Daram

Daram
engl. *Durham*
Daram; engl. Durham
	Daramski zamak iz 11. vijeka
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Ujedinjeno Kraljevstvo
Konstitutivna zemlja	Engleska
Osnovan	995.
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2001.	42.939
— gustina	1.341,84 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	54° 46′ 34″ S; 1° 34′ 24″ Z / 54.7761° S; 1.5733° Z
Površina	32 km2
	Daram Daram na karti Ujedinjenog Kraljevstva
Poštanski broj	DH1
Pozivni broj	0191
Veb-sajt
	www.durhamcity.gov.uk

Daram (engl. Durham) je mali grad i glavno naselje u istoimenom distriktu, u okrugu Daram, u Engleskoj. Poznat je po svojoj katedrali u normanskom stilu i zamku iz 11. vijeka, takođe u normanskom stilu. U Daramu se nalazi i Univerzitet u Daramu, kao i Daramski zatvor.

Istorija uredi

Rana istorija uredi

Spomenik legendi o kravi koja je označila mjesto osnivanja Darama

Arheološki nalazi upućuju da su prva ljudska naselja na ovom području postojala otprilike 2000. p. n. e. Jasni istorijski podaci o trenutnom naselju se mogu pratiti unazad do 995. godine, kada je grupa monaha iz Lindisfarna izabrala ovu lokaciju kao strateški važnu zbog brdovitog terena, i tu donijela tijelo Svetog Katberta koje je ranije ležalo u Čester-le-Stritu, da bi osnovali i crkvu na tom mjestu. (Legenda kaže da je monahe na to mjesto dovela žena koja je izgubila smeđu kravu i u potrazi naišla na ovo mjesto gdje se izgubljena krava odmarala). Današnja Daramska katedrala je izgrađena 1093. godine i ona i danas sadrži posmrtne ostatke Svetog Katberta, kao i Bede Poštovanog. Pisac Bil Brajson je ovu katedralu opisao kao „najljepšu katedralu na svijetu“.^[1]

Srednji vijek uredi

U srednjem vijeku Daram je bio glavni centar svjetovne i duhovne moći, uglavnom zbog važnosti svog strateškog položaja u blizini granice sa Škotskom. Okrug Daram je bio palatinat kojim su vladali prinčevi-biskupi sa svjetovnom vlašću i jakom autonomijom u odnosu na Vestminster — proizvodili su sopstvene novčiće, imali zasebnu vojsku kojom su upravljali po svojoj volji i imali pravni sistem. Svaki biskup Darama od 1071. do 1836. godine je bio princ-biskup (ekvivalent vladike) osim biskupa Volčera, kog su postavili Normani, koji je bio vojvoda-biskup. Henrih VIII je ukinuo neka prava i moći ovih prinčeva-biskupa i, 1538. godine, naredio uništenje škrinje Svetog Katberta.

Od 19. vijeka do danas uredi

Od 1832. godine su sve velike moći biskupa ukinute Velikim reformskim aktom iz 1832. godine. Iste godine je osnovan i Univerzitet u Daramu, koji se sastoji od nekoliko zgrada na Bejliju i brdu Elvet na drugoj strani rijeke. U 19. vijeku Daram je postao i značajno izvorište uglja. Prvo Veliko sastajanje rudara Darama (Durham Miners' Gala) se održalo 1871. godine i do danas je ostalo popularno godišnje slavlje.

Geografija uredi

Daram je smješten 21 km jugozapadno od Sanderlanda. Rijeka Vir, sa obalama gusto obraslim šumom, teče kroz grad ka sjeveru, krivudajući tako da sa tri strane okružuje grad, čineći na taj način „poluostrvo“ Darama, zvano Bejli (engl. The Bailey). Zapadno od centra grada, rijeka Brauni teče ka jugu da bi se tamo ulila u Vir.

Područja Darama uredi

Pogled sa Zelene palate na Daramski zamak (slika iz oktobra 2006)

U centru Bejlija se nalazi Pijaca, na kojoj još uvijek postoje stare tezge. Zatvorena pijaca se nalazi nedaleko od ove, a cio ovaj kompleks je glavni trgovinski dio grada. Polazeći od Pijace, Bejli vodi pored Zelene palate — travnatog područja sa dvije strane okruženog Daramskim zamkom i Daramskom katedralom, koji skupa zauzimaju najveći dio Bejlija.

Van Pijace postoje tri stara druma. Ulica Sedler vodi ka jugoistoku, prema mostovima Prebends i Elvet i prema Bejliju. Most Elvet vodi ka području Elvet i Daramskom zatvoru. Most Prebends je manji i pruža prilaz Južnom Daramu iz Bejlija. Prema zapadu, ulica Silver vodi iz Bejlija ka mostu Framvelgejt i ka Sjevernom drumu, još jednom većem trgovinskom dijelu grada. Odavde se grad širi ka Framvelgejtu, Krosgejtu i Nevils Krosu.

Mnogi unutrašnji dijelovi grada su danas naseljeni studentima koji tu iznajmljuju stanove.

Klima uredi

Kao i ostatak Ujedinjenog Kraljevstva, i Daram pripada umjerenom pojasu. Prosjek od 643,3 milimetra padavina godišnje^[2] je niži od od nacionalnog prosjeka koji iznosi 1125 milimetara^[3]. To znači da u prosjeku samo za vrijeme 121,3 dana godišnje pada više od 1 milimetra, što je znatno manje od nacionalnog prosjeka od 154,4 dana.^[3] U ovoj oblasti sunce sija 1374,6 sati godišnje, što je opet znatno više od nacionalnog prosjeka od 1125,0 sati.^[3] Prosječna dnevna najviša temperatura je 12,5 °C, a najniža 5,2 °C^[2].

Ispod su izloženi prosjeci najviših i najnižih temperatura po mjesecima:

Klima u Daramu
Month	Jan	Feb	Mar	Apr	Maj	Jun	Jul	Avg	Sep	Okt	Nov	Dec	Godina
Prosječna najviša temperatura u Celzijusima	6,2	6,7	9,0	11,2	14,5	17,2	19,8	19,6	16,7	13	9,0	7,0	12,5
Prosječna najniža temperatura u Celzijusima	0,6	0,8	2,1	3,3	5,7	8,5	10,7	10,6	8,6	6,0	3,1	1,5	5,2
Padavine u milimetrima	56,2	38,8	51,1	52,0	49,5	54,8	44,5	61,3	57,5	56,9	61,5	59,2	643,3
Izvor podataka: MET: Klimatski prosjeci u Daramu od 1971. do 2000. godine Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. septembar 2007)

Prevoz uredi

Preko velikog vijadukta u viktorijanskom stilu se sa juga vozom ulazi u Daram

Daramska željeznička stanica je smještena Glavnoj liniji istočne obale između Edinburga i Londona. Voz koji Daramu prilazi sa juga u Daram ulazi preko velikog vijadukta u viktorijanskom stilu visoko iznad grada. Najveći britanski auto-put A1 prolazi pored grada sa istočne strane (njegov prethodnik, put A167, prolazi pored grada sa zapadne strane). Sjeverno od grada leži aerodrom Njukasl, a južno aerodrom „Daram tiz veli“ (engl. Durham Tees Valley Airport), oba udaljena po oko 40 km.