Gradska biblioteka Karlo Bijelicki

Gradska biblioteka Karlo Bijelicki u Somboru je matična biblioteka Zapadnobačkog okruga osnovana 2. januara 1859. godine.

Gradska biblioteka Karlo Bijelicki

Osnivanje	1859.
Lokacija	Sombor Srbija
Koordinate	45.7723303° S; 19.1139513° I / 45.7723303; 19.1139513
Direktor	Nataša Turkić
Adresa	Kralja Petra I 11, Trg Cara Lazara 3, Sombor
Veb-sajt	Gradska biblioteka Karlo Bijelicki

Istorija

Od Prve generalne skupštine Udruženja za osnivanje javne opštinske biblioteke, 2. januara 1859. godine, Gradska biblioteka u Somboru bila je neprekidno do 1920. godine smeštena u Gradskoj kući. Njen utemeljitelj i dugogodišnji bibliotekar bio je finansijski službenik Karlo Bijelicki (1813‒1878).

U najranijim decenijama postojanja glavninu knjižnog fonda činile su knjige na nemačkom jeziku. Od 22.687 knjiga u 1881. godini na nemačkom jeziku je 19.582, na mađarskom 2.595, na srpskom 352 i 158 knjiga na latinskom, francuskom i drugim jezicima.

Polovinom pedesetih godina 20. veka našla je svoj prvi krov u susedstvu Grašalkovićeve palate, u zgradi nekadašnje Mađarske čitaonice, sazidane između 1884. i 1886. godine u eklektičkom stilu. U uređenom prostoru danas su smešteni Odeljenje za decu i mlade sa čitaonicom i uprava.

Zbog narastajućeg knjižnog fonda Odeljenje odraslih se krajem šezdesetih godina seli na Glavnu ulicu, na broj 11, po iseljenju Narodne banke. Gradnju jednospratnice, u stilu neorenesanse, 1877. godine finansirala je Somborska štedionica, koja je osnovana 1868. Uz Pozajmno odeljenje i knjigoveznicu u prizemlju, na spratu se sada nalaze Odeljenje za Matične poslove, Odeljenje za nabavku i obradu bibliotečko-informacione građe, Odeljenje za stručnu literaturu i referensnu zbirku i periodiku, Zavičajno odeljenje i Odeljenje opštih poslova.

Dogradnjom biblioteke, zgrade na tri nivoa, od 1988. godine Biblioteka dobija novi prostor za knjigu i posebne zbirke i postaje mesto savremenijeg bibliotečkog poslovanja.

Političko-teritorijalnom organizacijom Somborske opštine 1963. godine Gradskoj biblioteci pripojene su Narodne knjižnice i čitaonice, kao 14 ogranaka. Novim Zakonom o bibliotekarstvu 1994. godine postala je matična biblioteka Zapadnobačkog okruga.

Biblioteka novi ozbiljniji iskorak započinje 1999. godine renoviranjem, uređenjem i novim programskim konceptom u okviru projekta New City ‒ Probuđeni grad. Biblioteka je 2009. godine obeležila 150 godina neprekidnog rada i njen celokupan bibliotečki fond tada je iznosio preko 340.000 knjiga, najviše na srpskom, mađarskom i nemačkom jeziku, i množinu naslova periodike (novina i časopisa). Jezgro Biblioteke čine zavičajna zbirka (5.000 knjiga), zbirka stare knjige, spomenika kulture (300 knjiga) i zbirka retke knjige (400 knjiga), uz vredan fond naučne knjige.

Uporan u nastojanju da istraje u podizanju gradskog čitališta, daleke 1859. godine Karlo Bijelicki se obratio somborskom Magistratu rečima koje se i posle veka i po čitaju kao zavetna poruka i pred budućnošću: Čovečanstvo koje danas živi ne može svome potomstvu ostaviti uzvišeniji, dostojniji i pun blagoslova spomenik sećanja i ne može se u tolikoj meri zadužiti za zahvalnost kao osnivanjem jedne ovakve vlastite biblioteke koja će gradu služiti na veliku čast.

