Википедија:Transkripcija sa turskog jezika
 | Ova strana je jedna od pomoćnih stranica na Vikipediji. Ona prikazuje pravila transkripcije imena iz nekog stranog jezika u srpski. Napisana je sa ciljem da opiše, približi i samim tim olakša prenos stranih imena kako urednicima Vikipedije na srpskom jeziku, tako i njenim čitaocima. |
Transkripcija imena iz turskog u srpski jezik većinom je jednostavna i ujednačena. Fonetski sistem turskog jezika donekle se razlikuje od srpskog, što je uslovilo prihvatanje turcizama u različitim oblicima. U najnovijem Pravopisu srpskog jezika Matice srpske prilagođavanje turskih imena nije obrađeno, tako da je ova stranica bazirana na viševekovnoj tradiciji nastaloj usled velike izloženosti srpkog jezika turskom.
Osobenosti uredi
Što se tiče osobenosti, u turskom jeziku postoji poluvokal ı, varijabilan glas ğ, kao i pomućeno ü. Problem poluvokala u imenima je rešen prostim prenosom homografnim glasom i. Međutim, u rečima turskog porekla najčešće je prilagođen kao fonetski najsličniji glas u,[1] što se vidi u primerima kao što su jastuk (yastık), hanuma (hanım), asura (hasır). Međutim, postoje i primeri kao što je bašlik (başlık), ili krajnje prilagođavanje sklopom glasova ija, slično kao u albanskom, a u primerima tipa rakija (rakı), kadija (kadı), kajsija (kayısı).[2]
Grafema ğ u zavisnosti od položaja ima više izgovora. U poziciji iza vokala, a na kraju sloga, produžuje slog. Tako se dağ (planina) izgovara kao [daː] ili ime Oğuz kao [oːuz]. Ispred vokala prednjeg reda, često se izgovara kao sonant j.[1] Međutim, u svim pozicijama se transkribuje kao g. To odgovara turcizmima kao što je aga (ağa).
Za razliku od istog glasa u drugim jezicima, koji se transkribuje srpskim i, pomućeno ü rešeno je zamenom za u, često uz jotovanje prethodnog suglasnika. Tako turcizam za srebro glasi đumuš (gümüş),[3] dok s druge strane postoji televizijska serija Gumuš. Iz primera se vidi da se jotovanje ne primenjuje u savremenim transkriptima.
Opis sistema uredi
Većina glasova prenosi se onako kako je zapisana. Krajnje ü transkribuje se kao i u muškim imenima arapskog porekla tipa Husni (Hüsnü), Lufti (Lütfü), Rušti (Rüştü), Šukri (Şükrü). Pravopisni znaci i oznake za dužinu samoglasnika pri transkripciji se ispuštaju. Udvojeni glasovi se prenose bez udvajanja, kao u primerima Dersadet (Dersaadet) i Abdulah (Abdullah). Izuzetak od prenosa „glas za glas“ jesu sledeći posebni glasovi:[4]
- C — trans. dž (tur. Cebeci, Caferoğlu, Karaca — Džebedži, Džaferoglu, Karadža)
- Ç — trans. č (tur. Çavuşoğlu, Çorum, Koçhisar — Čavušoglu, Čorum, Kočhisar)
- Ğ — trans. g (tur. Oğuz, Karaosmanoğlu, Türkdoğan — Oguz, Karaosmanoglu, Turkdogan)
- İ, i — trans. i (tur. İstanbul, İzmir, İnönü — Istanbul, Izmir, Inonu)
- I, ı — trans. i (tur. Sıvas, Sadık, Rıfkı — Sivas, Sadik, Rifki)
- J — trans. ž (tur. Jülide, Jale — Žulide, Žale)
- Ö — trans. o (tur. Ömer, Karaköy, Özkök — Omer, Karakoj, Ozkok)
- Ş — trans. š (tur. Şahin, Şeküre, Eskişehir — Šahin, Šekure, Eskišehir)
- Y — trans. j (tur. Yudum, Konya, Midye — Judum, Konija, Midje)
- Ü — trans. u (tur. Atatürk, Üsküdar, Süleyman — Ataturk, Uskudar, Sulejman)
Treba paziti i na izuzetke, nastale u ranijoj praksi, što prati opštu pravopisnu napomenu da pravila ne treba primenjivati strogo retroaktivno. Tako će se, recimo, grad na zapadu Turske zvati kako Edirne, tako i Jedrene.
Reference uredi
- ^ a b Chambers, Richard. „Some notes on the Turkish Language and Alphabet”. Turizm.
- ^ Škaljić, Abdulah (1966). Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku (PDF). Sarajevo: Svjetlost.
- ^ Rečnik srpskog jezika. Matica srpska. 2007. „ĐUMIŠ, -a; ĐUMUŠ, -a”
- ^ Predočen je transkripcioni sistem koji se izučava na Katedri za orijentalnu filologiju Filološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, konkretno Grupi za turski jezik i književnost, a u okviru oblasti Transkripcija, prevođenje naziva i toponima predmeta Kontrastivna analiza turskog i srpskog jezika 3.