Bošnjace
Bošnjace je seosko naselje u Srbiji u opštini Lebane, koja se nalazi u Jablaničkom okrugu.
Bošnjace | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Jablanički |
| Opština | Lebane |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 1.550 |
| — gustina | 107/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 56′ 30″ S; 21° 49′ 20″ I / 42.941666° S; 21.822333° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 257 m |
| Površina | 15.16 km2 |
.svg)  Bošnjace Bošnjace na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 16232 |
| Pozivni broj | 016 |
| Registarska oznaka | LB |
Prema popisu iz 2011. godine bilo je 414 domaćinstva sa 1.550 stanovnika. Atar sela obuhvata prostor od 1.516 hektara, i to je ujedno najprostraniji atar od svih atara u oblasti.
Ovde se nalazi Zapis Zdravkovića hrast (Bošnjace).
Geografski položaj uredi
Bošnjace je udaljeno 10 kilometara od Lebana i 15 kilometara od Leskovca, svojevrstan je kulturni, administrativni i sportski centar okolnih 8 sela.
Centar sela je na nadmorskoj visini od 257 m, a najviši vrh u ataru sela („bošnjačko brdo“) na 349 m.
U topografskom pogledu selo je locirano na levoj obali reke Jablanice prostirući se sa obe strane puta Leskovac-Lebane sa centrom na ušću potoka u reku Jablanicu. Selo je zbijenog tipa sa karakteristikama klasičnog drumskog naselja.
Udaljenost od većih gradova
Istorija uredi
Osnovu imena ovog sela čini reč Bošnjak, a po legendi negde za vreme Turaka doselile su se četiri porodice iz Bosne i nastanile na zemljištu preko puta bošnjačke crkve. Bila su to četiri brata. Njihovim naseljavanjem na lokalitetu koje sada nosi ime Staro selo, stvoreno je selo koje se prozvalo Bošnjace, a po nekima Bošnjak.
Iz turskog deftera iz 1516. godine, koji je objavila Radmila Tričković u tomu XI „Leskovačkog zbornika“, vidi se da se selo Bošnjak beleži u dva maha: najpre kao zijametsko selo kruševačkog sandžaka pod imenom Šušelj-Bošnjak, a potom kao timariotsko selo u mahali Dubočici pod imenom Bošnjak.
Dugu istoriju Bošnjaca potvrđuju srednjovekovni ostaci nađeni u njegovom ataru na mestu zvanom „Selište“, kao i otkriveni ostaci manastira Vojlovice u prostoru koje zahvata selo Veliko Vojlovce, čiji su, inače, kaluđeri izbegli ispred Turaka i kod Pančeva osnovali istoimeni manastir. Po nekim kazivanjima neko vreme po zaseljavanju, u starom selu Bošnjacu, nastala je „mreška“- pomor ljudi. Na savet neke vračare, stanovnici prvobitnog Bošnjaca su napustili svoje naselje i nastanili se na obali reke Jablanice i potoka koji se u selu Bošnjacu uliva u Jablanicu. Na tom prostoru zaseljeno Bošnjace, tokom vremena izraslo je u jedno od najvećih seoskih naselja Donje Jablanice. Prema ovome selo Bošnjace nije naseljeno posle dolaska Turaka, već pre njih, kao i mnoga druga sela u Leskovačkoj kotlini. U pogledu vremena nastanka sela, gorenavedena legenda nije pouzdana. Verovatnije je da su selo naselili doseljenici iz Bosne, možda rudari dovedeni od kralja Milutina. Lokalitet Kopaci u ataru sela ukazuje na mogućnost vađenja rude. Kako je u Srbiji dolazio veliki broj rudara – Sasa (Sasini) iz Bosne, ova pretpostavka može biti veoma blizu istorijskim činjenicama. Utoliko pre što se Donja Jablanica graniči sa Pustom Rekom i Gornjom Jablanicom koje su zone bile u srpskoj srednjovekovnoj državi obeležene kao rudarske. Na oko 30 km na zapadu od Bošnjaca leži Rudna planina, zatim Slišanski andezitski basen i najzad Radan koji je toponim vrlo moguće postao od Rudana (Rudne planine).
Kao opštinsko mesto leskovačke nahije na području „Uprave oslobođenih predela“ 1877/78. godine selo je imalo svog predsednika suda, 2 člana suda i 11 odbornika i predstavljalo je upravni prosvetni centar.
