Gatiluzio

Gatiluzio (ital. Gattilusio) je bila đenovljanska porodica koja je u periodu od 1355. godine do sredine 15. veka držala niz poseda u severnom delu Egejskog mora. Postoje pretpostavke da je porodica bila u bliskim vezama sa Paleolozima, vladajućom dinastijom u Vizantijskom carstvu.

Gatiluzio
Država	Vizantijsko carstvo (Đenovljanska republika)
Vladarska titula	Arhont (gospodar) Lezbosa
Osnivač	Frančesko I Gatiluzio
Posljednji vladar	Nikolo Gatiluzio
Vladavina	1355. — 1462.
Izumiranje	1462.
Smjena	Osmansko carstvo
Nacionalnost	Italijani

Istorija

Sedište Gatiluzija, srednjovekovna tvrđava u Mitileni na Lezbosu

Rodonačelnici porodice Gatiluzio su dva brata, Frančesko i Nikolo Gatiluzio. Bili su nećaci Oberta Gatiluzija. Ime njihovog oca nije poznato. Na osnovu grba porodice, Entoni Lutrel je tvrdio da im je majka poticala iz porodice Dorija. Frančesko je stekao naklonost vizantijskog cara Jovana V Paleologa. Pomogao je vizantijskom caru da zbaci Jovana Kantakuzina sa prestola 1354. godine. Kao nagradu, Jovan je Frančesku darovao ostrvo Lezbos (sa Mitilenom) jula 1355. godine i ruku svoje sestre Marije. Vremenom, posedi Gatiluzija se šire obuhvatajući Imbros, Samotraku, Lemnos i Tasos, kao i kopneni grad Enos. Gatiluziji su na svojim posedima razvijali rudarstvo, trgovinu stipsom, proizvodnju tekstila i sl. Nakon pada Carigrada 1453. godine, Gatiluziji su kratko zadržali svoje teritorije. One ubrzo padaju pod osmansku vlast. Turci su 1456. godine imenovali Grka Kritovula (hroničara) za guvernera Imbrosa, a vlast Gatiluzija je uklonjena. Gospodar Lezbosa, Dominiko Gatiluzio, je zadavljen. Nasledio ga je brat Nikolo. Osmanska flota opsela je ostrvo 1462. godine. Nikolo je zarobljen i odveden u Carigrad gde je kasnije pogubljen. Njegovim smaknućem ugašena je porodica Gatiluzio.

Arheološka iskopavanja u zamku Mitilene od 1984. godine od strane Univerziteta Britanske Kolumbije otkrila su pogrebnu kapelu porodice Gatiluzio i nekoliko grobnica koje verovatno pripadaju članovima porodice. Zgrada je nakon turskog osvajanja pretvorena u džamiju (1462). Kanadska iskopavanja dovela su do otkrića značajnog broja kovanog novca porodice Gatiluzio.

Dinastiji Gatiluzio pripadala je i Jelena, supruga srpskog kneza i despota Stefana Lazarevića (1389-1427).

Gospodari Lezbosa

• Frančesko I Gatiluzio (1355–1384)
• Frančesko II Gatiluzio (1384–1404)
• Jakopo Gatiluzio (1404–1428)
• Dorino I Gatiluzio (1428–1455)
• Dominiko Gatiluzio (1455–1458)
• Nikolo Gatiluzio (1458–1462)

Gospodari Enosa

• Nikolo Gatiluzio (1376–1409)
• Palamed Gatiluzio (1409–1455)
• Dorino II Gatiluzio (1455–1456)

Literatura

• Setton, Kenneth M. (1976). The Papacy and the Levant, 1204-1571: Volume I, The Thirteenth and Fourteenth Centuries. American Philosophical Society. ISBN 978-0-87169-114-9. 
• Setton, Kenneth M. (1978). The Papacy and the Levant, 1204-1571: Volume II, The Fifteenth Century. American Philosophical Society. ISBN 978-0-87169-127-9. 
• Miller, William (1913). „The Gattilusj of Lesbos (1355–1462)”. Byzantinische Zeitschrift. 22. 
• Christopher Wright (2014). The Gattilusio lordships and the Aegean world 1355-1462. Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-26469-4.