Gradina (Slavonija)
Gradina je naseljeno mesto i sedište opštine u Virovitičko-podravskoj županiji, Republika Hrvatska.
Gradina | |
|---|---|
 rimokatolička crkva „Sv. prorok Ilija" | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Virovitičko-podravska |
| Opština | Gradina (Slavonija) |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  916 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 51′ 16″ S; 17° 30′ 41″ I / 45.85442226493043° S; 17.51141686806306° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 112 m |
  Gradina Gradina na karti Hrvatske | |
 Gradina Gradina na karti Virovitičko-podravske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 33411 Gradina |
| Pozivni broj | +385 33 |
| Registarska oznaka | VT |
| Veb-sajt | www |
Istorija uredi
Period ugarske vlasti (~1000—1552) uredi
Stanovništvo virovitičke oblasti je 1536. bežalo na sever. Veruje se da su potomci tog stanovništva danas deo Gradišćanskih Hrvata.[1]
Period osmanske vlasti (1552—1684) uredi
Virovitica sa okolinom je pod osmansku vlast pala 1552. godine. U upravnom smislu okolina Virovitice bila je u nadleštvu Požeškog sandžaka. Od 1541. godine, Požeški sandžak je bio podređen Budimskom beglerbegluku, da bi 1580. godine prešao pod nadleštvo Bosanskog beglerbegluka. Godine 1600. postao je deo Kanjiškog beglerbegluka, ostavši u njegovom sastavu do kraja osmanske vlasti u Slavoniji. U sudskom smislu okolina Virovitice činila je Virovitičku nahiju, podređenu Virovitičkom kadiluku.[2]
U osmanskom popisnom defteru iz 1579. godine Gradina se navodi kao selo Gradci, koje pripada Brezovici. U njemu su navedene četiri poreske kuće, čiji su domaćini bili: Antol Puškaša, Mihal Lončar, Paval Ćeletić, Mati Vranić. U blizini sela se pominju napušteno selo Gradiška i mezra Simarinci ili Simarijevci.[3]
| Namet | Iznos (u akčama) |
|---|---|
| prihod od desetine (ušura) i nameta (resuma) | 1683 |
| prihod od vratnica (4) | 160 |
| prihod od pšenice (10 kejla) | 300 |
| prihod od napolica (20 kejla) | 400 |
| porez na drva i baštu | 28 |
| desetina od košnica | 20 |
| desetina od sena | 20 |
| desetina od lana, konoplje, belog i crnog luka, kupusa i repe | 42 |
| desetina od sočiva sa pasuljem, leblebija i boba | 20 |
| desetina od voća sa porezom na tapiju | 30 |
| resum na svinje sa porezom na prodaju i božićno klanje | 200 |
| porez na vodenicu sa pet žrvnjeva | 250 |
| baduhava sa poljarinom, mladarinom, i porezom na vinsku burad | 21 |
Koprivnički kapetan Albert Grasvajn, vodeći habzburške trupe, poharao je sva sela oko Slatine i Virovitice 1600. godine.[4]
Period habzburške vlasti (1684—1918) uredi
Kao nagradu za rad na uređenju komorske uprave u Slavoniji i širenju Vojne granice, car Leopold I je, u funkciji ugarskog kralja, dao vlastelinstvo Vučin don Ferdinandu Johanu Karlu, grofu Karafi di Stiljano i njegovom potomstvu. Iste godine je don Ferdinand umro, a vlastelinstvo su preuzeli njegova udovica, grofica Katarina, i sin, don Karlo Oto. U sklopu novoformiranog vlastelinstva nalazila se i Gradina. Kako je vlastelinstvo bilo podeljeno na dve celine, Gradina je bila u sklopu severne, ravničarske celine.[5]
Kako grofovi nisu boravili na Vučinskom vlastelinstvu, administracija je prepuštena njihovim opunomoćenicima. Najdugovečniji upravitelj bio je Johan Karl Majer, koji je boravio u Virovitici. Zbog obaveza i prema Komori i prema vlastelinstvu, stanovništvo se često bunilo i selilo na prostor Vojne granice. Johan Karl Majer je 1731. uradio pregled stanja na vlastelinstvu.[5]
| broj sesija | iznos zemljarine, vojnice i otkup kuluka | četvorogodišnji iznos ostalih dažbina |
|---|---|---|
| 10 | 325 forinti | 81 forinta i 25 dinara |
Tokom 1736. i 1737. godine izvršen je popis vlastelinstava slavonskog Provincijala po zapovesti cara Karla VI (kao ugarskog kralja), sa ciljem donošenja urbara kojim bi se regulisali odnosi vlastelina i zavisnog stanovništva.[7]
| domaćinstava i kuća | očeva porodice | oženjene braće i sinova | braće i sinova sa navršenih 15 god. | konja | volova | krava i junadi | ovaca | svinja | oranica | livada | vodenica |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 42 | 42 | 6 | 3 | 21 | 36 | 118 | 42 | 163 | 205 jutara | 107 kosaca | 1 |
| domaćin | otac porodice | oženjene braće i sinova | braće i sinova sa navršenih 15 god. | konja | volova | krava i junadi | ovaca | svinja | oranica (u jutrima) | livada (u koscima) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ivan Blasicsevic | da | 1 | 1 | 1 | 2 | 5 | 10 | 10 | 10 | 5 |
| Jandro Skriniarich | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | 0 | 8 | 6 | 5 |
| Lucich Petrinovich | da | 0 | 0 | 1 | 1 | 2 | 0 | 4 | 6 | 4 |
| Simo Marchinovich | da | 1 | 0 | 2 | 3 | 5 | 0 | 10 | 12 | 9 |
| Grgo Bobovchan | da | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 4 | 4 | 3 |
| Mihok Pejassevich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 2 | 0 |
| Ivo Tudas | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 3 | 2 |
| Lovro Karas | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 5 | 4 | 4 | 2 |
