Gojko Đogo
Gojko Đogo (Vlahovići, kod Ljubinja, 1. novembar 1940) srpski je književnik, pesnik i esejista.[1] Redovni je član Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske i Senata Republike Srpske, kao i Udruženja književnika Srbije, Srpskog PEN centra[2] i Udruženja „Adligat” u kojem se nalazi i Zbirka književnika Gojka Đoge.
| Gojko Đogo | |
|---|---|
 Đogo na portretu Petra Omčikusa iz 1977. | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1. novembar 1940. |
| Mesto rođenja | Vlahovići, kod Ljubinja, Kraljevina Jugoslavija |
| Porodica | |
| Deca | Balša Đogo |
Život
urediGojko Đogo rođen je u jesen 1940. godine u Vlahovićima (Opština Ljubinje) u Hercegovini. Osnovnu školu je pohađao u rodnom mestu Vlahovićima, a gimnaziju maturirao u Stocu. Diplomirao je 1964. godine na katedri za Opštu književnost sa teorijom književnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu.[2] Radio je dve godine kao novinar u listu Dugi, pa postao urednik književne i izdavačke delatnosti u Domu omladine Beograda. Uređivao je ediciju DOB i bio voditelj književnih tribina. Kasnije je izvesno vreme bio direktor Izdavačko-knjižarske agencije "Tačka". Javlja se i kao osnivač i urednik književnog časopisa Književna reč. Prvu knjigu (i to pesničku) je pod naslovom Tuga pingvina, objavio je 1967. godine u Beogradu.[3]
Tokom 80-ih godina prošlog veka se istakao kao disident i protivnik komunističkog režima, zbog čega je, između ostalog, Milorad Vučelić zahtevao da Đogo bude uhapšen. Zanimljivo da su se odnosi između Vučelića i Đoga kasnije značajno popravili, čak toliko da je Vučelić protestovao kada je Đogo, nekoliko godina kasnije, uhapšen (čak je predlagao da se Đogu dodeli i orden).
Gojko Đogo je 1981. godine osuđen na dve godine zatvora zbog zbirke pesama Vunena vremena kojom je "izvršio delo neprijateljske propagande" kao i „vređala lik i delo Josipa Broza Tita“. Beogradska prosveta je aprila te godine odštampala tiraž knjige, koja je međutim 25. maja 1981. godine povučena i uništena. Pesnik je uhapšen 29. maja a potom sudski procesuiran. Presuda je zatim bila preinačena od strane Vrhovnog suda u Beogradu na godinu dana. Izdržao je jednim delom zatvorsku kaznu; po izlasku iz tamnice nekoliko godina je bio u izolaciji; nije mogao objavljivati dela niti javno nastupati.
Jedan je od trinaest intelektualaca koji su 1989. godine obnovili rad predratne Demokratske stranke. Bio je jedan od osnivača i urednik, ponovo pokrenutog političkog lista Demokratija.
Potpredsednik je Međunarodnog odbora za istinu o Radovanu Karadžiću. Mnogo puta optuživan da pomaže skrivanje Karadžića kao haškog begunca, a u vezi sa tim na promociji knjige „Ratna pisma“ Radovana Karadžića je izjavio: Radovan Karadžić je pregledao pisma koja smo nameravali da objavimo, ali je iz opravdanih razloga stigao da stavi izvesne beleške na samo neka od njih. U knjizi nema nikakvih tragova koji bi upućivali na veze i odnose sa Karadžićem, ali je evidentno da oni postoje. Zašto bismo to skrivali? To je jasno svakome ko uzme u ruke knjigu Ratna pisma. Ova njegova izjava je izazvala velike reakcije, kako simpatizera Radovana Karadžića, tako i političara koji su apelovali na policiju da ispita Đoga povodom ovih tvrdnji.
Na suđenju predsedniku Miloševiću u Hagu su, takođe, puštani snimci telefonskih razgovora između Radovana Karadžića i Gojka Đoga, koji je te 1991. godine (kada su razgovori načinjeni) bio predsednik Udruženja Srba iz BiH u Srbiji.
