Википедија

Vilis tauer

небодер у Чикагу, Илиноис

Vilis tauer (engl. Willis Tower) je najviši oblakoder savezne američke države Ilinois, sagrađen u Čikagu. Ujedno predstavlja i najvišu zgradu Sjedinjenih Američkih Država koja je tu poziciju preuzela, po izgradnji, od nekadašnjeg Svetskog trgovinskog centra srušenog u terorističkom napadu septembra 2001. Gradnja Sirs tauera trajala je od 1970. do 1973. godine. Ukupna površina zgrade iznosi 418.064 m² raspoređenih u 108 spratova do kojih se dolazi uz pomoć 102 lifta.[4][1] Za arhitektonski izgled bila je zadužena kompanija Skidmor, Ovings i Meril iz Čikaga.

Vilis tauer
Vilis tauer bila je najviša zgrada na svetu od 1974. do 1998.*
Prethodna zgrada Svetski trgovinski centar
Premašena od Kule Petronas
Informacije
Lokacija Čikago, Ilinois Sjedinjene Američke Države
Status završena
Sagrađena 1970-1973.
Korišćenje poslovni prostor
Visina
Visina 442 m
Najviši sprat 108
Tehnički detalji
Broj spratova 108[1]
Površina 418.064 m²[2]
Broj liftova 104
Kompanije
Arhitekta Skidmor, Ovings i Meril
Vlasnik Blakstoun grupa[3]
*Potpuno nastanjiv objekat, potporan, od glavnog ulaza do strukturnog ili arhitektonskog vrha; pogledati spisak najviših zgrada na svetu za druge tipove lista.

Vilis toranj se smatra izuzetnim dostignućem za inženjera Fazlura Rahmana Kana.[5] Trenutno je treća najviša zgrada u Sjedinjenim Državama i zapadnoj hemisferi - i 23. najviša zgrada na svetu. Svake godine više od milion ljudi poseti njegov posmatrački plato, najviši u Sjedinjenim Državama, što ga čini jednom od najpopularnijih turističkih destinacija u Čikagu.

Prema podacima iz aprila 2018. godine, najveći zakupac zgrade je Junajted Erlajns, koji je 2012. premestio sedište svoje kompanije iz 77 Vest Vaker drajva (tada Junajted bilding), zauzimajući oko 20 spratova.[6][7][8] Drugi veliki zakupci uključuju imenjaka zgrade Vilis tauer Votsona i advokatske firme Šif Hardin i Sejfart Šav.[8] Morgan Stanli je postao četvrti po veličini zakupac zgrade 2017. godine.[8][9]

Poznat kao Siers toranj od svoje izgradnje do kada su prava na ime uključena u zakup sa Vilis grupom 2009. godine, zgrada je služila kao sedište maloprodajne kompanije Siers od 1974. do 1994. Stanovnici lokalnog područja i dalje nazivaju zgradu njenim starim imenom.[10]

Istorija uredi

Planiranje i izgradnja uredi

 
Prikaz snopaste cevne strukture Vilis tauera sa pojednostavljenim tlocrtom

Godine 1969, Siers, Robak & Ko. je bilo najveće maloprodajno preduzeće na svetu, sa oko 350.000 zaposlenih.[11] Rukovodioci kompanije Siers odlučili su da objedine hiljade zaposlenih u kancelarijama raspoređenih širom oblasti Čikaga u jednu zgradu na zapadnoj ivici Čikaške petlje. Siers je zatražio od svog spoljnog savetnika, Arnstajn, Gluk, Vajcenfeld & Minov (sada poznat kao Arnstajn & Lehr, LLP) da predloži lokaciju. Firma se konsultovala sa lokalnim i saveznim vlastima i važećim zakonom, a zatim je ponudila Siersu dve opcije: oblast Gusjeg ostrva severozapadno od centra grada i oblast od dva bloka omeđena ulicom Frenklin na istoku, Bulevarom Džekson na jugu, Vaker drajv na zapadu i ulicom Adams na severu, sa ulicom Kvinsi koja prolazi kroz sredinu od istoka ka zapadu.

Nakon odabira ove druge lokacije, pribavljene su dozvole za ispražnjenje ulice Kvinsi.[12] Advokati firme Arnstajn, na čijem je čelu Endru Adsit, počeli su da kupuju nekretnine parcelu po parcelu.[13] Siers je kupio 15 starih zgrada od 100 vlasnika i platio 2,7 miliona dolara gradu Čikagu za deo Kvinsi ulice koji je projekat apsorbovao.[14]

Siers, kome je bilo potrebno 3×10^6 sq ft (280.000 m2) poslovnog prostora za planiranu konsolidaciju i predviđeni rast, iznajmio je arhitekte Skidmor, Ovings & Meril (SOM). Njihov tim kolumbijsko-peruanskog arhitekte Brusa Grahama i bangladeško-američkog građevinskog inženjera Fazlura Rahmana Kana dizajnirao je zgradu kao devet kvadratnih „cevi“ (svaka u suštini zasebna zgrada), grupisanih u matricu 3×3 koja formira kvadratnu osnovu sa 225 ft (69 m) strana.[15] Svih devet cevi bi se podiglo do 50. sprata zgrade, gde se završavaju severozapadna i jugoistočna cev. Severoistočna i jugozapadna cev dostižu 66. sprat; severna, istočna i južna cev završavaju na 90. Preostale zapadne i centralne cevi dostižu 108 spratova.