| Martin Pejch | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | 0 | 4 | 4 | 3 |
| Lovrek Bachevlan | da | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 3 | 3 | 3 |
| Marco Ivankovich | da | 1 | 0 | 1 | 2 | 4 | 6 | 0 | 6 | 3 |
| Betar Stephok | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | 0 | 0 | 4 | 1 |
| Mato Kvergnas | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 |
| Bartol Kossarich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 0 | 2 | 2 | 1 |
| Matho Blussarich | da | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 3 | 1 |
| Ivich Mihailovich | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | 0 | 6 | 5 | 2 |
| Juro Kvergnas | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 5 | 0 | 6 | 6 | 3 |
| Blasok Juricsich | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 5 | 0 | 6 | 6 | 3 |
| Juro Trcskich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 3 | 4 | 1 |
| Blas Kvergnas | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 4 | 3 | 1 |
| Martin Tercskich | da | 0 | 0 | 1 | 2 | 5 | 6 | 8 | 6 | 4 |
| Bajo Spolarich | da | 0 | 0 | 1 | 2 | 5 | 4 | 6 | 8 | 6 |
| Rado Radossavlevich | da | 0 | 0 | 1 | 1 | 6 | 0 | 6 | 7 | 5 |
| Pavlin Dolinacz | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 0 | 0 | 4 | 2 |
| Pavlin Kossarich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 | 4 | 2 |
| Dragolo Kaczarovich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6 | 5 | 3 | 1 |
| Ostoja Radossevich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6 | 5 | 3 | 1 |
| Simo Peradinovich | da | 1 | 0 | 2 | 3 | 8 | 0 | 10 | 12 | 6 |
| Mihailo Kossarich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 |
| Ivo Boberkovich | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 | 0 | 4 | 4 | 2 |
| Juro Boberkovich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 2 | 0 |
| Nicola Dugaich | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 | 5 | 5 | 6 | 3 |
| Thodor Maly | da | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 | 0 | 0 | 2 | 1 |
| Nicola Jugovich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 4 | 4 | 4 | 2 |
| Mihat Jugovich | da | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 4 | 4 | 4 | 2 |
| Jovan Karakas | da | 0 | 1 | 1 | 0 | 2 | 0 | 0 | 4 | 2 |
| Mitar Bogichevich | da | 0 | 1 | 2 | 3 | 6 | 0 | 6 | 10 | 6 |
| Illia Cselajla | da | 0 | 0 | 1 | 0 | 2 | 0 | 0 | 4 | 1 |
| Radoicza Bogichevich | da | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 5 | 6 | 3 |
Popisi domaćinstava Karlovačke mitropolije u periodu između 1702. i 1929. godine nisu zabeležili nijedno domaćinstvo pravoslavne veroispovesti u Gradini.[9]
Period jugoslovenske države (1918—1991) uredi
Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj nalazila se u sastavu bivše velike opštine Virovitica.
Stanovništvo uredi
Na popisu stanovništva 2011. godine, opština Gradina je imala 3.850 stanovnika, od čega u samoj Gradini 916.[10]
Popis 1991. uredi
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Gradina je imalo 1.058 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Poznate osobe uredi
- Boško Buha (1926—1943), borac-bombaš Druge proleterske udarne brigade i narodni heroj Jugoslavije.
Reference uredi
- ^ Pavličević, Dragutin (2002). „Opće političke i vojničke prilike u Podravini (1527. - 1765.)”. Podravina : časopis za multidisciplinarna istraživanja. 1/1: 90.
- ^ Sršan, Stjepan, ur. (2001). Popis sandžaka Požega 1579. godine. Osijek: Državni arhiv u Osijeku. str. 9.
- ^ a b Sršan, Stjepan, ur. (2001). Popis sandžaka Požega 1579. godine. Osijek: Državni arhiv u Osijeku. str. 372.
- ^ Pavličević, Dragutin (2002). „Opće političke i vojne prilike u Podravini (1527. - 1765.)”. Podravina : časopis za multidisciplinarna istraživanja. 1/1: 89.
- ^ a b Mažuran, Ive (1993). Stanovništvo i vlastelinstva u Slavoniji 1736. godine i njihova ekonomska podloga. Osijek: Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti, Zavod za znanstveni rad u Osijeku. str. 501.
- ^ Mažuran, Ive (1993). Stanovništvo i vlastelinstva u Slavoniji 1736. godine i njihova ekonomska podloga. Osijek: Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti, Zavod za znanstveni rad u Osijeku. str. 502.
- ^ Mažuran, Ivan (1993). Stanovništvo i vlastelinstva u Slavoniji 1736. godine i njihova ekonomska podloga. Osijek: Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti, Zavod za znanstveni rad u Osijeku. str. 16.
- ^ a b Mažuran, Ive (1993). Stanovništvo i vlastelinstva u Slavoniji 1736. godine i njihova ekonomska podloga. Osijek: Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti, Zavod za znanstveni rad u Osijeku. str. 540—541.
- ^ Grujić, Radoslav (1996). Spomenica o srpskom pravoslavnom vladičanstvu pakračkom. Beograd: Muzej Srpske pravoslavne crkve. str. 233.
- ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. Pristupljeno 31. 3. 2017.
Spoljašnje veze uredi
 | Ovaj članak vezan za opštine u Virovitičko-podravskoj županiji je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti. |
