Vavilonija
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Vavilonija, kasnije i Vavilonsko carstvo, bila je nekadašnje kraljevstvo u Mesopotamiji u razdoblju između 1900. p. n. e. ili 1800. p. n. e. pa do propasti 539. p. n. e. Nalazila se na donjem toku reka Eufrat i Tigar, otprilike između današnjeg iračkog grada Bagdada i Persijskog zaliva. Kulturni centar područja bio je grad Vavilon, a tokom postojanja osvajali su ga i njime vladali vladari više raznih plemena.
Istorija uredi
Istorija Vavilonije započinje propašću sumerske civilizacije u koja se u to doba sastojala od niza gradova-država, bez neke snažnije središnje vlasti, a bila je obeležena stalnim borbama za prevlast među vladarima. Usto, bili su suočeni nadiranjem semitskih naroda. S jedne strane su pristizali Amorejci, a s druge su ih pritiskali Elamci.
Izvori vavilonske civilizacije uredi
Vavilonska je civilizacija bila mešavina kultura i naroda. Oko 2000. p. n. e. najjači pečat tome području davali su Akadijci, Amorejci i Sumerci. Sumerci i Akadijci bili su već dugo ovde i u 3. milenijumu p. n. e. stvorili snažnu civilizaciju, obično nazivanu sumerskom, čiji je vavilonija bila direktni baštinik. U to doba bili je ovde prisutno i nešto Amorejaca, no velika migracija njihovih plemena oko 2000. p. n. e. je stvaranju zajedničke, mešane vavilonske civilizacije.
Dok su se Sumerci služili jezikom koji se ne može svrstati ni u jednu poznatu lingvističku grupu, Akadijci i Amorejci pripadali su semitskoj jezičnoj grupi Oko 2000. p. n. e. upravo akadski jezik, uz snažne amorejske uticaje, postaje snažniji od sumerskog, te ga sasvim nadvladava i postaje temeljem vavilonske verzije akadskoga. Uz to, u upotrebi je bio i asirski jezik. vavilonci su preuzeli i sumerski sistem klinopisa, a vavilonski su pisari još dugo bili sposobni čitati i pisati sumerski, iako nije bio u širokoj upotrebI Na tom su se jeziku ili na jeziku koji bio snažno njime obeležen pisali su se religiozni i naučni tekstovi, dok je za trgovinu, državne poslove i svakodnevne potrebe služio vavilonski akadski i to sve do 700. ili 600. p. n. e. kad ga počinje zamenjivati aramejski jezik, prvo kao govorni jezik, a potom i u službenim spisima. Akadski se ipak nastavio koristiti u nekim krugovima sve do 1. veka.
Osim jezika i pisma, vavilonsko je društvo i u drugim područjima bilo snažno pod drevnim sumerskim uticajima. To se odnosi na književnost, zakonodavstvo, religiju, društvenoekonomski i politički sistem, a najočitije je bilo na jugu Vavilonije, gde je bilo i srce sumerske civilizacije. Pravo zahvaljujući nastavku sumerske kulture u vaviloniji, danas možemo nešto znati o sumerskoj književnosti i religiji.
Rano starovavilonsko razdoblje (oko 2017 — 1793. p. n. e.) uredi
Pad grada-države pod imenom Ur, u južnoj Vaviloniji, oko 2004. p. n. e. naznačio je i kraj sumerske civilizacije, dok je osnivanje amorejske dinastije u gradu Isin, nešto severnije od Ura, označio početak vavilonske. U početku je osnivač isinske dinastije, Išbi-Era bio vazal poslednjeg urskog vladara Ibi-Sina, no ubrzo se osamostalio. Ovo je razdoblje obeleženo većim brojem manjih amorejskih država koje su se međusobno sukobljavale, te je često jedna od tih državica znala pasti u vlast druge. U tom su neredu najjači takmaci bili gradovi-države Isin i Larsa, pa se stoga rano starovavilonsko razdoblje često naziva i isin-larško doba.
Amorejci uredi
Amorejci su bili pokretačka snaga toga doba. To je ime nosio niz plemena semitske lingvističke grupe, koja su krajem 3. milenijuma p. n. e. u velikom broju pristigla iz područja od Sirije do Arabije. Bili su polunomadi, prezirani od starosedelaca Vavilonije zbog načina života, ali i uzrok straha zbog ratničkih veština. Neki su od njih došli na miran način u ovo područje, preuzimajući niže poslove, dok su drugi prodirali nasilno. Postupno su prihvatili vavilonsku kulturu, jezik i običaje, pa su kasniji kraljevi amorejskih dinastija čak nosili i vavilonska imena.
