Dobrovoljačka vojska Jugoslavije
Dobrovoljačka vojska Jugoslavije, je naziv za dobrovoljačke odrede u sastavu Narodnooslobodilačke partizanske i dobrovoljačke vojske Jugoslavije (NOP i DVJ).
Posle savetovanja u Ivančićima, Vrhovni komandant NOP odreda Jugoslavije Josip Broz Tito je na putu od Romanije prema Foči, 11. januara 1942. godine, odlučio da se od ljudstva bivših četničkih odreda koje je bilo spremno da se bori protiv okupatora, ali ne da i da stupa u partizanske jedinice, formiraju dobrovoljački odredi pod komandom Vrhovnog štaba NOPOJ-a. U skladu s tim Vrhovni štab je promenio naziv u Vrhovni štab NOP i DVJ i odredio formaciju jedinica Dobrovoljačke vojske, sistem komandovanja i propisao amblem (nacionalna trobojka) na kapi.
Ove jedinice su formirane jedino u istočnoj Bosni. Na Jahorini je formiran Jahorinski dobrovoljački odred 21. januara 1942. godine. Posle razbijanja četnika u gornjem toku reke Drine formirana su dva dobrovoljačka odreda — Fočanski i Drinski, pretežno od ljudstva razbijenih četničkih jedinica. U jugoistočnoj Bosni, kada je Udarna grupa Vrhovnog štaba (Druga proleterska udarna brigada i tri bataljona Prve proletreske udarne brigade) razbila glavne četničke snage, u martu 1942. godine formirana su još četiri dobrovoljačka odreda: Rogatički, Vlasenički, Srebrenički i Krajiški.
U sastavu Birčanskog, Romanijskog i NOP odreda „Zvijezda“ formirano je i devet dobrovoljačkih bataljona. U toku operacija u istočnoj Bosni u proleće 1942. godine ove jedinice, izložene četničkoj propagandi i udarcima nadmoćnijih okupatorsko-kvinliških snaga, nisu uspele da se održe. Njihovim formiranjem naglašena je oslobodilačka, antiokupatorska platforma Narodnooslobodilačkog pokreta, da bi se obezbedila podrška i učešće najširih narodnih masa.
Literatura
uredi
- Bilten Vrhovnog štaba NOVJ 1941-45, Beograd 1949;
- A. Sarajlić: Pregled organizacijskog razvitka PO i DVJ u istočnoj Bosni između Druge i Treće neprijateljske ofanzive, Vojnoistorijski glasnik 1952, 6;
- Oslobodilački rat naroda Jugoslavije 1941—1945 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. mart 2011), I, Beograd 1963;
- 1941—42 u svedočenjima učesnika narodno oslobodilačke borbe, Beograd 1975. (R. Čolaković, Taktika KPJ i istočnoj Bosni, knjiga 24, str 668—685).