Odeljenja

Odeljenje za opšte poslove

Odeljenje za opšte poslove je zaduženo za knjigovodstveno-finansijske, administrativne i pravne poslove i čine ga Koordinator finansijskih i računovodstvenih poslova, Referent za finansijsko-računovodstvene poslove i Sekretar Ustanove.

Odeljenje za Matične poslove

Gradska biblioteka Karlo Bijelicki u Somboru matična je biblioteka Zapadnobačkog okruga koja svoju delatnost obavlja u skladu s važećim zakonskim i podzakonskim propisima. Matične funkcije definisane su članom 22 Zakona o bibliotečko-informacionoj delatnosti („Sl. Glasnik RS” br. 52/2011). Njima u biblioteci koordinira posebno odeljenje ‒ Matična služba. Na teritoriji okruga deluje 65 do sada registrovanih biblioteka i bibliotečkih jedinica:

• 4 javne biblioteke sa 31 stacioniranim ogrankom,
• 4 specijalne biblioteke,
• 1 mesna ili druga javna biblioteka,
• 54 školske biblioteke: 41 biblioteka u osnovnim školama i 13 biblioteka u srednjim školama.

Odeljenje za nabavku i obradu bibliotečko-informacione građe

Zaposleni na Odeljenju za nabavku i obradu vrše kataloško-bibliografsku obradu prinovljenih jedinica bibliotečke građe u skladu sa pravilima (ISBD standardi) obrade u sistemu Cobiss. Sastavni deo Odeljenja za nabavku i obradu je Čitaonica za naučni rad. Prostor Čitaonice koriste članovi Biblioteke za učenje, a u njoj se održavaju i raznovrsni literarni programi i književne tribine.

Odeljenje za stručnu literaturu i referensnu zbirku i periodiku

Na ovom odeljenju zaposleni uslužuju korisnike bibliotečkim materijalom, a na raspolaganju im je stručna literatura iz raznih oblasti znanja, serijske publikacije (novine, periodične publikacije, godišnje publikacije, monografske serije), kao i bibliotečke, bibliografske i referalne informacije. Zaposleni na ovom odeljenju obavljaju i poslove međubibliotečke pozajmice.

Odeljenje za odrasle korisnike

Žila kucavica Biblioteke je njeno Odeljenje za odrasle korisnike. Dela lepe književnosti mnogih zemalja i stručne knjige iz nauke, kulture i umetnosti zadovoljavaju različite potrebe članova. Odeljenje i posebni fondovi prezentuju preko 176.000 knjiga na srpskom, mađarskom, engleskom, francuskom, italijanskom i nemačkom jeziku. Svim knjigama je slobodan pristup, što omogućuje bržu i povoljniju komunikaciju. Urađena je kompletna rekonstrukcija, adaptacija, renoviranje i uređenje Odeljenja za odrasle korisnike sredstvima državnih institucija, fondacija, donatora, sponzora i partnera u okviru projekta New City – Probuđeni grad, uz opremanje 7 office galerija: besplatan pristup internetu – dva korisnička mesta, radna mesta za digitalizaciju, novi tematski sadržaji i specijalne usluge za korisnike.

Zavičajno odeljenje

Zavičajni fond broji preko 5.300 monografskih publikacija i sastavni je deo Gradske biblioteke u Somboru. Čini ga prikupljena, sređena i obrađena štampana bibliotečka građa i drugi nosioci informacija kao nezaobilazan zbir podataka pri svakom serioznom izučavanju grada i okoline u prošlosti i sadašnjosti. Uporedo sa katalogizacijom prinovljenih publikacija u elektronskom obliku, vrši se rekatalogizacija i zamena lisnog kataloga monografskih i serijskih publikacija elektronskim. Ispisima, sa anotacijama, iz svih godišta „Školskog lista”, najstarijeg zavičajnog periodika na srpskom jeziku, od 1866. godine do Prvog svetskog rata, uz druge značajne naslove, digitalizuje se građa i izrađuju retrospektivne bibliografije listova i časopisa koji su izlazili u Somboru. Od drugih zasebnih celina bibliotečke građe Biblioteka poseduje vredne zbirke stare i retke knjige, sa blizu 700 inventarnih jedinica. Najstarija knjiga u fondu je iz 16. veka.