Isin uredi
Začetnik isinske dinastije, Išbi-Era, bio je Amorejac iz Marija, grada na srednjem toku Eufrata, a s čitavom grupom imigranata doselio je u Isin. Za svoje duge vladavine (oko 2017 — 1985. p. n. e.) nije samo postao samostalnim vladarom Isina, nego je zavladao i nad Nipurom i Larsom, pa čak i Urom. Pritom je preuzeo i efikasni upravni sistem kakav je postojao u Uru. Ipak, postojale su i razlike: državni službenici u Isinu bili su izrazito podložni vladaru. To je vidljivo i iz njihovih imena: „Išbi-Era-je-život-zemlje“, „Išbi-Era-je-bog-svoje-zemlje“ ili „Išbi-Era-je-moj-bog“.
Nakon smrti Išbi-Ere započinje razdoblje nesigurnosti i stalne borbe s okolnim gradovima-državama. Upravo to koristi Asirija za svoga prvog upada u Vaviloniju. Uprkos tome, kulturna je delatnost u to doba bila izuzetno snažna. U ovome se razdoblju obnavljaju i grade hramovi, nastaju književna dela, te zbirke zakona. Usto, uspostavlja se običaj da vladar izdaje uredbe kojima ispravlja društvene i ekonomske zloupotrebe.
Larsa uredi
I dinastija iz Larse takođe je bila amorejska i ustanovljena otprilike istovremeno s isinskom, oko 2025. p. n. e., ali njeni vladari su, u odnosu na one iz Isina, bili slabiji, sve dok oko 1834. p. n. e. vlast ne preuzme Kudur-Mabuk. On i njegovo pleme dotad su bili plaćenici Elamaca, no kad je Kudur-Mabuk osvojio Larsu, postao je nezavisan. Njegova je politika bila ambiciozna i dalekosežna. Čini se da je njegov odnos prema domaćem laršanskom stanovništvu bio dosta dobar. Svoga je sina, Varad-Sina, postavio za vladara Larse (oko 1834 — 1823), a on je sam ratovao u okolini.
Nakon Varad-Sinove smrti Kudur-Mabuk je još bio živ, no ubrzo je za vladara postavio svoga drugog sina, Rim-Sina, čija je vladavina bila i najduža u istorije vavilonije (oko 1822 — 1763. p. n. e.). To je razdoblje obeleženo pravim procvatom Larse. Kroz vojne pohode (između 1822. i 1804. p. n. e.) Rim-Sin je osvojio gotovo čitavu Vaviloniju, osim krajnjeg severa, a 1804. p. n. e. osvaja i Isin, što označava vrhunac njegova vladanja. Ova pobeda je imala toliki značaj, da je Rim-Sin, počevši od nje, datirao sve ostale događaje u svojoj vladavini, tako da je u kraljevskim spisima već za sledeću godinu pisalo: „Ovo je prva godina otkako je kralj zauzeo Isin“. Usto, to je i prvi primer u istorije da se koristi sistem kalendara koji zavisi o nekoj eri. U ovom slučaju, to je isinska era. Ipak, ona se nakon Rim-Sinove smrti više nije koristila.
Kraj starovavilonskog razdoblja uredi
Kraj ovog razdoblja obeležen je značajnim pojavama. Kulturalno, vavilonska je civilizacija prošla kroz godine svoga oblikovanja i sada je bila spremna za procvat. Politički, socijalno i privredni, prizorište je bilo još uvek u priličnom neredu. Budući da se takvo stanje nije moglo dugo održati, sve je bilo spremno za stupanje na scenu jednog od najvećih vavilonskih vladara - Hamurabija.
Hamurabijevo razdoblje (oko 1792 — 1750. p. n. e.) uredi
Vrhunac starovavilonskog razdoblja predstavljala je bez sumnje vladavina kralja Hamurabija koji se uspeo izdići iznad svojih takmaca, već spomenutog Rim-Sina iz Larse, kraljeve Marija i Šamši-Adada I.
