Gorjanski
Gorjanski (mađarski: de Gara) je bila ugarska velikaška porodica čiji su pripadnici vladali u Slavoniji, Sremu i Mačvi.
| Gorjanski | |
|---|---|
 | |
| Država | Ugarska, Hrvatska |
| Posjedi | Slavonija, Srem, Mačva |
| Osnivač | Stefan I Gorjanski |
| Vladavina | sredina 13. veka |
Istorija uredi
Gorjanski su poreklom iz mađarskog grada Dorozme u županiji Čongrad. U izvorima se porodica po prvi put javlja u Hrvatskoj kada je herceg Bela, sin ugarskog kralja Bele IV, darovao 1269. godine, kao nagradu za vernu službu, Ivanu, »de genere Drusma« i njegovom sinu Stefanu I, svome mačonoši, selo Gorjani u tadašnjoj Vukovskoj županiji. Po selu je porodica ponela ime. Gorjani su postali baštinski posed Gorjanskih. Oni na svom imanju grade utvrđeni grad i oko njega podižu naselje. Istorija porodice Gorjanski može se pratiti od vladavine Stefana I. On je između 1296. i 1300. godine bio značajna ličnost u Požeškoj i Vukovskoj županiji, a 1300. godine poneo je titulu mačvanskog bana. Njegovi sinovi su utemeljivači tri ogranka porodice Gorjanski. Pavle I je utemeljivač banske grane, Ivan II Botoš botoške, a Andrija I palatinske grane.
Banska i botroška grana uredi
Pavle se spominje od 1310. godine kada je kao pristalica Karla I Anžujskog dobio Drenovac u Požeškoj županiji. Od 1320. do 1326. godine obavlja funkciju mačvanskog bana, župana Vukovske, Sremske i Bodroške županije. Od 1330. do 1336. godine je kraljičin sudija, a od 1354. godine pominje se kao njen blagajnik. Imao je dvojicu sinova: Ivana III i Pavla II. Utemeljivač Botroške grane, Ivan II, pominje se u brojnim dokumentima između 1314. i 1338. godine. Imao je sina Andriju II. Andrijin sin bio je Grgur II koji je poginuo 1386. godine u bici kod Gorjana. Kao poslednji iz ovog ogranka porodice Gorjanski pominju se Đurađ i Andrija 1438. godine.
Palatinska grana uredi
Palatinska grana porodice Gorjanski najznamenitiji je ogranak porodice Gorjanski. Andrija I se u izvorima pominje više puta između 1317. i 1330. godine. Imao je dvojicu sinova: Pavla IV (umro posle 1356) i Nikolu I Gorjanskog. Nikola je poznati ugarski vlastelin. Poginuo je u bici kod Gorjana. Imao je sina Nikolu II koji je kasnije postao hrvatski ban i palatin. Njegov brat Ivan VII je u bici kod Gorjana zarobljen, ali je kasnije oslobođen. Nikolu Gorjanskog Mlađeg otrovala je žena 1429. godine. Sa njom je imao samo ćerku Katarinu. Imao je i trojicu sinova, Nikolu III (sa neimenovanom ćerkom srpskog kneza Lazara Hrebeljanovića), Ladislava IV i Ivana VIII sa Anom Celjskom. Ivan VIII je 1411. godine, nakon sklapanja mira između Žigmunda i Stefana Ostoje postao vazal ugarskog kralja koji ga je postavio za vojvodu Usore. Ivan je prisvojio imanja Hrvoja Vukčića Hrvatinića 1413. godine kada je hercega Žigmund proglasio izdajnikom. U bici kod Lašve pada u zarobljeništvo. U izvorima se poslednji put pominje 1424. godine. Ladislav IV obavljao je funkciju mačvanskog bana, a u izvorima se poslednji put pominje 1457. godine. Njegov sin jedinac, Job, umire 1481. godine. Njegovom smrću izumrla je porodica Gorjanski.