Dabar (Polimlje)

Dabar je srpska srednjovekovna župa i oblast u Donjem Polimlju. Dabarska župa je obuhvatala oblast oko donjeg toka reke Lima. Bila je jedna od najznačajnijih oblasti u državi Nemanjića. Po imenu ove oblasti je 1219. godine nazvana i svetosavska Dabarska eparhija, a ovo drevno oblasno ime se očuvalo i u nazivu potonje Dabrobosanske mitropolije.

Srpski pravoslavni manastir Banja kod Priboja

Za druge upotrebe, pogledajte Dabar (višeznačna odrednica).

Istorija

Ktitorska kompozicija iz manastira Dobruna (14. vek)

Tokom ranog srednjeg veka, celokupno Polimlje je pripadalo tadašnjoj Kneževini Srbiji, a potom se nalazilo u sastavu velikožupanske Srbije. Dabarska oblast je doživela najveći procvat za vreme vladavine dinastije Nemanjića. U to vreme, glavno duhovno središte Dabarske oblasti bio je manastir Svetog Nikole u Banji, kod današnjeg Priboja, koji se pominje već u Studeničkom tipiku. Prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava je 1219. godine na ovom području ustanovio Dabarsku eparhiju, sa središtem u manastiru Banji. Na području dabra su tokom srednjovekovnog razdoblja podignuti i drugi manastiri, kao što su manastir Mažići i manastir Dobrun.

Nakon raspada Srpskog carstva i stvaranja srpskih udeonih kneževina, Dabar je bio u sastavu oblasti Vojinovića sve do 1373. godine, kada je kada je ova oblast potpala pod vlast bosanskog bana Tvrtka, koji se 1377. godine u obližnjem manastiru manastiru Mileševi krunisao za kralja Srba Bosne.

Tokom 15. veka, oblast Dabra je podeljena između velikaških porodica Pavlovića i Kosača, a deo koji je pripadao Kosačama ušao je sredinom 15. veka u sastav Hercegovine Svetog Save. Nakon uspostavljanja turske vlasti, taj deo je bio u sastavu Hercegovačkog sandžaka, dok je drugi deo oblasti bio u sastavu Bosanskog sandžaka (nahija Priboj).

Vidi još

• Dabarska eparhija
• Donje Polimlje

Literatura

• Blagojević, Miloš (1983). „Pregled istorijske geografije srednjovekovne Srbije”. Zbornik Istorijskog muzeja Srbije. 20: 45—126. 
• Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU. 
• Bogdanović, Dimitrije (1981). „Preobražaj srpske crkve”. Istorija srpskog naroda. knj. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 315—327. 
• Janković, Marija (1985). Episkopije i mitropolije Srpske crkve u srednjem veku. Beograd: Istorijski institut SANU. 
• Janjić, Dragana (2011). „Beleške o Dabarskoj episkopiji” (PDF). Baština (31): 133—148. 
• Mišić, Siniša, ur. (2010). Leksikon gradova i trgova srednjovekovnih srpskih zemalja: Prema pisanim izvorima. Beograd: Zavod za udžbenike. 
• Mišić, Siniša (2012). Studije o srednjovekovnom Polimlju. Niš: Filozofski fakultet. 
• Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres. 
• Nilević, Boris (1990). Srpska pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini do obnove Pećke patrijaršije 1557. godine. Sarajevo: Veselin Masleša. 
• Popović, Svetlana (2002). „The Serbian Episcopal sees in the thirteenth century”. Starinar. 51: 2001: 171—184. 
• Puzović, Predrag (2004). Srpska pravoslavna eparhija dabro-bosanska: Šematizam. Srbinje: Duhovna akademija Sv. Vasilija Ostroškog. 
• Slijepčević, Đoko M. (1962). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 1. Minhen: Iskra. 
• Sotirović, Vladislav B. (2011). „The Serbian Patriarchate of Peć in the Ottoman Empire: The First Phase (1557-94)” (PDF). Serbian Studies: Journal of the North American Society for Serbian Studies. 25 (2): 143—169. 
• Ćirković, Sima (1964a). Istorija srednjovekovne bosanske države. Beograd: Srpska književna zadruga. 
• Ćirković, Sima (1964b). Herceg Stefan Vukčić-Kosača i njegovo doba. Beograd: Naučno delo. 
• Ćirković, Sima (1964c). „Sugubi venac: Prilog istoriji kraljevstva u Bosni”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 343—370. 
• Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea. 
• Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium. 
• Ćuk, Ruža (1996). „Karavanske stanice u Polimlju u srednjem veku”. Mileševski zapisi. 2: 7—24. 
• Ćuk, Ruža (2002). „Kosače i Polimlje”. Kosače - osnivači Hercegovine. Bileća-Gacko: Prosvjeta. str. 378—389. 
• Ćuk, Ruža (2005). „Polimlje u srednjem veku: Ljudi i poslovi”. Mileševski zapisi. 6: 23—34. 
• Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.