Mari uredi
Otkriće „Arhiva iz Marija“ s oko 20.000 pločica ispisanih klinopisom 30-ih godina 20. veka, bilo je najznačajniji događaj koji je rasvetlio Hamurabijevo doba. Većina dokumenata iz Marija, smeštenog oko 300 km uzvodno od Vavilona, pisma su i administrativni tekstovi iz kojih možemo upoznati služeno političko stanje toga doba, ispunjeno zaverama i savezima.
Pre stupanja na scenu Hamurabija, Mari je bio jedan od mnogih samostalnih gradova-država u severnoj Mesopotamiji i Siriji, a njime je upravljala dinastija amorejskih korena. Među najjačim vladarima Marija bio je Jahdun-Lim koji je imao pod svojom vlasti područja sve do Sredozemlja, a uspeo je zaključiti sporazume s polunomadskim plemenima duž Eufrata, koja su inače bila stalan problem za MarI Ipak grad je uskoro pao pod vlast Šamši-Adada I.
Šamši-Adad I (oko 1813 — 1781. p. n. e.) uredi
I Šamši Adad I bio je amorejskog porekla, a nakon vojnih pohoda smestio se u gradu Šubat-Enlil u istočnoj Siriji. Na vrhuncu svoje moći osvojio je grad Ašur i čitavo područje Asirije. Nakon pogubljenja Jahdun-Lima osvaja i Mari, te onde kao upravitelja postavlja svoga mlađeg sina, Jasmah-Adada, dok mu je stariji sin, Išme-Dagan, upravljao Ekalatumom, južno od Ašura. Tako je Šamši-Adad I, skupa sa svojim sinovima, vladao većim delom severne Mesopotamije. No, u to doba u Vavilonu preuzima vlast HamurabI
Hamurabi (oko 1792 — 1750. p. n. e.) uredi
Hamurabi je bio šesti vladar iz svoje dinastije u Vavilonu, takođe amorejskog porekla, a grad Vavilon bio je tek jedna od gradova-državica. Već su njegovi prethodnici udarili čvrste temelje koje je Hamurabi znao dobro iskoristiti, osvajajući druge države, omogućivši tako početak zlatnog doba Vavilona. Pod njegovom se vlašću prvi puta može govoriti o vaviloniji kao jedinstvenoj političkoj stvarnosti.
Nije bio samo ratnik i osvajač, već se obilno koristio i mogućnostima diplomatije, kao što je to vidljivo i iz „Arhiva iz Marija“. Imao je dobre odnose sa Šamši-Adadom I, kao i s Rim-Sinom kojemu čak šalje upomoć svoju vojsku u borbi protiv nomada. To se menja nakon smrti Šamši-Adada, kad se počinje stvarati savez Elama i grada Ešnune, dok u Mariju vlast preuzima sin ubijenoga Jahdun-Lima, Zimri-Lim. Hamurabi pomaže Zimri-Limu, te s njim ostaje u dobrim odnosima kroz mnogo godina, o čemu svedoče brojna pisma što su ih razmenili.
Hamurabi se tada okreće prema Larsi u ratu koji će trajati pet godina. Na kraju Larsa postaje deo vavilonske države, a Hamurabi je dobio pod svoju kontrolu čitavu južnu Mesopotamiju. Nakon toga kreće i protiv Zimri-Lima i brzo osvaja Mari na Eufratu, a kroz sledeće godine i Ašur na Tigru, te područje između ta dva grada. Tako je postao vladarem, ne samo vavilonske nizine, nego i čitavog područja koje će se kasnije zvati Asirija.
No, Hamurabijeva vladavina ne sme biti gledana samo kroz vojna osvajanja. Njegov zakonik govori i o naporima oko ustrojstva efikasne i državne uprave. U zapisima nađenim u Larsi, nalaze se i pisma u kojima vladar odgovara na upite svojih podanika i rešava zahteve u vezi prava na zemlju i sličnih problema. Čini se da je Hamurabi bio vrlo dostupan svakom podaniku koji je imao neku žalbu. Koliko se iz sačuvanih dokumenata može videti, kao što je bio uspešan diplomat i vojskovođa, bio je i uspešan upravitelj.
