoslovenske narodne armije (RV i PVO JNA). Završio je Višu vojnu akademiju „Vorošilov” u Moskvi i Višu vojnu akademiju JNA. Penzionisan je 31. decembra 1964. godine u činu general-pukovnika JNA.

Pored većeg broja tekstova u stručnim časopisima, 1972. godine objavio je knjigu „Vazduhoplovstvo u NOR-u 1941—1945“.

Lazarević je 26. septembra 1981. godine bio jedan od putnika otetog JAT-ovog aviona. Nalazio se u društvu penzionisanog general-majora Milana Šijana. Kada se avion prizemljio na aerodrom u Larnaki, Lazarević i Šijan su to iskoristili i inscenirali požar, time omogućivši putnicima da pobegnu iz aviona, što je i okončalo otmicu.^[1]

Preminuo je u Beogradu, 23. decembra 2007. godine. Sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. godine i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden ratne zastave, dva Ordena partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom i dva Ordena za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.^[2]

Reference

^ „NjEGOVE REČI I DANAS SVI PAMTE: Čuveni Giga Moravac je pre 37 godina bio otet, a onda se sa otmičarem pre tri godine sreo oči u oči”. „Blic“. 03. 01. 2021.
^ Narodni heroji 1 1982.

Literatura

Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957. COBISS.SR 4864263
Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970. COBISS.SR 4897031
Vojna enciklopedija tom V. Beograd. 1973. COBISS.SR 72960519
Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167

[1] „NjEGOVE REČI I DANAS SVI PAMTE: Čuveni Giga Moravac je pre 37 godina bio otet, a onda se sa otmičarem pre tri godine sreo oči u oči”. „Blic“. 03. 01. 2021.

[FOOTNOTENarodni_heroji_11982-2] Narodni heroji 1 1982.

[1]

[2]