Dom Jovana Cvijića u Beogradu
Dom Jovana Cvijića[1] se nalazi u Beogradu, u ul. Jelene Ćetković br. 5. Sagrađen je 1905. godine, na prostoru gde se nalazila bašta beogradskog Mitropolita Mihaila,[2] koja je 1907. godine preuređena u trg. Nekoliko godina kasnije, tačnije 1924. godine, trg dobija ime Kopitareva gradina,[3] po slavisti i lingvisti, Jerneju Kopitaru.
| Dom Jovana Cvijića | |
|---|---|
 Dom Jovana Cvijića | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Stari grad |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1905. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| beogradskonasledje | |
Arhitektura uredi
Jovan Cvijić je svoju kuću podigao po sopstvenoj zamisli i željama. To je mala stambena – porodična kuća sa suterenom, visokim prizemljem i baštom. Kao tipičan primer beogradske arhitekture s početka 20. veka, kuća je skladnih proporcija, dobro uklopljena sa susednim zgradama. Sagradio ju je poznati beogradski građevinar Sreten Stojanović, kao i veći broj kuća na Kopitarevoj gradini.
Mnoge značajne ličnosti tog vremena, gradile su kuće na ovom prostoru: vajar Petar Palavičini, lekar i književnik Laza Lazarević, arhitekta Milan Antonović.
Enterijer uredi
Unutrašnjost kuće je oblikovana u duhu eklekticizma sa elementima neorenesanse. U prostornoj koncepciji naglašeno je izdvojen stambeni deo od dela za primanje i rad. Lični predmeti naučnika, originalni nameštaj deo su ovog nesvakidašnjeg ambijenta. Posebnu vrednost enterijera predstavlja slikana dekoracija na zidovima i tavanicama, rad mladog slikara Dragutina Inkiostrija Medenjaka [4] , velikog naučnikovog prijatelja. Dekoracija je rađena tehnikom al secco. Odražavajući naučnikovo interesovanje za prostor Balkanskog poluostrva, tematski sloj slikarstva inspirisan je predelima Bosne, Šumadije i Hercegovine, koje je Cvijić posebno istraživao i naučno obrađivao. Rođen u Splitu 1866. godine, Inkiostri se slikarstvom počeo baviti samouk, a zatim ga je proučavao u Firenci. Putujući po Dalmaciji, Bosni, Crnoj Gori, Kosovu i Metohiji, analizirao je bogatu narodnu umetnost i prikupljao folkolorne motive, vešto ih interpretirajući kroz modernizaciju „nacionalnog stila.“
Muzej uredi
Od 1967. godine u domu Jovana Cvijića se nalazi memorijalni muzej[5] posvećen njegovom radu. Legat ima 1.476 predmeta zaostavštine: lični predmeti, biblioteka i zbirka etnografskih predmeta, koja predstavlja autentično svedočanstvo o životu i radu velikog naučnika i jedinstven izvorni dokumentacioni materijal za naučnu obradu i muzejsko izlaganje.[6]
U delu bašte neposredno uz kuću, postavljena je bista Jovana Cvijića, delo Vledete Petrića[7] iz 1965. godine. Najveći deo svog života Jovan Cvijić proveo je u porodičnom domu u ul. Jelene Ćetković br. 5, u kom je i umro 16. januara 1927. godine. Još za života, testamentom je ostavio kuću svojoj voljenoj ženi Ljubici na korišćenje do kraja njenog života, a potom na trajno korišćenje Zadužbini Jovana Cvijića.
Spomenik kulture uredi
Obeležavajući dom u kom je živeo, stvarao i umro Jovan Cvijić, Izvršni odbor NO Beograda, postavio je mermernu spomen – ploču na fasadi kuće.
Dom Jovana Cvijića je utvrđen za kulturno dobro od velikog značaja(Odluka o utvrđivanju, „Sl. glasnik SRS“ br. 14/79).
Poslednji konzervatorski radovi na objektu izvedeni su 2015/2016. godine.
Galerija uredi
-
Izgled kuće pre obnove fasade -
Dekoracija na prozorima -
Dvorište
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ I. Sretenović, Dom Jovana Cvijića, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, 2013.
- ^ Mitropolit beogradski Mihailo(1859 – 1881;1889 -1898), bio je jedna od najistaknutijih ličnosti, srpske političke scene druge polovine 19. veka; đak kijevske duhovne akademje, posebnu pažnju je posvetio ulozi i značaju izvornog monštva, nacionalnim interesima i obrazovanju sveštenstva, napisavši veći broj udžbenika;...smatran je „ocem nove bogoslovske nauke i literature srpske“; sahranjen je u Sabornoj crkvi, 1898. godine.
- ^ Kopitareva gradina zauzima prostor između ulica: Jelene Ćetković, Đure Daničića, Kopitareve gradine, Šafarikove, Džordža Vašingtona od ul. Jelene Ćetković do ul. Đure Daničića, levi front Hilanadarske ulice, i najstarije kuće podignute do 1914. godine. Kao prostorna kulturno – istorijska celina, posebnog ambijenta koji je sačuvao nasleđene vrednosti Beograda sa početka 20. veka, proglašena je za spomenik kulture davne 1968. godine, na osnovu Rešenja zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda; ULUS: Vladeta Petrić, 1974.
- ^ H. Lisičić, Dragutin Inkiostri – Medenjak, Matica Srpska, Zbornik za likovne umetnosti 1
- ^ N. Andrić, M. Vasović, Muzej Jovana Cvijića, vodič, Beograd, 1968; Sajt Muzeja grada Beograda, www.mgb.org.rs
- ^ Vujović, Branko (2003). Beograd u prošlosti i sadašnjosti. Beograd: Izdavačka kuća Draganić. str. 309.
- ^ Vladeta Petrić (1919-1970) vajar, završio je Akademiju za likovne umetnosti u Beogradu, u klasi Sretena Stojanovića. Učestvovao je na brojnim izložbama: Jugoslovensko trijenale, Oktobarski salon, ULUS-a... Autor je brojnih radova/bista na javnim mestima, i predmeta primenjene umetnosti.