Iako je i dalje prevladavala sumerska religija, u Hamurabijevo doba određenu prednost dobija bog sunca Šamaš, a očito je i nastojanje oko smanjivanja ekonomske dobiti hramova u korist vladareva dvora. U Hamurabijevo doba cvate i književnost na akadskom jeziku.
Pad Vavilona (oko 1750 — 1595. p. n. e.) uredi
Hamurabijev sin i naslednik Samsu-iluna (oko 1749 — 1712. p. n. e.) uspeo je održati vlast nad većinom teritorija što ga je nasledio, no već su se tada pojavili ozbiljni problemi i borbe za prevlast. U tome su prednjačili Kasiti, primorski narod, te Rim-Sin II iz Larse. Upravo je to postupno dovelo do slabljenja vavilonske moći.
Kasiti se prvi put spominju u dokumentima iz razdoblja Samsu-ilune, a čini se da su bili opasnost za vaviloniju kroz čitava ova dva veka. Istovremeno, u primorskom delu, uz obalu Persijskog zaliva, jačala je snaga vladara Iliamaile, koji je polako osvajao južna vavilonska područja. Iliamaila nije imao snažnih naslednici, a vladari primorja sve su više slabili, dok i oni, poput Vavilona, nisu pali pod vlast Kasita. U Larsi je Rim-Sin II, nećak Rim-Sina I, uspeo pridobiti nezavisnost, no nakon pet godina je pobeđen i ubijen, te su kao jedine tri sile na tom području ostali vavilonija, Kasiti i primorske zemlje.
Iz čitavog ovog razdoblja vrlo je malo podataka, a jedina poznata činjenica jest da su Vavilon 1595. p. n. e. zauzeli Hetiti, predvođeni kraljem Muršilijem I. Grad je, kažu i vavilonski i hetitski izvori, razoren, Hetiti su se brzo povukli, a čitavu su situaciju iskoristili Kasiti.
Kasiti uredi
Kasiti, za razliku od ostalih imigranata u Vaviloniju, do danas ostaju prilično nepoznati, što se odnosi na njihovo poreklo, jezik i kulturu. Zna se da su bili nepismeni nomadi koji su se u Mesopotamiju probili verovatno iz srednjoazijskih stepa, bilo preko Kavkaza, bilo preko Persije. Prihvatili su vavilonski jezik i klinopis.
Od razdoblja Samsu-ilune, ulazili su u Vaviloniju na miran način ili kroz borbe. Na miran način dolazili su kao pastiri ili žeteoci i kao takve ih spominju vavilonski dokumentI Malo se zna o njihovim vladarima, koji verovatno nisu bili više nego plemenski vođe, sve dok nisu zauzeli Vavilon. S vavilonskih popisa vladara poznata su samo njihova imena, a nešto više se zna tek o devetom kasitskom vladaru s tog popisa, Agumu II koji je prvi vladao iz grada Vavilona.
Srednjovavilonsko razdoblje (oko 1595 — 1000. p. n. e.) uredi
Ovo je razdoblje dveju dinastija: kasitske i druge isinske. Međusobno su podeljene probojem Elamaca u Vaviloniju oko 1157. p. n. e., a svaka je od njih iznedrila po jednoga velikoga kralja: kesitska Kurigalzua, a isinska Nabokodonozora I
Kasitska dinastija uredi
Čini se da je Agum II bio prvi kasitski kralj koji je preuzeo vlast u Vavilonu, nakon provale Hetita 1595. p. n. e. Vladao je vavilonijom, ali i područjem istočno od Tigrisa u kojem su se Kesiti bili prethodno nastanili. Jedino što nam je o njemu poznato jest da je uspeo ponovno preoteti od Hetita kip vavilonskog božanstva Marduka i uz veliko ga slavlje vratiti u hram. Nakon toga nemamo nikakvih podataka o događajima u vaviloniji kroz sledeća dva veka.
Tek u 14. st. p. n. e. o prilikama u vaviloniji saznajemo iz zbirke pisama iz Amarne na gornjem toku Nila u Egiptu. Mnoga od njih pisma su vavilonskih kraljeva faraonima, a pisana su vavilonskim (akadskim) jezikom i klinopisom, što dokazuje da je taj jezik tada bio lingua franca - zajednički jezik diplomatije i trgovine - na Bliskom istoku. Iz tih je pisama vidljiv postupni pad ugleda vavilonije, od sile kojoj faraon šalje zlato ne bi li imao njene princeze u haremu, do znakova očite slabosti, kad se vavilonski kraljevi žale jer u egiptu primaju asirske poslanike. Reč je verovatno o sredini 14. st. p. n. e., kada se jedan vavilonski kralj oženio asirskom princezom, našto ga je narod svrgnuo. Asirski kralj Ašur-ubalit, princezin otac, osvaja Vavilon i postavlja svoga vladara onde.