Rariteti

Somborska biblioteka poseduje veliku zbirku rariteta. To su publikacije Zakonom proglašene za spomenik kulture. U ćiriličnom pismu su knjige i periodike izdate do 1850. Devet knjiga štampano je latinicom. Knjige su katalizovane, a šesnaest knjiga ne pominje Katalog rariteta Narodne bibliotke Srbije. Povodom 120 godina postojanja, 1979, štampan je „Katalog rariteta Somborske biblioteke”. Katalog je sastavio knjižničar Ivan Kovač. U njoj je 297 svezaka. Najstarija knjiga je „Minej praznični Sobornik” (Zbornik Božidara Vukovića), štampan 1538. u Veneciji. Inače, najviše knjiga Fonda je štampano u Novom Sadu, Budimpešti, Beogradu i Beču. Fond rariteta danas poseduje 324 knjige. Pojedini rariteti, istovremeno pripadaju i Zavičajnom odeljenju. Nekoliko ih je u poklon-biblioteci Petra Konjovića. Fond rariteta periodike je skromniji. Štampan je ćirilicom, osim «Bosanskog lista» na latinici. „Školski list” i „Prijatelj srpske mladeži” pripadaju i Zavičajnom odeljenju.

Odeljenje za decu i mlade sa čitaonicom

Glavni članak: Odeljenje za decu i mlade Gradske biblioteke "Karlo Bijelicki"

Savremeno opremljeno Odeljenje za decu i mlade sa čitaonicom omogućava ostvarenje posebnih programa za animaciju, pomoć deci raznovrsnih interesovanja i različitu formu predstavljanja. Školska lektira, slikovnice, beletristika, stručna literatura kao i časopisi za decu u slobodnom su pristupu. Uspostavljena je stalna saradnja sa Predškolskom ustanovom Vera Gucunja, Kancelarijom za mlade, osnovnim školama, kroz kulturne programe, susrete s najmlađim čitaocima,video projekcije, digitalne prezentacije i edukativno-zabavne radionice. Biblioteka sarađuje i sa drugim srodnim institucijama i udruženjima za mlade. Najmlađim korisnicima su dostupni računari sa besplatnim pristupom na Internet. Moderno opremljena čitaonica u kojoj mogu učiti, čitati časopise i koristiti kutak sa enciklopedijama, takođe, je dostupna čitaocima. Uz stalne korisnike brojne su grupne posete na radionicama i programima Biblioteke.

Knjigoveznica

Zaposleni na ovom odeljenju povezuju novine, knjige, časopise, službene listove, knjigovodstvene kartice, knjige protokola, knjige upisa, inventarne knjige; izrađuju kutije raznih formata, futrole, fascikle, međaše, ramove; opremaju izložbe bibliotečkog materijala i obavljaju druge kartonažne poslove. Uslužno rade knjigovezačke poslove za građanstvo.

Odeljenje bibliotečkih ogranaka

Glavni članak: Bibliotečki ogranci (Sombor)

Odeljenje bibliotečkih ogranaka čine Narodne knjižnice i čitaonice u selima opštine Sombor: Narodna knjižnica i čitaonica u Bačkom Bregu, Narodna knjižnica i čitaonica Kolut, Narodna knjižnica i čitaonica Bezdan, Narodna knjižnica i čitaonica Bački Monoštor, Narodna knjižnica i čitaonica Gakovo, Narodna knjižnica i čitaonica Riđica, Narodna knjižnica Stanišić, Narodna knjižnica i čitaonica Svetozar Miletić, Narodna knjižnica i čitaonica Aleksa Šantić, Narodna knjižnica i čitaonica Čonoplja, Narodna knjižnica i čitaonica Kljajićevo, Narodna knjižnica i čitaonica Telečka, Narodna knjižnica i čitaonica Stapar i Narodna knjižnica i čitaonica Doroslovo.

