Vojna taktika
Vojna taktika, nauka i veština organizovanja vojske, predstavlja skup tehnika za korišćenje vojnih jedinica za borbu protiv, i i nanošenje poraza neprijatelju u bici.[1] Promene do kojih je vremenom došlo u filozofiji i tehnologiji su se reflektovale na promene u vojnoj taktici. Po modernom shvatanju, taktika je po strukturi najniži od tri nivoa planiranja. Najviši nivo planiranja je strategija, koja se bavi pitanjem kako se sila pretvara u političke ciljeve, ili specifičnije, kako se povezuju ciljevi i sredstva vođenja rata. Operacioni nivo se nalazi na sredini, i on se bavi formacijama jedinica. U svakodnevnom rečniku, „taktičke“ odluke su one koje se donose kako bi se postigao najbolji trenutni ishod, dok su „strateške“ one odluke koje se donose da bi se postigao najbolji ukupni (dugoročni) ishod, nevezano za trenutni ishod.[2]
Taktičke funkcije uredi
Mobilnost uredi
Mobilnost, koja određuje koliko brzo borbena snaga može da se kreće, bila je tokom većeg dela ljudske istorije ograničena brzinom vojnika pešaka, čak i kada su zalihe nosile teretne životinje. Sa ovim ograničenjem, većina armija nije mogla da putuje više od 32 km (20 mi) dnevno, osim ako ne putuje rekama. Samo mali elementi snaga kao što su konjica ili specijalno obučene lake trupe mogu prekoračiti ovu granicu. Ovo ograničenje taktičke mobilnosti ostalo je sve do poslednjih godina Prvog svetskog rata, kada je pojava tenka dovoljno poboljšala mobilnost da omogući odlučujući taktički manevar. Uprkos ovom napretku, puna taktička mobilnost nije postignuta sve do Drugog svetskog rata kada su oklopne i motorizovane formacije postigle zapažene uspehe. Međutim, veliki elementi vojski iz Drugog svetskog rata ostali su oslonjeni na transport sa konjskom vučom, što je ograničavalo taktičku mobilnost unutar ukupnih snaga. Taktička mobilnost može biti ograničena upotrebom prepreka na terenu, koje često stvaraju vojni inženjeri.[3]
Razvoj tokom vremena uredi
Razvoj taktike je uključivao promenu ravnoteže između četiri taktičke funkcije od davnina, a promene u vatrenoj moći i pokretljivosti bile su fundamentalne za ove promene. Predloženi su različiti modeli da se objasni interakcija između taktičkih funkcija i dominacije pojedinačnih borbenih oruđa u različitim periodima. Dž. F. K. Fuler je predložio tri „taktička ciklusa“ u svakoj od klasičnih i hrišćanskih era. Za poslednju epohu, on je predložio ciklus „šoka“ između 650. i 1450. godine, ciklus „udara i projektila“ 1450–1850 i ciklus „projektila“ iz 1850. godine, u kontekstu ratovanja Zapada i Severne Amerike.[4] Tokom Drugog svetskog rata, Tom Vintringem je predložio šest hronoloških perioda, koji smenjuju dominaciju između neoklopnih i oklopnih snaga i ističu taktičke trendove u svakom periodu.[2]
| Period | Dominantna borbena formacija | Taktički trendovi |
|---|---|---|
| Prvi neoklopni period (do Bitke kod Plateje (479 pne)) |
Nema – pešadija i konjica imaju relativno nisku kinetičku snagu, bojna kola pružaju meru udarne akcije | Egipatske, persijske i grčke vojske postaju bolje organizovane i opremljene |
| Prvi oklopni period (do Bitke kod Hadrijanopolja (378) |
Pešadija – falanga i rimska legija, eksperimentisanje sa slonovima za udarne akcije samo ograničenog uspeha. | Vojske i žrtve se značajno povećavaju, uvođenje opsadne i terenske artiljerije od strane Rimljana |
| Drugi neoklopni period (do pobede Karla Velikog kod Pavije (774)) |
Laka konjica – konjski strelci i udarna akcija poražava pešadiju | Mobilnost dominira dok je ne proveri oklopnom konjicom |
| Drugi oklopni period (do bitaka kod Morgartena (1315), Kresija (1346) i Ravene (1512)) |