2005. godine povodom poziva Karadžićeve supruge svome mužu da se dobrovoljno preda, Đogo je izjavio: „Zašto Tužilaštvo u Hagu ne objavi dokumenta koja ima i koja dobrim delom obesnažuju optužnicu protiv Karadžića, a posebno deo za Srebrenicu“. Ovom izjavom Đogo je podigao pitanje da li Tužilaštvo Haškog tribunala skriva oslobađajuća dokumenta protiv optuženika. Ovim povodom sud u Hagu se nije oglasio.
Đogo živi i radi u Beogradu.[2]
Za dopisnog člana Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske izabran je 27. juna 1997, a za redovnog 21. juna 2004.[1] Gojko Đogo je bio član prvog Senata Republike Srpske od 1996. godine do do 2006. godine.[2]
Upravni odbor Udruženja književnika Srbije ga je 30. marta 2012. godine predložio za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti.[4] Član je Srpskog PEN centra i Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”[5] (od 2012) u kojem se nalazi i Zbirka književnika Gojka Đoga sa velikim brojem prvih i retkih izdanja sa dugim posvetama „Adligatu”.
Njegov sin je pomoćnik režije i reditelj Balša Đogo.
Nagrade i priznanja
uredi- Nagrada „Milan Rakić”, za knjigu Crno runo, 2002.[2]
- Nagrada „Branko Miljković”, za knjigu Crno runo, 2002.[2]
- Nagrada „Laza Kostić”, za knjigu Crno runo, 2003.[2]
- Nagrada „Petrovdanski vijenac”, za knjigu Pesme, 2007.[2]
- Nagrada „Žička hrisovulja”, 2012.[2]
- Zmajeva nagrada, za knjigu Grana od oblaka, 2015.[2]
- Nagrada „Jefimijin vez”, za knjigu Grana od oblaka, 2015.[2]
- Nagrada „Branko Ćopić”, za knjigu Grana od oblaka, 2015.[2]
- Dučićeva nagrada, 2016.[6]
- Nagrada „Zaplanjski Orfej”, za pesmu „Ljubav”, 2017.[2]
- Nagrada „Zlatni krst kneza Lazara”, 2019.[2]
- Nagrada „Pečat vremena”, za knjigu Klupko, 2019.[2]
- Gramata Pesničke republike, za knjigu Vunena vremena, 2021.[7]
- Nagrada „Dr Špiro Matijević”, za knjigu Put za hum, 2023.[2]
- Nagrada prsten despota Stefana Lazarevića, 2023.[8]
- Nagrada Izviskra Njegoševa, 2024.[9][10]
Izvori
uredi- ^ a b „Gojko Đogo”. Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske. 2004. Pristupljeno 31. 3. 2012.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n „Gojko Đogo”. anurs.org. Pristupljeno 31. 1. 2024.
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 06. 08. 2020. g. Pristupljeno 02. 08. 2019.
- ^ „Za dopisne članove SANU predloženo 18 književnika”. Radio-televizija Republike Srpske. 30. 3. 2012. Pristupljeno 31. 3. 2012.
- ^ Arhivska dokumentacija Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat". 2020. Zvanični sajt: https://adligat.rs/.
- ^ Intelektualcima je bolje da ćute nego da udaraju glavom o zid („Politika“, 9. april 2016)
- ^ „PRIZNANjE VELIKOM PESNIKU: Gojko Đogo dobitnik Gramate Pesničke republike”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-08-20.
- ^ „PRESTIŽNA NAGRADA U KRUŠEVCU: Gojku Đogu - prsten Despota Stefana Lazarevića (FOTO)”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-12.
- ^ „GOJKO ĐOGO PROGLAŠEN DOBITNIKOM NAGRADE "IZVIISKRA NJEGOŠEVA": Stihom protiv novih cenzora”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-05-29.
- ^ Tanjug (2024-11-02). „Pesniku Gojku Đogu uručena književna nagrada "Izviiskra Njegoševa" za životno delo”. Euronews.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-11-02.
Spoljašnje veze
uredi- Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske: Akademik Gojko Đogo (jezik: srpski)
- Gojko Đogo: Intelektualci kao - ikebane („Večernje novosti“, 9. jun 2013)
- Bronzana glava iz vunenih vremena („Večernje novosti”, 4. februar 2019)
- ĆIRILICU NE SMEMO DA ISPIŠEMO IZ BUDUĆNOSTI Đogo za "Novosti": Ozbiljni narodi neprestano brinu o svom identitetu - mi to zanemarujemo („Večernje novosti”, 7. mart 2023)
