Državni udar u Grčkoj 1967.
Grčki državni udar 1967. godine desio se 21. aprila, samo nekoliko nedelja pre parlamentarnih izbora, kada je grupa desno orijentisanih oficira pod vođstvom brigadnog generala Stilijanosa Patakosa i pukovnika Georgiosa Papadopulosa i Nikolaosa Makarezosa preuzela vlast u Grčkoj.[1]
| Državni udar u Grčkoj 1967. | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Hladnog rata | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Grčka vlada |
 oficiri Grčke vojske | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Panagiotis Kanelopulos Georgios Papandreu Konstantin II Grčki |
Nikolaos Makarezos | ||||||
Pozadina uredi
Nakon poraza komunista u Grčkom građanskom ratu 1949. godine, među grčkom desnicom je vladalo raspoloženja da treba suzbijati svaki rast popularnosti levice kako bi se izbegao potencijalni dolazak komunista na vlast ili novi građanski rat. Tako se većina političara iz desnog Nacionalnog radikalnog saveza pobojala da bi pobeda na izborima 28. juna 1967. godine levih centrista na čelu s Georgiosom Papadopulosom dovela do ustavne krize. Kralju Konstantinu II su predložili da u slučaju takve anomalije proglasi vanredno stanje, mogućnost koju mu je osiguravao monarhistički ustav.
Puč uredi
Dana 21. aprila 1967. godine, nekoliko nedelja pred parlamentarne izbore, grupa desno orijentisanih oficira pod vođstvom brigadnog generala Stilijanosa Patakosa i pukovnika Georgiosa Papadopulosa i Nikolaosa Makarezosa izvršila je državni udar i preuzela vlast u Grčkoj.[2] Preuzimanje vlasti izvedeno je brzo, zahvaljujući opštoj pomutnji i faktoru iznenađenja.
Vođe puča razmestili su tenkove na ključne strateške pozicije po Atini, stekavši potpunu kontrolu nad gradom. U isto su vreme manje vojne jedinice uhapsile vodeće političare, civilne vođe i ostale civile koji su bili simpatizeri levice. Prema spiskovima Grčkog ministarstva odbrane, bilo je uhapšeno preko 10.000 ljudi.[2]
Istog jutra, cela je Grčka bila pod kontrolom grupe pukovnika. Suspendovano je 11 članaka grčkog ustava, zahvaljujući čemu je svako mogao da bude izveden pred vojni sud bez prethodnog iznošenja sudskog naloga.
Tadašnji američki senator Li Metkelf kritikovao je Džonsonovu administraciju što je pružila potporu „vojnom režimu kolaboracionista i nacističkih simpatizera“. Američki ambasador u Atini, Filips Talbot, osudio je puč rečima da je to „silovanje demokratije“.
Posledice uredi
Iako se prvobitno nije suprotstavio puču, kralj Konstantin II je pokušao naredne godine da izvede kontra-puč, što mu nije pošlo za rukom. Zato je bio prinuđen da napusti zemlju.[2] Hunta je 1973. godine organizovala referendum nakon kojeg je ukinuta monarhija i proglašena republika. Vladavina vojne hunte potrajala je do 1974. godine, kada je predala vlast u ruke civilne vlade. Naknadno otkriveni dokumenti pokazali su umešanost CIA-e u organizaciji puča, zbog čega se američki predsednik Bil Klinton izvinio grčkoj vladi 1994. godine.[2]
Izvori uredi
- ^ Historycentral.com
- ^ a b v g „Časopis Hrvatski vojnik: Grčka 1967.”. Arhivirano iz originala 17. 10. 2012. g. Pristupljeno 29. 05. 2013.