Teška konjica – olakšana uvođenjem uzengija i oklopa | Troškovi ograničavaju brojnost oklopne konjice, švajcarska pešadija naoružana helebardama i engleski streličari rebalansiraju vagu |
| Treći neoklopni period (do Bitke kod Kambreja (1917) |
Pešadija – sa stalno rastućom vatrenom moći | Kombinovano oružje, sa artiljerijskom vatrenom moći koja postaje dominantna |
| Treći oklopni period (do današnjice) |
Oklopne snage vraćaju mobilnost | Oklopno kombinovano naoružanje suprotstavljeno vojnim avionima i pešadijskim protivoklopnim oružjem |
Masovna vatra strelaca dovela je pešadiju do izražaja u japanskom ratovanju u drugoj polovini 13. veka, što je prethodilo usponu engleskog strelca sa dugim lukom.[6] Mobilnost i udarna akcija ojratske mongolske vojske u Bici kod Tumua 1449. pokazali su da konjica još uvek može da pobedi veliku pešadiju.[7] U evropskoj i u orijentalnoj tradiciji ratovanja, pojava baruta tokom kasnog srednjovekovnog i ranog modernog perioda stvorila je nemilosrdni preokret ka pešadijskoj vatrenoj moći koja je postala „odlučujuća, ako ne i dominantna“ formacija na bojnom polju,[8] što je ilustrovano značajnim uticajem masovnih arkebuzira u Bici kod Nagašina 1575.[9]
Koncept uredi
Vojna taktika odgovara na pitanja kako najbolje rasporediti i angažovati snage u malom obimu.[10] Neke prakse se nisu promenile od početka ratovanja: juriš, zasede, okršaji, skretanje bokova, izviđanje, stvaranje i korišćenje prepreka i odbrane, itd. Takođe se nije mnogo promenilo korišćenje terena za najbolju prednost. Uzvišenja, reke, močvare, prevoji, tačke gušenja i prirodni pokrivači, mogu se koristiti na više načina. Pre devetnaestog veka, mnoge vojne taktike bile su ograničene na razmatranja o bojnom polju: kako manevrisati jedinicama tokom borbe na otvorenom terenu. Danas postoje specijalizovane taktike za mnoge situacije, na primer za obezbeđenje prostorije u zgradi.
Tehnološke promene mogu učiniti postojeće taktike zastarelim, a sociološke promene mogu promeniti ciljeve i metode ratovanja, zahtevajući nove taktike. Taktika definiše kako su vojnici naoružani i obučeni. Tako tehnologija i društvo utiču na razvoj tipova vojnika ili ratnika kroz istoriju: grčki hoplit, rimski legionar, srednjovekovni vitez, turkijsko-mongolski konjiči strelac, kineski samostreličar ili vazdušna konjica. Svaki od njih – ograničen svojim oružjem, logistikom i društvenim uslovima – drugačije bi koristio bojno polje, ali bi obično tražio iste ishode koristeći svoju taktiku. Prvi svetski rat je doveo do velikih promena u taktici, jer je napredak tehnologije učinio prethodnu taktiku beskorisnom.[11]
Taktika „sive zone” takođe postaje sve šira korištena. To uključuje „sve, od diplomatije jake ruke i ekonomske prinude, preko medijskih manipulacija i sajber napada, do upotrebe paravojnih i proksi snaga“. Naziv „siva zona“ potiče od dvosmislenosti između odbrane i napada, kao i dvosmislenosti između očuvanja mira i ratnih napora.[12]
Reference uredi
- ^ Clausewitz, Carl (1832). On War.
- ^ a b Holmes et al. 2001, str. 893–894.
- ^ Holmes et al. 2001, str. 895.
- ^ Holmes 2001, str. "Introduction".
- ^ Holmes et al. 2001, str. 894.
- ^ Haskew et al. 2008, str. 17.
- ^ Haskew et al. 2008, str. 12–17.
- ^ Haskew et al. 2008, str. 7–8.
- ^ Haskew et al. 2008, str. 54–62.
- ^ Rogers, Clifford J. (2006). „Strategy, Operational Design, and Tactics”. Ur.: Bradford, James C. International Encyclopedia of Military History. New York: Routledge.
- ^ Paddy Griffith (1994). Battle Tactics of the Western Front: The British Army's Art of Attack, 1916–18. Yale University Press. str. 20.
- ^ Bowman, Bradley; Gabel, Andrew (7. 11. 2019). „Deeper Partnership With Israel Can Help U.S. Solve Defense Dilemma”. FDD.org (na jeziku: engleski). Foundation for the Defense of Democracies.