Neko vreme nakon toga, na vlast dolazi Kurigalzu koji vodio pobedničke pohode protiv Asiraca i Elamaca, a čini se i primorskih vladara. Usto bio je i veliki graditelj: podizao je hramove i palate po svim gradovima, no najviše mu je na srcu bio novoutemeljeni grad Dur-Kurigalzu („Kurigalzova utvrda“) u današnjem predgrađu Bagdada.
I nakon smrti ovoga kralja malo je toga poznatog, osim povremenih borbi s Asirijom. Za jedne od tih borbi Asirci pljačkaju Vavilon i odnose Mardukov kip (druga polovina 13. st. p. n. e.), no vavilonija se brzo oporavlja i čini se da je kroz neko vreme imala i prevlast nad Asirijom. U tom se razdoblju događa i mala religijska revolucija, budući da su velikaši tražili da se Marduk prizna „bogom bogova“, na što je kralj na kraju morao i pristati (oko 1200. p. n. e.), što je verovatno imalo i neke ekonomske učinke.
1157. p. n. e. Elamci zarobljuju i odvode poslednjeg kesitskog kralja vavilonije, a odnose ponovno i Mardukov kip. U razdoblju Kasitske vlasti, osim započetih religijskih promena i graditeljskih poduhvata, značajna je i književna delatnost. Upravo u to doba svoj konačni oblik dobija Ep o Gilgamešu, nastaju i brojna pesnička dela, naročito o kraljevima.
Druga isinska dinastija uredi
Nakon kratkog razdoblja u kojem nam je nepoznata povest vavilonije, u gradu Isinu izdiže se nova dinastija, a njen najodličniji predstavnik svakako je Nabokodonozor I (oko 1133.-1116. p. n. e.), kojeg ne valja mešati s Navukodonosorom II što se spominje u Bibliji. Kad je došao na vlast, središte države ponovno je bio Vavilon, a postao je slavan po velikoj pobedi nad Elamcima o kojoj govori i pogranični natpis iz toga doba, te po tome što je opet vratio Mardukov kip u Vavilon. Tom prilikom i službeno proglašava da je Marduk „bog bogova“, a u gradu se obnavlja hram te se kip vraća u svećanoj procesijI Neće biti ponovno odnet sve do 689. p. n. e.
U doba Navukodonosora I Vavilonija je u dva navrata pokušala napasti Asiriju, no bila uvek odbijena. Ipak to govori o priličnoj moći Vavilonije. Ponovno će pograničan područja Asirije napasti Marduk-nadinahe (1098.-1081. p. n. e.) i odneti kipove asirskih božanstava, koji će ostati u bibilonskoj vlasti sve do 7. st. p. n. e.
Vreme slabosti i asirska prevlast (oko 1000 — 627. p. n. e.) uredi
Krajem 2. milenijuma p. n. e. vavilonija ponovno ulazi u tamno razdoblje. Aramejske provale prisilile su ograničile su moć vavilonije i izazvale previranja unutar same države. To jača Asiriju koja nadire preko vavilonskih severnih granica.
Razdoblje slabosti Vavilonije (oko 1000 — 748. p. n. e.) uredi
Asirija je u 10. st. p. n. e. vodeća sila na tom području, premda se i sama mora braniti od Elamaca i sve moćnijih Aramejaca. Ipak, o tom veku u vaviloniji imamo vrlo malo podataka.
U 9. vijeku p. n. e. Vavilonija je u dobrim odnosima s Asirijom te postoji i sporazum između vavilonskog kralja imenom Nabu-aplaidina (oko 887 — 885. p. n. e.) i tadašnjeg vladara Asirije. To je možda i najsvetliji trenutak u „tamno doba“ vavilonije. Granice zemlje bile su sigurne, a zemlja se mogla posvetiti obnovi Nabu-aplaidina je npr. obnovio hram boga sunca Šamaša u Siparu.