 
Siers toranj tokom izgradnje, 1973. godine

Siers Tover je bila prva zgrada koja je koristila ovaj inovativni dizajn. Bio je i strukturno efikasan i ekonomičan: na 1450 stopa, pružao je više prostora i uzdizao se više od Empajer stejt bildinga i koštao je mnogo manje po jedinici površine.[16] Sistem se pokazao veoma uticajnim u izgradnji nebodera i od tada se koristio u većini supervisokih zgrada, uključujući trenutno najvišu zgradu na svetu, Burdž Kalifu.[17][18] U čast Kanovog doprinosa, Udruženje građevinskih inženjera Ilinoisa naručilo je njegovu skulpturu[19] u predvorju Vilisove kule.

 
Skulptura u čast Fazlur Kana na Vilisovoj kuli

Siers je odlučio da svoju početnu popunjenost usmeri na smještaj svoje robne grupe, izdavajući preostali prostor drugim zakupcima dok ne bude potreban, jer je Siers očekivao dalji rast, a time i više zaposlenih u budućnosti. Poslednje podne površine su morale da budu projektovane tako da imaju manji površinski otisak sa visokim odnosom između površina prozora i površine da bi bile atraktivne za potencijalne zakupce. Manje podne površine zahtevale su višu strukturu da bi se dobila dovoljna kvadratura. Skidmor arhitekte su predložile kulu sa velikim podovima od 55.000 sq ft (5.100 m2) u donjem delu zgrade sa postepeno sužavajućim podnim pločama u nizu prepreka, koje bi tornju dale prepoznatljiv izgled.

Kako je Siers nastavio da nudi optimistične projekcije za rast, predloženi broj spratova tornja se brzo povećao na nekoliko stotina, nadmašivši visinu nedovršenog Svetskog trgovinskog centra u Njujorku i postao najviša zgrada na svetu. Visina je ograničena regulacijom koju je nametnula Federalna uprava za vazduhoplovstvo (FAA) radi zaštite vazdušnog saobraćaja. Finansiranje tornja obezbedio je Siers. Na vrhu su bile dve antene za televizijsko i radio emitovanje. Siers i grad Čikago su odobrili dizajn i prvi čelik je postavljen u aprilu 1971. Konstrukcija je završena u maju 1973. Izgradnja je koštala oko 150 miliona američkih dolara,[20] što je ekvivalentno 850 miliona dolara u dolarima iz 2022. godine.[21] Poređenja radi, Tajpej 101, izgrađen 2004. godine, koštao je 2,21 milijardu dolara po vrednosti iz 2018. godine.[22]

Crne trake se pojavljuju na tornju oko 29–32, 64–65, 88–89 i 104–108 spratova. Ovi elementi su lamele za ventilaciju sistema zaštite životne sredine zgrade i zaklanjaju njene pojasne rešetke. Iako propisi nisu zahtevali sistem prskalica za požar, zgrada je od početka bila opremljena njime. U zgradi se nalazi oko 40.000 prskalica koje su instalirane po ceni od 4 miliona dolara.[23]

U februaru 1982. godine, dve televizijske antene su dodate ovoj strukturi, povećavajući njenu ukupnu visinu na 1.707 ft (520,3 m). Zapadna antena je kasnije proširena, čime je ukupna visina dostigla 1.729 ft (527 m)[2] 5. juna 2000, da bi se poboljšao prijem lokalne NBC stanice WMAQ-TV.

Tužbe za zaustavljanje izgradnje uredi

Kako se izgradnja zgrade bližila 50. spratu, pokrenute su tužbe za zabranu kojom se traži da zgrada ne prelazi 67 spratova. U tužbama se navodi da bi se iznad te tačke televizijski prijem pogoršao i prouzrokovao pad vrednosti imovine. Prvu tužbu je podneo državni tužilac u susednom okrugu Lejk 17. marta 1972. Drugu tužbu su podnela 28. marta okružnom sudu okruga Kuk sela Skoki, Nortbruk i Dirfild, Ilinois.[24]

Siers je podneo zahtev za odbacivanje tužbi okruga Lejk i Kuk, i 17. maja 1972. sudija Lavern Dikson, šef Okružnog suda okruga Lejk, odbacio je tužbu, rekavši: „Ne nalazim ništa što bi televizijskim gledaocima dalo pravo na prijem bez smetnji. Oni će morati da nađu neka druga sredstva za obezbeđivanje prijema kao što su više antene.“[25] Državni tužilac okruga Lejk podneo je obaveštenje o žalbi Vrhovnom sudu Ilinoisa, koji je na kraju odlučio u korist Siersa.[26] U svojoj odluci od 12. juna, sudija Čarls R. Baret je tvrdio da tužioci nemaju pravo na neometani televizijski prijem.[27]