Literatura uredi
- Muhm, Gerhard. „German Tactics in the Italian Campaign”. Arhivirano iz originala 27. 09. 2007. g. Pristupljeno 05. 12. 2011.
- Clausewitz, Carl (1832). On War.
- Haskew, Michael; Jorgensen, Christer; McNab, Chris; Niderost, Eric; Rice, Rob S. (2008). Fighting Techniques of the Oriental World 1200-1860: Equipment, Combat Skills and Tactics. London, United Kingdom: Amber Books. ISBN 978-1-905704-96-5.
- Holmes, Richard; Strachan, Hew; Bellamy, Chris; Bicheno, Hugh (2001). The Oxford Companion to Military History. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-866209-9.
- Johnson, Rob; Michael Whitby; John France (2010). How to win on the battlefield : 25 key tactics to outwit, outflank, and outfight the enemy. Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-25161-4.
- Gerhard Muhm : La Tattica nella campagna d’Italia, in LINEA GOTICA AVAMPOSTO DEI BALCANI, (Hrsg.) Amedeo Montemaggi - Edizioni Civitas, Roma 1993.
- Hofmann, George F. (2006). Through mobility we conquer: the mechanization of U.S. Cavalry. Lexington, Ky.: Univ. Press of Kentucky. ISBN 978-0813124032.
- Rush, Robert S. (2006). Enlisted soldier's guide
(7th izd.). Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN 978-0811733120. - Ross Pigeau; Carol McCann (proleće 2002). „Re-conceptualizing Command and Control” (PDF). Canadian Military Journal. 3 (1): 53—63. Arhivirano (PDF) iz originala 20. 11. 2013. g. Pristupljeno 1. 3. 2014.
- Headquarters, Department of the Army (14. 6. 2001). FM 3–0, Operations. Washington, DC: GPO. OCLC 50597897. Arhivirano iz originala (PDF inside ZIP–SFX) 19. 2. 2002. g. Pristupljeno 19. 8. 2013.
Newer versions of FM 3-0 Arhivirano 4 mart 2016 na sajtu Wayback Machine - Builder, Carl H., Bankes, Steven C., Nordin, Richard, "Command Concepts – A Theory Derived from the Practice of Command and Control" Arhivirano 2 oktobar 2012 na sajtu Wayback Machine, MR775, RAND, ISBN 0-8330-2450-7, 1999<
- Neville Stanton; Christopher Baber; Don Harris (1. 1. 2008). Modelling Command and Control: Event Analysis of Systemic Teamwork. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 9780754670278. Arhivirano iz originala 17. 5. 2016. g. Pristupljeno 15. 11. 2015.
- „ADDP 00.1 Command and Control” (PDF). Commonwealth of Australia. 27. 5. 2009. str. 1—2. Arhivirano (PDF) iz originala 14. 2. 2014. g. Pristupljeno 1. 3. 2014.
- Command and control Arhivirano 29 jun 2011 na sajtu Wayback Machine, Dictionary of Military and Associated Terms, www.dtic.mil
- Joint Chiefs of Staff (U.S.) (8. 11. 2010). „Command and Control”. Joint Publication 1-02. Department of Defense Dictionary of Military and Associated Terms (As Amended Through 31 January 2011) (PDF). str. 65. Arhivirano (PDF) iz originala 18. 9. 2014. g. Pristupljeno 3. 11. 2014.
- Joint Chiefs of Staff (U.S.) (8. 11. 2010). „Command and Control”. Joint Publication 1-02. Department of Defense Dictionary of Military and Associated Terms (As Amended Through 15 August 2014) (PDF). str. 44. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 8. 2014. g. Pristupljeno 3. 11. 2014.
- Crumley, Lloyd M.; Sherman, Mitchell B. (septembar 1990). Review of Command and Control Models and Theory (PDF). Fort Leavenworth, KS: United States Army Research Institute for the Behavioral and Social Sciences.
- Clarke, Richard A. (2010). Cyber War. HarperCollins.
- „Cyberwar: War in the Fifth Domain”. Economist. 1. 7. 2010. Arhivirano iz originala 7. 12. 2013. g. Pristupljeno 23. 4. 2014.
- Keegan, John (1993). A History of Warfare. London: Hutchinson. str. 98–103. ISBN 0091745276.
- Paddy, Griffith (1995). The Viking Art of War. London: Greenhill Books. str. 118. ISBN 1853672084.
- Keen, Maurice (1965). The Laws of War in the Late Middle Ages. London: Routledge and Kegan Paul. str. 129.