I njegov naslednik, Marduk-zakir-šumi I (oko 854 — 819. p. n. e.) obnovio je stari savez s Asirijom, što mu je i pomoglo u nutarnjim borbama. Kad ga je brat hteo svrgnuti s vlasti, u zemlju je upao Salmanasar III, asirski kralj i vratio mu kraljevstvo. U starosti Salmanasarovoj bile su borbe za vlast i u Asiriji, a vavilonski kralj priskače upomoć njegovom sinu, Šamši-Adadu V, protiv drugih pretendenata, ali mu nameće ponižavajući sporazum, što će izazvati asirski napad na vaviloniju i osvajanje najvećih gradova, vavilonija je prisiljena na plaćanje danka. Takvo će stanje potrajati do prve polovine 8. st. p. n. e. kad Asirija opet slabi i ima problema oko odbrane vlastitih granica. Iz toga razdoblja nema znatnijih materijalnih ostataka, ali ni podataka o životu unutar vavilonije.
Pod asirskom vlašću (oko 747 — 627. p. n. e.) uredi
Nakon smrti vavilonskog kralja Nabu-nasira (747 — 734. p. n. e.), vlast u zemlji žele preuzeti haldejska plemena na čelu s Mukin-zerom. To prisiljava asirskog kralja Tiglat-Pilesera III da upadne u vaviloniju i odvrati Haldejce. Na koncu se sam Tiglat-Pleser okrunio za kralja Vavilonije, čime su po prvi puta u istorije vavilonija i Asirija združene pod jednim vladarom.
Sama je Vavilonija u to doba sastavljena od raznih naroda. Tu su domaći Vavilonci, Elamci, Aramejci i Haldejci, te odnedavno pristigli Asirci.
Jedan od najistaknutijih boraca protiv Asirije bio je Merodah-Baladan II, vođa jednog od haldejskih plemena. Kad je Sargon II (721 — 705. p. n. e.) postao kraljem Asirije, Merodah-Baladan proglasio se kraljem Vavilona. Tek nakon deset godina (710. p. n. e.) Asirci ga proteruju, a on se sklanja u južna močvarna područja ušća Eufrata i Tigra. Vratiti će ponovno u vreme asirskoga kralja Sanheriba (704 — 681. p. n. e.), što ovoga prisiljava na napuštanje planova oko Judeje u Palestini. Godine 689. p. n. e. Sanherib je osvojio, zapalio i uništio Vavilon, a Mardukov je kip ponovno odnet u Asiriju.
Vavilonija će ostati pod asirskom vlašću, uz brojne borbe i često s kraljevima u vazalskom odnosu prema Asiriji, sve do 626. p. n. e., no u zemlji će sve vreme vladati nesigurnost. Stoga ni ostaci materijalne kulture nisu značajniji, a ni književana delatnost nije došla do izražaja.
Novovavilonsko carstvo (626 — 539. p. n. e.) uredi
Iz pepela što su ga ostavili nemiri i ratovi s Asirijom, u vaviloniji se izdiže nova dinastija čiji je rodozačetnik Nabopolasar (625 — 605. p. n. e.), Haldejac koji je okrunjen kraljem vavilonije nakon podbjede nad Asirijom kod Nipura i Vavilona, 626. p. n. e. Prvi njegov potez kao kralja bio je taj da je Elamcima vratio kipove bogova što su im ih Asirci oduzeli i pohranili u Vavilonu, čime su potvrđene jake veze između dve države.
Kad je Nabopolasar potisnuo asirske snage sve do gornjeg toka Eufrata, Egipat se zabrinuo i poslao pomoć Asiriji (616. p. n. e.). Istvremeno, Medijci, koji su se nalazili na području zapadnog Irana i sada se širili prema Anatoliji, sklapaju savez s vavilonijom. 610. p. n. e. vavilonci uz pomoć Medijaca osvajaju Haran i potiskuju Asirce i Egipćane na područje Sirije. Odlučujuća je bila bitka kod Karkemiša, 605. p. n. e. u kojoj s Vavilonske strane sudeluju Nabopolasar i njegov sin i naslednik Navukodonosor II, koji i odnosi konačnu pobedu nad Egipćanima. Odmah nakon bitke, na vest da mu je otac umro, vraća se u Vavilon i onde biva okrunjen.
