Borba (novine)
Borba je nezavisan politički i društveni list koji je 1922. godine pokrenula Komunistička partija Jugoslavije.
Istorija
urediPrvi broj je izašao 19. februara 1922. godine u Zagrebu. Ime je dobila prema istoimenom časopisu koji je pre Prvog svetskog rata izlazio u Srbiji kao glasilo Srpske socijaldemokratske partije, jedne od stranaka od koje je nastala KPJ.
Đuro Cvijić je, zajedno sa Kamilom Horvatinom, bio urednik „Borbe” od njenog pokretanja 1922. godine.[1] U tom trenutku je KPJ bila zabranjena od vlasti tadašnje Kraljevine Jugoslavije. Od 1924. godine urednik Borbe je bio Vladimir Ćopić, koji je ubrzo zbog pisanja protiv vlasti i poretka uhapšen.[2]
Samo u 1928. godini, od 106 brojeva Borbe, čak 52 su bila zabranjena.[3] Đuro Cvijić je 1928. godine uhapšen i suđen kao glavni urednik „Borbe”. Protiv njega su podignute 32 optužbe (optužnica je imala ukupno 200 stranica). On je zbog članaka pisanih u „Borbi” osuđen na dve i po godine zatvora.[3]
Ognjen Prica je uređivao Borbu od 1928. godine. List je zabranjen 13. januara 1929. godine, posle uvođenja Šestojanuarske diktature.[4]
Ponovo je izlazio tokom Drugog svetskog rata u oslobođenom Užicu, od 19. oktobra do 27. novembra 1941. godine i u Bosanskoj krajini od 1. oktobra 1942. do 27. februara 1943. godine. Štampala se u selu Driniću.
Posle oslobođenja Beograda, 15. novembra 1944. godine počeo je ponovo da izlazi kao dnevni list, a od 22. oktobra 1948. godine u Zagrebu, kao organ KPJ (SKJ).
U Borbi su između ostalih kao urednici, odnosno glavni urednici ili direktori učestvovali: Zlatko Šnajder, Vladimir Čopić, Ivan Krndelj, Ognjen Prica, Josip Kraš, Veselin Masleša, Marijan Stilinović, Puniša Perović, Veljko Vlahović, Vlajko Begović, Lazar Mojsov, Moma Marković, Vladimir Dedijer, Zdravko Čolić i Dimitrije Bajalica.
Od 9. juna 1954. Borba je organ SSRNJ (Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije), kada je KPJ formalno prepustila kontrolu. Usprkos tome je i dalje zadržala status najuticajnijeg i najčitanijeg lista u državi.
Borba je svoj položaj izgubila 1960-ih, kada se počinju profilirati zasebne medijske kuće u jugoslovenskim republikama i pokrajinama, a čiji se čitatelji okreću lokalnim, odnosno republičkim novinama - pre svega beogradskoj Politici, zagrebačkom Večernjem listu, sarajevskom Oslobođenju, ljubljanskom Delu. Borba nakon toga počinje preživljavati pre svega od državnih subvencija, odnosno od obaveznih pretplata u državnim i paradržavnim institucijama (uključujući garnizone JNA).
List je odlikovan Ordenom zasluge za narod sa zlatnom zvezdom i Ordenom bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem.
Gašenje Borbe
urediOsamdesetih godina Borba gubi politički ugled, pa samim tim i finansijska sredstva. Tako osiromašena više nije imala raskošnu ekipu dopisnika iz sveta, skupe dodatke u koloru i slične sadržaje na kojima su drugi gradili prestiž, ali je zato okupila novinare sposobne da sagledaju sve izvesnije globalne promene. Postajalo je jasno da model jugoslovenske državne zajednice zasnovane na ideologiji jedne partije prestaje da postoji. Novinari Borbe o tome su otvoreno pisali, zamerajući se time i zagovornicima državne zajednice i probuđenom nacionalizmu koji je vodio u sukobe i ratove. Tako su uoči katoličkog Božića 1994. snage pod kontrolom vrha tadašnje vlast tokom noći upale u redakciju i proglašena je prinudna uprava. Gotovo cela redakcija odbila je da se potčini nametnutoj upravi i svi su dobili otkaze.[5]
Borba je privatizovana krajem 2008. godine i prvi redizajnirani broj izašao je 15. januara 2009. godine. Pod novim rukovodstvom, na čijem je čelu bio novi vlasnik i glavni urednik Ivan Radovanović, Borba je izlazila nekoliko meseci i tokom 2009. godine, posle 87 godina postojanja, list je ugašen.[6] Na sajtu Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković” nalaze se neka digitalizovana godišta „Borbe”.[7]
Naša Borba i Danas
urediUbrzo po proglašenju prinudne uprave osnovan je list Naša Borba. Iza njega su stajali nekadašnji novinari Borbe uz podršku jednog preduzetnika. Međutim, ta podrška je ubrzo izostala, pa su nekadašnji novinari Borbe 1997. godine osnovali list Danas, koji i danas postoji.[5]
Novi dnevni list Borba
urediGodine 2020, 11 godina po gašenju dnevnog lista Borba, pokrenut je časopis istog imena — Borba, koji se pre svega bavi kulturom, obrazovanjem, modom, tradicijom i turizmom.[4]
Kulturna misija Borbe
urediU dnevnim novinama Borba stasali su mnogi cenjeni novinari. Osim toga, Izdavačka kuća "Borba" pokrenula je na desetine štampanih izdanja, od časopisa za decu Kekec do Večernjih Novosti i dnevnog lista Sport, koji je decenijama bio jedini sportski dnevnik u nekadašnjoj Jugoslaviji. Među brojnim novinarima i dopisnicima Borbe bili su i Dobrica Ćosić, Miloš Crnjanski, Ivo Andrić, Slobodan Glumac, Bogdan Tirnanić, Branko V. Radičević, Slobodan Selenić i mnogi drugi.
U Borbi je začeta ideja o pokretanju Ateljea 212, kada su se predstave igrale u sali za održavanje sastanaka u prizemlju zgrade, koja je preko dana služila za sastanke, a uveče za pozornicu u koju je moglo da stane tačno 212 stolica. Grupa novinara je u zgradi Borbe 1970. godine pokrenula radio stanicu Studio B.[4]
Reference
uredi- ^ Milan Vesović, Revolucionarna štampa u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca (str. 108), Beograd, 1979.
- ^ Ivan Očak, VLADIMIR ĆOPIĆ KAO NOVINAR
- ^ a b Petar Požar, Jugosloveni žrtve staljinskih čistki (str. 47-52), Beograd, 1989.
- ^ a b v „O nama”. Borba. Pristupljeno 13. 7. 2022.
- ^ a b Huber, Zdravko (19. 2. 2022). „„Borba“ kao pretkinja Danasa”. Danas. Pristupljeno 13. 7. 2022.
- ^ Bukvić, Ljiljana. „List Borba pre 137 godina: Koliko god ima partija u Srbiji, neprijatelji su nam”. www.danas.rs. Pristupljeno 3. 2. 2020.
- ^ „Borba (novine)”. Pristupljeno 24. 10. 2022.
