Википедија

Brusnica (Gornji Milanovac)

насеље у Србији у општини Горњи Милановац у Моравичком округу
Ukoliko ste tražili drugo značenje, pogledajte članak Brusnica (višeznačna odrednica).

Brusnica je naselje u Srbiji u opštini Gornji Milanovac u Moravičkom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 742 stanovnika.

Brusnica
Crkva Svetog Nikole u Staroj čaršiji
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugMoravički
OpštinaGornji Milanovac
Stanovništvo
 — 2011.Rast 742
Geografske karakteristike
Koordinate44° 01′ 00″ S; 20° 26′ 00″ I / 44.016666° S; 20.433333° I / 44.016666; 20.433333
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina346 m
Brusnica na karti Srbije
Brusnica
Brusnica
Brusnica na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj032
Registarska oznakaGM

Nalazi se na nadmorskoj visini od 300 do 580 m, a površina mu je 2.285 ha.[1]

Selo je razbijenog tipa i deli se na dva velika kraja u kojima kuće pojedinih rodova obrazuju razređene grupe. U selu ima svega 218 domaćinstava.

Seoska crkva je Pokrovica posvećena Svetom Nikoli, do crkve je Porta. Sabori se skupljaju na Bogorodičin Pokrov, Preobraženje i Mladence, a seoska preslava je Bela Subota, prva posle praznika Duhova. Na Belu Subotu se litijom obilaze zapisi, kojih ima 45. Glavni vašar u selu je u Belu Nedelju pred Poklade.

Kroz Brusnicu prolazi lokalni put Gornji Milanovac-Pranjani , a u blizini je magistralni put Beograd-Čačak. Postoje i ostaci nekadašnje železničke pruge Beograd-Čačak.

U selu ima veliki broj lokaliteta zvanih mađarska, turska i srpska groblja i spomenika, veliki broj legendi i predanja.[1] Ovde se nalaze Perov grob u Brusnici, Nadgrobni spomenik-usamljenik u Brusnici i Stari spomenici na seoskom groblju u Brusnici.

Istorija uredi

Brusnica pod Rudnikom se pominje još u dobu Nemanjića.[2] Kada je car Dušan 1354. pošao sa vojskom da protera Ugare koji su zauzeli Beograd i Mačvu, on 14. avgusta potpisuje jednu hrisovulju, što je prvi pomen jednog od naselja takovskog kraja u srednjem veku.[3]

Dolaskom Turaka stanovnici su se iselili iz sela, sve dok nisu stigli nosi doseljenici u 18. veku i to iz Crne Gore, Starog Vlaha, Bosne, Hercegovine, Kosova Polja i Užica. Selo se u turskim popisima pominje 1525. godine kao Žarkovac, kako se danas naziva jedan zaselak Brusnice.[1]

Po jednoj priči, Brusnica je dobila ime po kamenu od koga se prave brusevi za oštrenje alatki, a čiji se kamenolomi nalaze u selu. Po drugoj, selo je ime dobilo po biljci brusnici čiji se plodovi jedu.[1]

U selu je za vreme osmanlijske okupacije bilo sedište turskih begova sve do Prvog srpskog ustanka, kao i sedište muselima. Nakon toga, tu je bilo sedište Rudničke nahije, a od uspešnog završetka Drugog srpskog ustanka pa sve do stvaranja varoši Despotovice (danas Gornji Milanovac) sedište Rudničkog okruga.[2]

Iz Brusnice je poreklom dinastija Obrenovića. Za vreme Prvog srpskog ustanka u Brusnici je bio domaćin kuće Milan Obrenović. Tu su početkom 1807. godine venčani Miloš Obrenović i Ljubica, kći Radosava Vukomanovića, pred kumom Karađorđem.[4] U Brusnici je tokom 1822. godine boravio i Dimitrije Davidović, jedan od pionira srpskog novinarstva, diplomata i ustavopisac dok je bio u nemilosti kod kneza Miloša Obrenovića. Godine 1829. domaćin kuće Gospodar Jovan Obrenović je ugostio putopisca Ota Dubislava plem. Pirha.[5]

U selu se nalazi crkva svetog Nikole koju je 1836. godine podigao Jovan Obrenović, rođeni brat kneza Miloša Obrenovića.