Vrhunac carstva (604 — 556. p. n. e.) uredi
Nabokodonozor II (604 — 562. p. n. e.), odmah nakon krunidbe, nastavio je s osvajanjima na zapadu, dok nije svojoj vlasti podložio celo područje Asirije. Poveo je više pohoda zapadno od Eufrata, u Siriju i protiv Judeje. Neke su od tih zemalja bile pokorene, a neke su plačale danak. 601. p. n. e. Navukodonosor kreće i protiv Egipta, no bez uspeha, što je podstaklo zapadne zemlje na pobunu, a među njima i Kraljevstvu Jude. 597. p. n. e. vavilonci osvajaju Jerusalim, te onde postavljaju svojeg kralja Sedekiju, dok prethodnoga s čitavom porodice odvode u Vavilon. Nakon Sedekijine pobene i pristajanja uz Egipat, Jerusalim je konačno u potpunosti pokoren 587. p. n. e., vođe su pogubljeni, a narod velikim delom odveden u ropstvo.
Ipak, Navukodonosor je bio i graditelj i zaštitinik kulture, što mu je i omogućeno mirom na granicama. U Vavilonu je izgradio novu palatu uz obalu Eufrata, obnovio zidine grada, te izgradio most kako bi povezao delove grada na suprotnim obalama. Hramski zigurat u potpunosti je obnovljen, kao i obližnji Mardukov hram. Na vrhu zigurata bile su zasađene biljke, što je moglo proširiti legendu o vavilonskim „visećim vrtovima“. Sačuvani su i fragmenti epa o Navukodonosoru iz toga doba.
Navukodonosorovi naslednici, Evil-Merodah i Nergal-Šarezor nisu bili toliko moćni, premda su idalje vladali ogromnim cartstvom, koje se međutim više nije širilo.
Nabonid i pad Vavilona (555 — 539. p. n. e.) uredi
Poslednji od novovavilonskih vladara bio je Nabonid, koji, čini se, nije bio direktni naslednik, pa ga neki tekstovi nazivaju i uzurpatorom. Iako su se nad njegovo carstvo nadvijale opasnosti, on je uspeo provesti religijsku obnovu, velike gradnje, pa čak i deset godina živeti u pustinji. Njegova je majka bila iz Harana gde se poštovalo božanstvo meseca i taj kult Nabonid uvodi i u Vavilon. Stoga je promicao štovanje vavilonskog boga meseca koji se zvao Sin, a središte kulta stavio je u Ur. Time je navukao neprijateljstvo Mardukovih sveštenika u Vavilonu. Za vreme njegovog dragovoljnog desetogodišnjeg boravaka u arabijskoj pustinji, poslove je u Vavilonu obavljao njegov sin Belšazar. Nisu poznati motivi toga Nabonidova poteza. Za svojih je velikih građevinskih poduhvata naročito tragao za drevnim kipovima i natpisima ugrađenim u starije građevine. Na kraju ga je dočekao nezavidan svršetak.
Godine 539. p. n. e. Vaviloniju napadaju Persijanci predvođeni kraljem Kirom. Bitka se odigrala kod Opisa, nedaleko od današnjeg Bagdada. Nabonid je potučen, a Persijanci ulaze u Vavilon. Otada više u Vaviloniji neće biti domaćih vladara.
Vavilonija pod Persijancima i Grcima uredi
Persijski kralj Kir odlučio je očuvati karakteristike domaće vavilonske kulture, te se nije mešao u nutarnje prilike dokle god su Vavilonci bili podložni. Za kralja Darija I (521.-486. p. n. e.) Vavilonija je plaćala dvostruki porez u odnosu na sve druge provincije carstva. Jedini ozbiljni pokušaj pobune bio je u doba Kserksa I (485.-465. p. n. e.), koji šalje snažnu vojsku, uništava Vavilon i razara Mardukov hram.
Za svojih osvajanja Aleksandar Veliki (305 — 281. p. n. e.) bira Vavilon kao svoju prestolnicu, a onde i umire. Nakon njegove smrti, u Vavilonu preuzimaju vlast Seleukidi, a u Vaviloniju snažno prodire grčki jezik. U 2. st. p. n. e. u Vaviloniju prodiru novi persijski vladari Arsakidi. Otada je malo poznato o događajima u Vaviloniji, a njena je sudbina bitno vezana uz sudbinu Persije.