Dana 30. juna 1972, Vrhovni sud Ilinoisa je potvrdio prethodne presude Okružnih sudova okruga Lejk i Kuk, pismenim nalogom sa pisanim mišljenjem koje je sledilo.[28] Dana 8. septembra 1972, Apelacioni sud Sjedinjenih Država za sedmi okrug potvrdio je odluku FCC.[29] Pismeno mišljenje suda je podneto 20. septembra 1972. godine. Potvrđujući presude nižeg suda, ono smatra da „u nedostatku suprotnog zakona, tuženi ima imovinsko pravo da izgradi zgradu do željene visine i da završetak projekta neće predstavljati smetnju u okolnostima ovog slučaja."[30]

Reference uredi

  1. ^ a b „History and Facts - Willis Tower”. willistower.com. 
  2. ^ a b „Willis Tower – The Skyscraper Center”. Council on Tall Buildings and Urban Habitat. 13. 6. 2015. Arhivirano iz originala 23. 12. 2019. g. Pristupljeno 13. 6. 2015. 
  3. ^ de la Merced, Michael J. (16. 3. 2014). „Blackstone Group Purchases Landmark Willis Tower in Chicago”. The New York Times. Pristupljeno 11. 8. 2015. 
  4. ^ „Willis Tower - The Skyscraper Center”. www.skyscrapercenter.com. Pristupljeno 2021-01-20. 
  5. ^ „Five things you need to know about pioneering architect Fazlur Rahman Khan”. The Independent. London. 3. 4. 2017. 
  6. ^ [1] Arhivirano avgust 15, 2012 na sajtu Wayback Machine
  7. ^ Snyder, Brett (16. 12. 2013). „A Day with United Management: Elite Status, Mileage Devaluation, and Increasing Change Fees”. The Cranky Flier. Pristupljeno 18. 12. 2013. 
  8. ^ a b v Ecker, Danny (2018-04-16). „Morgan Stanley moving second office to Willis Tower”. Crain's Chicago Business (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-10-03. 
  9. ^ „20 years after 9/11, a new crisis looms for Willis Tower”. Crain's Chicago Business. 2021-09-01. Pristupljeno 2022-01-25. 
  10. ^ McClelland, Edward (2019-06-05). „Chicagoans Refuse to Call These Places by Their Real Names”. Chicago Magazine. Chicago Magazine. Pristupljeno 2021-05-19. 
  11. ^ Kerch, Steve (October 20, 1991). "This job is a tall order: Sears Tower project is the height of redevelopment." Chicago Tribune.
  12. ^ Arnstein & Lehr, The First 120 Years
  13. ^ Chicago Tribune, December 28, 2003.
  14. ^ Chicago Tribune, January 4, 1971.
  15. ^ The story of their inspiration for the design is that one of them pulled out 9 cirgars and staggered them vertically until the pair both agreed to the arrangement."The Tallest Skyscraper", Time, June 11, 1973
  16. ^ National Academy of Engineering (1979). Memorial Tributes. National Academies. ISBN 9780309034821. NAP:14723. 
  17. ^ „Burj Dubai: The new pinnacle of vanity” . Telegraph. Arhivirano iz originala 11. 1. 2022. g. Pristupljeno 25. 2. 2014. 
  18. ^ „Top 10 world's tallest steel buildings”. Constructionweekonline.com. Pristupljeno 25. 2. 2014. 
  19. ^ „Fazlur Khan Sculpture”. SEAOI. Pristupljeno 25. 2. 2014. 
  20. ^ "Databank: Sears Tower", Wonders of the World, PBS Databank. Retrieved November 19, 2007.
  21. ^ Federal Reserve Bank of Minneapolis Community Development Project. „Consumer Price Index (estimate) 1800–”. Federal Reserve Bank of Minneapolis. Pristupljeno 21. oktobar 2016. 
  22. ^ „Inflation Calculator – Find US Dollar's Value from 1913–2015”. US Inflation Calculator. 
  23. ^ The Times-News, February 15, 1975
  24. ^ Chicago Tribune, April 9, 1972 and Chicago Tribune, May 7, 1972.
  25. ^ Chicago Tribune, May 18, 1972.
  26. ^ Chicago Tribune, June 10, 1972.
  27. ^ Chicago Tribune, June 13, 1972.
  28. ^ Chicago Tribune, July 1, 1972.
  29. ^ Chicago Tribune, September 12, 1972; Illinois Citizens Committee for Broadcasting v. Federal Communications Commission, 467 F. 2d 1397 (7th Cir. 1972).
  30. ^ People ex rel. Hoogasian v. Sears, Roebuck & Co., 52 Ill. 2d 301, 307 (Ill. 1972).

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Вилис_тауер&oldid=26595383”