Prva škola u Brusnici radila je počev od 1825. godine u konaku Jovana Obrenovića.[1] Osnovna škola se pominje 1882. godine; država je plaćala učitelja sa 100 talira.[6] Godine 1836. u toj školi je radio učitelj Jeftimije Kosirović rodom iz Srema, iz Banovaca.

U Brusnici je, kao sin načelnika okruga Rudničkog Mladena M. Žujovića (1811 — 1894) i Jelene, rođene Danić, rođen Jovan Žujović – srpski geolog, osnivač geološke nauke u Srbiji, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije i prvi predsednik Srpskog geološkog društva.

U ratovima u periodu od 1912. do 1918. godine selo je dalo 147 ratnika. Poginulo ih je 80 a 67 je preživelo.[1]

Galerija uredi

Demografija uredi

U popisima selo je 1910. godine imalo 1057 stanovnika, 1921. godine 919, a 2002. godine taj broj se smanjio na 691.[1]

U naselju Brusnica živi 532 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,9 godina (38,5 kod muškaraca i 43,3 kod žena). U naselju ima 199 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,27.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Brusnica je pre osnivanja grada Gornjeg Milanovca bila sedište opštine; danas je veći deo sela postao deo prigradske zone, tako da je broj stanovnika ustaljen.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[7]
Godina Stanovnika
1948. 1.271
1953. 1.304
1961. 1.191
1971. 1.056
1981. 613
1991. 667 663
2002. 650 674
2011. 742
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[8]
Srbi
  
 632 97,23%
Crnogorci
  
 1 0,15%
Albanci
  
 1 0,15%
nepoznato
  
 14 2,15%


Stanovništvo prema polu i starosti[9]
m
ž
? 0
  
  
 0
80+ 2
  
  
 8
75—79 10
  
  
 10
70—74 19
  
  
 18
65—69 19
  
  
 38
60—64 14
  
  
 24
55—59 10
  
  
 6
50—54 24
  
  
 16
45—49 32
  
  
 35
40—44 34
  
  
 25
35—39 21
  
  
 22
30—34 18
  
  
 20
25—29 24
  
  
 15
20—24 26
  
  
 18
15—19 22
  
  
 27
10—14 26
  
  
 11
5—9 21
  
  
 16
0—4 10
  
  
 9
Prosek : 38,5 43,3
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 239 258 285 279 166 199 199
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 32 43 32 49 22 19 1 0 1 0 3,27
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 275 90 171 9 5 0
Ženski 282 56 170 52 4 0
UKUPNO 557 146 341 61 9 0
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 136 11 0 0 65
Ženski 95 7 0 0 56
UKUPNO 231 18 0 0 121
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 5 8 10 2 16
Ženski 2 0 10 5 0
UKUPNO 7 8 20 7 16
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 4 4 2 5
Ženski 1 1 2 4 5
UKUPNO 1 5 6 6 10
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 1 0 0 3
Ženski 1 0 0 1
UKUPNO 2 0 0 4

Reference uredi

  1. ^ a b v g d đ e Đuković, Isidor (2005). Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine. Gornji Milanovac: Muzej Rudničko-takovskog kraja. str. 114. 
  2. ^ a b Živadin M. Stevanović: Postanak i razvitak Gornjeg Milanovca, 1968; izdanje pisca.
  3. ^ Gornji Milanovac i Takovski kraj, NIRO Dečje novine, 1987.
  4. ^ "Zvezda", Beograd 16. mart 1900.
  5. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. maj 1900.
  6. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 15. novembar 1882.
  7. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  8. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  9. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Literatura uredi

Milenko S. Filipović: Takovo, Srpski etnografski zbornik, 1960.

Vidi još uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Brusnica na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Брусница_(Горњи_Милановац)&oldid=26832218”