U crkvenoj porti je bila 1879. godine smeštena i sreska kancelarija jablaničkog sreza. Po školskom izveštaju iz 1878. godine tu je postojala škola. Imala je u crkvenoj kući jednu prostranu sobu za učionicu, no već desetak godina nije radila.[1]
Jedna zanimljiva priča govori o vremenu posle reforme turskog carstva i ukidanja spahijskog sistema, razvlašćene spahije i osioni Arbanasi iz Gornje Jablanice, nasrtali su na selo Bošnjace u nameri da ga počitluče (stave pod svoju „zaštitu“). Bošnjačani su se potčinjavanju usprotivili, ali da bi sačuvali svoju slobodu, to jest status srpskog slobodnog sela, morali su da idu u Carigrad i da od Porte traže potvrdu da su slobodno selo i da ih niko ne može podvlastiti. U toj delegaciji bio je neko iz roda Stambolci, koji se u Carigradu istakao svojom hrabrošću i aktivnošću. Delegacija je uspela da dobije potvrdu turske vlade da je selo Bošnjace slobodno selo i da ga na silu niko ne može podvlastiti. Po povratku kući, ovaj rod iz Bošnjaca dobio je naziv Stambolci (stambolisci) kako se i danas zovu. Selo je do kraja turske vlasti ostalo slobodno, a po svršetku rata nije plaćalo agrarni dug.
Društvo uredi
U selu deluje Lovačko udruženje „Bošnjace“, koje broji 150 članova, uglavnom meštana okolnih 8 sela, organizovanih u 5 sekcija. Udruženje koristi lovište „Bošnjačko brdo“, sa lovnom osnovom na 10 godina (do 2017. godine).
Fudbalski Klub Jedinstvo osnovan 1964. godine jedan od dva kluba u opštini Lebane koji se u sezoni 2023/2024 takmiči u Zonskoj ligi. Najveći uspeh kluba je takmičenje u trećem rangu.
Osnovna Škola „Radoje Domanović“ kao najstarija škola u Jablaničkom okrugu, ima 4 isturena odelanja i broji oko 600 učenika. Ovo je moderna i savremana škola opremljena kabinetima i nastavnim sredstvima novije generacije.
Crkva Svete Petke po nekim podacima podignuta u XIV veku, mada uzimajući u obzir dimenzije i arhitekturu veruje se da potiče iz XVI veka. Više puta paljena i obnavljana, tokom svog postojanja obeležila značajne istorijske događaje ovog kraja.
Demografija uredi
Prema popisu iz 2011 u Bošnjacu živi 1550 stanovnika ( muškaraca 772, žena 778 ). Ukupan broj punoletnih osoba je 1244 ( muškaraca 617, žena 627 ). Prosečna starost stanovništva iznosi 41,2 godina (40,9 kod muškaraca i 41,6 kod žena). U naselju ima 414 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,74
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 7 | 6 | ||
| 80+ | 9 | 24 | ||
| 75—79 | 28 | 27 | ||
| 70—74 | 38 | 51 | ||
| 65—69 | 48 | 64 | ||
| 60—64 | 56 | 45 | ||
| 55—59 | 47 | 38 | ||
| 50—54 | 68 | 49 | ||
| 45—49 | 66 | 65 | ||
| 40—44 | 61 | 51 | ||
| 35—39 | 62 | 58 | ||
| 30—34 | 36 | 49 | ||
| 25—29 | 40 | 43 | ||
| 20—24 | 52 | 58 | ||
| 15—19 | 56 | 53 | ||
| 10—14 | 58 | 46 | ||
| 5—9 | 41 | 50 | ||
| 0—4 | 40 | 39 | ||
| Prosek : | 40,1 | 41,0 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 674 | 128 | 484 | 52 | 9 | 1 |
| Ženski | 681 | 79 | 490 | 91 | 18 | 3 |
| UKUPNO | 1.355 | 207 | 974 | 143 | 27 | 4 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 370 | 196 | 0 | 0 | 39 |
| Ženski | 230 | 129 | 0 | 0 | 35 |
| UKUPNO | 600 | 325 | 0 | 0 | 74 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 1 | 15 | 46 | 3 | 8 |
| Ženski | 0 | 2 | 20 | 1 | 3 |
| UKUPNO | 1 | 17 | 66 | 4 | 11 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 3 | 1 | 10 | 8 | 7 |
| Ženski | 1 | 0 | 3 | 10 | 13 |
| UKUPNO | 4 | 1 | 13 | 18 | 20 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 9 | 0 | 0 | 24 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 13 | |
| UKUPNO | 9 | 0 | 0 | 37 | |
Poznate ličnosti uredi
- Dragomir Andrejević, srpski lekar
- Jovan Pejčić, srpski književni kritičar i istoričar književnosti
- Tihomir Petrović, srpski istoričar književnosti i profesor.
- Velja Mitić Tarzan srpski je pesnik.
Reference uredi
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1880. godine
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Spoljašnje veze uredi
- Bošnjace — Zvanična prezentacija
- - Udruženje lovaca „Bošnjace“
- - Fudbalski Klub „Jedinstvo" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. mart 2009)
- - Osnovna Škola „Radoje Domanović"
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
