Vršačke planine

Vršačke planine (rum. Munţii Vârşeţ, često zvane i Vršački breg, rum. Dealurile Vârşeţului) se uzdižu usred Panonske ravnice u jugoistočnom delu Banata. Pružaju se u pravcu istok-zapad, u dužini od 19 km, sa najvećom širinom od 8 km. Površina im je 170 km², od čega je u Srbiji 122, a u Rumuniji 48 km². Izgrađene su od stena paleozojske starosti (260 miliona godina), koje okružuju neogeni sedimenti (60 miliona godina), među kojima su i sedimenti nekadašnjeg Panonskog mora (25 miliona godina). Gudurički vrh, sa 641 m nadmorske visine, najviša je tačka ovih planina i cele Vojvodine. Od ostalih vrhova poznati su Lisičja glava (590 m), Đakov vrh (449 m) i Vršačka kula (399 m). Severna padina je strma, dok se južna postepeno spušta u pobrđe, gde se nalaze vršački vinogradi. Vršačke planine spadaju, zajedno s Fruškom gorom, u ostrvske planine, jer su nekada bile ostrvo u Panonskom moru. Prema geotektonskom položaju, ali i geološkoj građi, pripadaju srpsko-makedonskoj planinskoj masi, čineći njen najseverniji izdanak, iako se u starijoj literaturi može pronaći pogrešan podatak o njihovoj pripadnosti Karpatima. Sa planina se pruža pogled na Vršac, Vojvodinu i Rumuniju.

Vršačke planine
Gudurički vrh
Geografske karakteristike
Najviša tačka	Gudurički vrh
Ndm. visina	641 m
Koordinate	45° 08′ 13″ S; 21° 24′ 44″ I
Geografija
Vršačke planine
Države	Srbija
Pokrajine	Vojvodina
Regije	Banat
Oblast	Južni Banat
Grupa	Ostrvske planine

Znamenitosti i turizam

Vršačka kula

Vršački breg je glavno turističko i izletničko odredište u neposrednoj blizini grada Vršca. Na prvom vrhu odmah do Vršca dominira stara Crkvica, omiljeno izletište, a u neposrednoj blizini nalazi se nova crkva Svetog Teodora, podignuta u čast gradskog sveca sveštenomučenika Teodora. Na drugom vrhu nalazi se simbol grada — Vršačka kula. Pored kule, do koje vodi asfaltni put, nalazi se pista za paraglajderiste. Na prostoru nazvanom Široko bilo, na 10 km od centra grada nalazi se planinarski dom sa bungalovima za smeštaj gostiju i vikend naselje Široko bilo. Sa južne strane planina nalazi se selo Mesić sa istoimenim manastirom čije prvo postojanje datira iz 1225. godine i fabrikom za flaširanje zdrave izvorske vode. Sa druge strane brda nalazi se još jedan Manastir Središte u selu Malo Središte.

Zaštita

Zbog jedinstvenog položaja Vršačkih planina u Banatu, raznovrsnosti flore i vegetacije, bogatih šumskih ekosistema, lepih pejzaža i vidikovaca, veći deo šumskog područja ove planine u Srbiji, površine 4.177 hektara, zaštićen je 1982. godine kao Park prirode. U periodu 2001—2005, urađena je studija o reviziji zaštite. U decembru 2005. godine, Skupština opštine Vršac donela je odluku o zaštiti predela izuzetnih odlika Vršačke planine na 4.408 hektara, od čega je u prvom stepenu zaštite 190 hektara. Staralac je JKP „Drugi oktobar“ iz Vršca.

Osnovni cilj zaštite prirode u ovoj kategoriji usmeren na očuvanje prirodnih vrednosti. Pored toga, ciljevi su i unapređivanje i uređivanje zaštićenog prostora za potrebe rekreacije i turizam. Propisana namena i ciljevi zaštite prirode treba da se ostvaruju na osnovu programa zaštite i razvoja zaštićenog dobra, kojeg donosi organizacija koja njime upravlja, kao i na osnovu posebno donesenog programa razvoja turizma. Iz ovih razloga treba konstatovati da ustanovljena zaštita na Vršačkim planinama nema ograničenja za razvoj rekreacije i turizma, već, naprotiv, treba da doprinese boljem uređivanju i unapređivanju ekosistema predela.

Biljni svet

Vršačke planine

Na području predela izuzetnih odlika registrovano je 1017 vrsta viših biljaka, od kojih se 7 nalazi u Crvenoj knjizi flore Srbije kao retke i ugrožene vrste. U ukupnom šumskom fondu ovih planina, posmatrano po drvnoj zapremini, najviše su zastupljeni srebrnolisna lipa (oko 37%) i kitnjak (oko 25%), zatim bagrem (oko 8%) i crni jasen (oko 7%). Ostale vrste su značajno manje zastupljene - cer, beli jasen, sladun, grab i dr. Posebno je značajna velika zastupljenost lipovih i bagremovih šuma, koje u vreme cvetanja daju kratko vreme planinskom prostoru specifična aromatična obeležja, čineći ga u to vreme veoma prijatnim za boravak turista i sakupljanje lekovitih cvetova.

Literatura

• Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. 
• Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3. 

Spoljašnje veze

• Turistička organizacija Vršca
• Fotografije Vršačkih planina
• Vršačke planine na serbia-tourism.org
• [1] Vršačke planine - neponovljivo blago Vojvodine, ISAN 0000-0003-D529-0000-9-0000-0000-A