Vasilij III Ivanovič
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. |
Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. Problem: Dodavanje vikiveza, prebacivanje u perfekat. Ako ste u mogućnosti, poboljšajte ovaj članak. |
Vasilij III Ivanovič (rus. Василий III Иванович; Moskva, 25. mart 1479 — Moskva, 3. decembar 1533) je bio veliki moskovski knez od 1505. godine.
| Vasilij III Ivanovič | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 25. mart 1479. |
| Mesto rođenja | Moskva, |
| Datum smrti | 3. decembar 1533. (54 god.) |
| Mesto smrti | Moskva, |
| Porodica | |
| Supružnik | Solomonia Saburova, Jelena Glinska |
| Potomstvo | Ivan IV Grozni, Yuri of Uglich |
| Roditelji | Ivan III Vasiljevič Sofija Paleolog |
| Dinastija | Rjurikoviči |
| Prethodnik | Ivan III Vasiljevič |
| Naslednik | Ivan IV Grozni |
Bio je drugi od pet sinova Ivana III i Sofije Paleolog. Tokom svoje rane mladosti on se nalazi u središtu dvorskih spletki za vlast koje ga nastoje postaviti za budućeg velikog kneza umesto Ivanovog unuka Dmitrija.
Nakon smrti njegovog oca Ivana III 27. oktobra 1505. godine Vasilij III postaje delimično osporeni veliki knez Moskve. Tek smrću svoga nećaka Dimitrija 1509. njegova je vlast potvrđena. Bez obzira na te prvobitne probleme odmah po preuzimanju vlasti Vasilij nastavlja širenje velike ruske kneževine. Godine 1510. osvaja oblast Pskov, čiji istoimeni glavni grad postaje drugi po veličini grad velike kneževine.[1]
Angelina Branković je održavala odnose s moskovskim velikim knezom Vasilijem III, kojem se obraćala za pomoć početkom 16. veka i kojeg je molila da uzme svetogorske manastire pod pokroviteljstvo, što se i desilo.[2]
Godine 1514. zauzima Smolensk. Kao odgovor na tu pobedu započinje mobilizacija Poljsko-litvanskih snaga koje 8. septembra 1514. u bici kod Orše pobeđuju i masakriraju Moskovsku vojsku od 40.000 vojnika. Efekat toga poraza je zaustavljanje daljeg širenja države Vasilija III, koji će ubrzo potpisati mir sa opasnim protivnikom. Tadašnju vojnu slabost države iskorišćava Krimski kanat čija vojska dolazi 1519. godine sve do Moskve gde joj je veliki knez bio prinuđen da plati otkupninu da se vrati kući.
Potreba vraćanja barem slike negdašnjeg sjaja rezultuje osvajanjem oblasti Rjazan 1521. godine, i Severnog Novgoroda godinu dana kasnije. Do kraja njegove vladavine desetak godina mira pomaže državnom oporavku tako da je ona u mogućnosti 1531. godine nametnuti Tatarskom kanatu svoga čoveka na vlast.
Pošto nije imao naslednika sa prvom ženom Solomonom, Vasilij se rastavlja 1525. godine, a nedugo zatim ponovo ženi Elenom Glinski 1526. U drugom braku mu se napokon 1530. godine rađa duboko priželjkivani sin Ivan Grozni. Godine 1533. rađa mu se i drugi sin po imenu Juraj.
Vasilij je umro 3. decembra 1533. godine od trovanje krvi. Neposredno pre smrti odredio je za naslednika svoga sina Ivana a svoju suprugu Elenu za njegovog regenta.
Vladavina Vasilija je zapamćena kao era građevinskog buma u Rusiji, koja je započela još za vreme vladavine njegovog oca Ivana. U Moskvi su u njegovo vreme izgrađeni Kremlj, hram svetih Arhanđela i Vaznesenjska Crkva. Napravljeni su utvrđeni gradovi u Tuli, Nižnji Novgorod, Kolomna, i drugi gradovi. Uspostavljena su nova naselja, utvrđenja, tvrđave.[3]
Porodično stablo
uredi| 16. Dmitrij Donski | ||||||||||||||||
| 8. Vasilij I Dmitrijevič | ||||||||||||||||
| 17. Eudoxia Dmitriyevna of Suzdal | ||||||||||||||||
| 4. Vasilij II Slepi | ||||||||||||||||
| 18. Vitold | ||||||||||||||||
| 9. Sofija od Litvanije | ||||||||||||||||
| 19. Ana, velika kneginja Litvanije | ||||||||||||||||
| 2. Ivan III Vasiljevič | ||||||||||||||||
| 20. Vladimir Andrejevich, Prince of Serpukhov and Borovsk | ||||||||||||||||
| 10. Yaroslav Vladimirovich, Prince of Serpukhov, Borovsk and Maloyaroslavets | ||||||||||||||||
| 21. Elena of Lithuania | ||||||||||||||||
| 5. Maria Yaroslavna of Borovsk | ||||||||||||||||
| 22. Feodor Feodorovich "Goltiay" Koshkin | ||||||||||||||||
| 11. Maria Feodorovna Goltiayeva Koshkina | ||||||||||||||||
| 1. Vasilij III Ivanovič | ||||||||||||||||
| 24. Jovan V Paleolog | ||||||||||||||||
| 12. Manojlo II Paleolog | ||||||||||||||||
| 25. Jelena Kantakuzin | ||||||||||||||||
| 6. Toma Paleolog | ||||||||||||||||
| 26. Konstantin Dragaš Dejanović | ||||||||||||||||
| 13. Jelena Dragaš | ||||||||||||||||
| 3. Sofija Paleolog | ||||||||||||||||
| 28. Andronikos Asen Zaccaria | ||||||||||||||||
| 14. Centurione II Zaharija | ||||||||||||||||
| 29. Daughter of Erard III Le Maure, Baron of Arcadia | ||||||||||||||||
| 7. Katarija Zaharija | ||||||||||||||||
| 30. Leonardo II Toko | ||||||||||||||||
| 15. Creusa Tocco | ||||||||||||||||
Reference
uredi- ^ Jelačić, Aleksej (1929). „Doba Ivana III i Vasilija III. Obrazovanje velikoruske države”. Istorija Rusije. Beograd: Srpska književna zadruga.
- ^ Tubin, Slavica (2020). Pravoslavlje, br. 1286, od 15. oktobra, Predgovor Mitropolita Porfirija ruskoj knjizi Svete srpske žene. Beograd: SPC. str. 40.
- ^ Miljukov, Pavle; Senjobos Šarl, Ezenman Luj (1939). „Vasilij III (1505-1533)”. Istorija Rusije. Beograd: Narodna kultura. str. 1019.