Izdavaštvo

Celinu svoje delatnosti Biblioteka kruniše izdavaštvom koje čine:

• časopis za kulturu Dometi,
• Biblioteka Veljkovi dani,
• Biblioteka Veljkova golubica,
• književna edicija Golub,
• književna edicija Laza Kostić,
• Somborska baština - edicija časopisa Dometi,
• Biblioteka Venac Laze Kostića,
• Biblioteka Somborski književni festival,
• književna edicija Konstantin.
• Književni godišnjak zajedno sa gimnazijom „Veljko Petrović”

Manifestacije

Biblioteka organizuje brojne manifestacije:

• “Veljkovi dani”

Veljkovi dani su dvogodišnja književna manifestacija posvećena znamenitom somborskom književniku Veljku Petroviću. Osnovana je 2007. godine sa ciljem da trajno čuva uspomenu na Veljka Petrovića, izučava i propagira njegovo stvaralaštvo i nagradom Veljkova golubica savremenom srpskom piscu za celokupno pripovedačko delo od izuzetne umetničke vrednosti, promoviše i podstiče pripovedački žanr. U okviru manifestacije dodeljuje se i nagrada Golubić za najuspeliju priču učenika osnovnih i srednjih škola.

• “Dan Laze Kostića”

Književna manifestacija Dan Laze Kostića je posvećena pesnikovoj čuvenoj pesmi Santa Maria dela Salute.

• “Somborski književni festival”

Somborski književni festival je dvodnevna manifestacija tokom koje se publici predstavljaju savremeni tokovi domaće književnosti, dometi pisane reči, njen odnos prema svetu, stvarnosti, društvu, okruženju i filmu.

• “Podunavski dani Janoša Hercega”

Jednodevna manifestacija posvećena delu velikog književnika tokom koje bude uručena književna nagrada "Herceg Janoš".

• promocije.
• izložbe.
• radionice.
• bibliotečke seminare i kongrese.

Legati

Glavni članak: Legati Gradske biblioteke Karlo Bijelcki

Gradska biblioteka "Karlo Bijelicki" ima devet legata i biblioteka celina koje su smeštene na Naučnom odeljenju Biblioteke i u bibliotečkim ograncima u Bezdanu, Staparu i Bačkom Monoštoru.

Legati:

• Legat Karolja Vertešija
• Legat Radivoja Stokanova,
• Legat Jakoba Kelša,
• Legat Radivoja Dodića,
• Legat Bogdana i Milene Džuver,
• Legat Smiljke Kurucić Gengelacki,
• Legat Amalije Sulaver Raič,
• Legat Petra Konjovića i
• Legat Miroslava Josića Višnjića.

Biblioteka je dobila još dva legata koje je potrebno u narednom periodu srediti, stručno obraditi i smestiti.

Legati u formiranju su:

• Legat Davida Kecmana - Dake (somborskog književnika) i
• Legat Jolanke Lazić (testamentom je Gradskoj biblioteci "Karlo Bijelicki" namenila svoju kućnu biblioteku)

Galerija

• 
  Zgrada Biblioteke u ulici Kralja Petra I 11
• 
  Ulaz u Biblioteku u ulici Kralja Petra I 11
• 
  Zgrada Odeljenja za decu i mlade
• 
  Ulaz u zgradu Odeljenja za decu i mlade
• 
• 
  Portret Karla Bijelickog

Spoljašnje veze

• O Gradskoj biblioteci Karlo Bijelicki
• Biblionica Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (1. septembar 2018)